Portal:Socjologia/Sylwetka miesiąca/Archiwum
Z Wikipedii
Zarchiwizowane sylwetki dodajemy na dole strony
Max Weber (1864– 1920) niemiecki socjolog a także historyki, ekonomista, prawnik i religioznawca. W 1919 roku objął pierwszą w Niemczech katedrę socjologii w Monachium.
Swoją teorię socjologiczną Weber zbudował w oparciu o pojęcie działania społecznego, które wyróżnia się od innych zachowań ludzkich tym, że działający podmiot wiąże z nim subiektywny sens. Operacja rozumienia (Verstehen) jest możliwa tylko w odniesieniu do działań racjonalnych. Pojęcie działania racjonalnego jest kluczem do zrozumienia procesu racjonalizacji, charakterystycznego dla kultury zachodniej. Nastawienie na racjonalność jest tym, co wyróżnia etykę protestancką rozwijaną przez wywodzący się z kalwinizmu purytanizm.
Auguste Comte (1798– 1857) francuski filozof, który dzięki swym pracom, (m.in. Kurs filozofii pozytywnej) przyczynił się do powstania pojęcia socjologia, jako nowej dyscypliny nauki.
Comte stworzył nową klasyfikację nauk, rozróżniając nauki abstrakcyjne (zajmujące się prawami łączącymi fakty przyrody) oraz nauki konkretne (opisujące fakty, np. mineralogia). Za nauki abstrakcyjne uważał matematykę, astronomię, fizykę, chemię, biologię i socjologię.
Comte określił zakres filozofii pozytywnej, ograniczając ją do realnie istniejących przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną i ścisłą - czyli do faktów zewnętrznych dotyczących przedmiotów fizycznych. O faktach psychicznych, zdaniem Comte'a, takiej wiedzy nie można uzyskać, a więc psychologia nie jest przedmiotem rzetelnej wiedzy, podobnie jak metafizyka.
Émile Durkheim (1858 - 1917) - francuski filozof, socjolog i pedagog, przedstawiciel socjologizmu. W 1896 roku objął pierwszą na świecie katedrę socjologii w Bordeaux, od 1902 roku wykładał na Sorbonie.
Socjologia w ujęciu Durkheima to najważniejsza i najbardziej podstawowa spośród nauk społecznych. Rzeczywistość społeczna jest rzeczywistością sui generis. Jest ona niepowtarzalna, unikatowa, zewnętrzna w stosunku do jednostki. Społeczeństwa nie należy traktować jako sumy jednostek. Kluczowym elementem badań socjologicznych są fakty społeczne. Socjolog powinien odrzucić wszelkie uprzedzenia, stereotypy o społeczeństwie i powinien stanąć "w dystansie" wobec badanych faktów.
Pitirim Aleksandrowicz Sorokin (1889 – 1968) - rosyjski socjolog. W latach 1907 - 1922 mieszkał w Sankt Petersburgu, gdzie studiował psychologię. W 1923 roku wyemigrował do USA.
Jego zainteresowania naukowe obejmowały problematykę wsi i miasta, dynamiki społecznej, stratyfikacji społecznej, ruchliwości społecznej, wojny oraz rewolucji. Sorokin był także współtwórcą socjologii wsi.
Według Sorokina społeczeństwo to sieć interakcji, natomiast kultura to znaczenia, normy, wartości i ich materialne nośniki. Bez regulacji kulturowej życie społeczne nie byłoby możliwe. Dążył do zbudowania spójnego systemu teoretycznego socjologii. Próbował opisywać rzeczywistość społeczną poprzez ujmowanie jej w ramy supersystemu.
Manuel Castells (urodzony w 1942 w La Mancha w Hiszpanii) socjolog, badający kondycję człowieka i społeczeństwa w kontekście procesów usieciowienia życia społecznego.
Jego badania empiryczne i wysiłek zaowocowały wieloma publikacjami. Jest samodzielnym autorem około 20 książek i ponad 100 artykułów. Jego pierwsze dzieło Kwestia miejska opublikowane w roku 1972 zostało przetłumaczone na 10 języków i zyskało sobie miano pozycji klasycznej w całym świecie naukowym. Inne ważne publikacje dotyczące tej tematyki to: The City and the Grassroots (1983) oraz The Informational City (1989). Problematyce zmiany społecznej wprowadzonej przez rewolucję technologiczną poswięcił monumentalną trylogię The Information Age: Economy, Society and Culture.
Robert King Merton (1910 - 2003) - amerykański socjolog, jeden z głównych przedstawicieli funkcjonalizmu..
W latach 1932 - 1936 studiował na Uniwersytecie Harvarda, gdzie wraz z Talcottem Parsonsem był studentem Pitirima Sorokina. Przeciwstawiał się konieczności budowania wielkich gmachów teoretycznych w socjologii. W zamian zaproponował teorie średniego zasięgu, oferujące modele i uogólnienia dotyczące wyraźnie określonych pól danych empirycznych, których rozbudowa mogłaby przyczynic się w przyszłości do stworzenia ogólnej teorii socjologicznej.
