Texas
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
|
|||
| Lema: Lone Star State | |||
 |
|||
| Outros Estados dos EUA | |||
| Datos xerais | |||
|---|---|---|---|
| Capital | Austin | ||
| Maior cidade | Houston | ||
| Gobernador | Rick Perry | ||
| Lingua oficial | Ningunha. O inglés é o de feito | ||
| Área | 696 241 km² (2º maior) | ||
| - Terra | 678 907 km² | ||
| - Auga | 17 333 km² (2,5%) | ||
| Poboación (2000) | |||
| - Poboación | 20 851 820 (2º máis populoso) | ||
| - Densidade | 30,75 /km² /km² (28º máis denso) | ||
| Entrada na Unión | |||
| - Data | 26 de decembro de 1845 | ||
| - Orde | 28º | ||
| Xeografía | |||
| Fuso horario | Central: UTC-6/-5
Montañas: UTC-7/-6 |
||
| Latitude | 25°50'N - 36°30'N | ||
| Lonxitude | 93°31'O - 106°38'O | ||
| Largo N-S | 1 065 km | ||
| Ancho E-O | 1 270 km | ||
| Altitude | |||
| - Altitude media | 520 m | ||
| - Punto máis elevado | 2,667 m | ||
| - Punto menos elevado | 0 m | ||
| Códigos e abreviacións | |||
| - USPS | TX | ||
| - ISO 3166-2 | US-TX | ||
| Ligazón externa | |||
| www.state.tx.us | |||
Texas é un dos 50 estados dos Estados Unidos da América. O apelido de Texas é Lone Star State, por causa da estrela solitaria na bandeira. A palabra Texas deriva da palabra indíxena que significa "amigos". Texas é o segundo maior estado dos Estados Unidos, e é o maior estado norteamericano dos 48 estados dos Estados Unidos continental. Texas tamén é o segundo estado máis populoso do país; con aproximadamente 22 millóns de habitantes, e unha poboación crecendo rapidamente debido á inmigración, Texas posúe máis habitantes que calquera outro estado norteamericano con excepción da California.
Xeograficamente, Texas é un estado de contrastes. Mentres as partes norte e leste do estado están cobertas por varios ríos, lagos e bosques, que posuen un clima propicio á agricultura, as partes sur e oeste do estado posuen un clima máis árido, desértico en váras rexións. Foron nestas áreas, escasamente poboadas, onde os cowboys surxiron, co intento de coidar o gando da rexión, ben como defendelo dos ataques da poboación nativa. Os cowboys tornaronse rapidamente un símbolo do estado, e ata hoxe aínda existen en varias áreas rurais do estado.
Texas foi explorado e colonizado inicialmente polos españois. Texas pasou ao control mexicano cando o México se tornou independente da España, en 1821. A crecente migrazón de norteamericanos a Texas fixo que movimentos pró-secesión de Texas do México crecesen. En 1836, unha rebelión en Alamo foi extinguida polos mexicanos, que mataron todos os norte-americanos participantes desta rebelión - con excepción de algunhas mulleres, crianzas e escravos. Os mortos en Alamo tornaranse herois en Texas e nos Estados Unidos. Xa no mesmo ano, Texas tornouse independente do México, tornandose unha república. Nove anos despois, tornouse un estado norteamericano, sendo admitida como o vixesimo oitavo estado norteamericano da Unión en 29 de decembro de 1845.
Actualmente, a economía de Texas posui un importante papel na economía norte-americana. Inicialmente un estado agropecuario, desde o inicio do século XX a economía do estado diversificouse, e atualmente, son as industria s petrolífera e aeroespacial, ben como o setor financeiro, que posuen maior importancia na economía de Texas.
Índice |
[editar] Historia
[editar] Colonización española
Anteriomente á chegada dos primeiros exploradores europeos á rexión, preto de 30 mil nativos indíxenas vivían na rexión que forma actualmente Texas. A maioría das tribos indíxenas da rexión eran facendeiros, que vivían fixamente nunha rexión, mais outras tribos, especialmente aquelas que vivían nas áridas rexións de Texas, eran nómades, que cazaban bisontes para alimentarense.
Os exploradores españois comezaron a explorar a rexión a comezos do século XVI, explorando por riquezas tais como ouro e prata. A maioría dos historiadores