Znaczną uwagę poświęcił systemowi normatywnemu w grupie społecznej, dokonując jednocześnie szerokiej typologii grup społecznych. Zajmował się także socjologią nauki i metodologią.
Charles Horton Cooley (ur. 1864 w Ann Arbor – zm. 1929) - amerykański socjolog, jeden z ważniejszych przedstawicieli tej dyscypliny w Stanach Zjednoczonych, należących do tzw. "drugiego pokolenia" w tym kraju. Od 1904 roku był profesorem na uniwersytecie w Michigan.
Interesował się przede wszystkim mikrosocjologią oraz psychologią społeczną. Za najważniejszy problem socjologii uznał relację jednostki i społeczeństwa. Uważał, że oba te rodzaje bytów są nierozdzielne i stanowią aspekty jednej rzeczywistości.
Najbardziej interesujące dla Cooleya było określenie w jaki sposób człowiek zdobywa w ciągu swego rozwoju ludzką naturę. Według niego jednostka ludzka staje się w pełni człowiekiem, dopiero gdy ukształtuje swą jaźń, refleksyjne przekonanie o sobie samym.
Pierre-Félix Bourdieu (1 sierpnia 1930 - 23 stycznia 2002) był słynnym francuskim socjologiem. Profesor socjologii w Collège de France (od 1981) i dyrektor Centre de Sociologie Européenne w École Pratique des Hautes Études et Sciences Sociales w Paryżu.
Zajmował się przede wszystkim problematyką z zakresu teorii socjologii, socjologii kultury i wychowania. Był twórcą teorii przemocy symbolicznej.
W kręgu jego zainteresowania znalazły się m.in. media, telewizja, literatura, niektórzy filozofowie, logika ofensywy neoliberalnej we współczesnym świecie (której był zagorzałym wrogiem), struktura społeczna Algierii, społeczne uwarunkowania upodobań estetycznych, gustu, zwyczajów kulinarnych.
Herbert Spencer (1820 - 1903) - angielski filozof i socjologi. Był przedstawicielem organicyzmu oraz ewolucjonizmu w naukach społecznych.
Mimo, iż niewielu socjologów odnosiło się do jego dzieł, spopularyzował wiele terminów w socjologii, m.in. takie terminy jak: społeczeństwo przemysłowe, struktura społeczna, organizacja.
Wyróżnił trzy rodzaje ewolucji: nieorganiczną, organiczną i ponadorganiczną, przy czym zakładał, że zjawisk jednego poziomu nie da się zredukować do poziomu niższego, chociaż prawa w każdym z wymienionych rodzajów ewolucji są takie same.
Florian Witold Znaniecki (1882 - 1958) – polski filozof i socjolog. Twórca polskiej socjologii akademickiej. Jeden z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej.
Międzynarodową sławę przyniosła mu praca napisana wspólnie z Williamem Thomasem – Chłop polski w Europie i Ameryce. Znaniecki wysunął postulat rozpatrywania zjawisk społecznych jako aktualnego lub potencjalnego przedmiotu czyichś czynności (zasada współczynnika humanistycznego). Zgodnie z tym postulatem socjolog powinien patrzeć na rzeczywistość "oczyma jej uczestników" (podejście subiektywne), nie zaś "absolutnego obserwatora" (podejście obiektywne).
Vilfredo Federigo Damasio Pareto (1848 - 1923) to włoski ekonomista i socjolog. Był współtwórcą tzw. "lozańskiej szkoły w ekonomii". Od 1893 roku był profesorem uniwersytetu w Lozannie.
W zakresie ekonomii jego najważniejsza praca to Kurs ekonomii politycznej (1896), a w socjologii Traktat socjologii ogólnej (1916).
Za podstawowy składnik życia społecznego Pareto uznał działania, które się wiążą ze sobą w całościowy system społeczny zmierzający do stanu równowagi. Działania te mogą być obiektywnie logiczne (gdy rzeczywiście są zdolne osiągnąć cel, do którego zmierzają) bądź subiektywnie logiczne (gdy jednostka wierzy w ich skuteczność). Większość działań podejmowanych przez jednostkę jest jednak nielogiczna i nie przybliża jej do realizacji zamierzonych celów (są to np. działania magiczne, utopijne, realne, bądź oparte na przesądach).
Ralf Gustav Dahrendorf (ur. 1 maja 1929 r. w Hamburgu) - niemiecki socjolog, politolog i polityk.
Dahrendorf jest zwolennikiem i współtwórcą teorii konfliktu. Według niego konflikt jest nieuchronną konsekwencją nierównego podziału władzy między organizacjami społeczeństwa przemysłowego.
W swojej teorii konfliktu wprowadził pojęcie zrzeszenia imperatywnie skoordynowanego. Oznacza ono taką sytuację, w której jedna grupa rządzi, a druga jest rządzona. Gdy grupa osób podporządkowanych uważa, iż jest sprawiedliwie rządzona, to wtedy ma miejsce legitymizacja stosunku zwierzchnictwa. Koncepcja Ralpha Dahrendorfa dotycząca konfliktu nawiązuje do koncepcji Karola Marksa i jednocześnie jest polemiką z funkcjonalizmem Talcotta Parsonsa.
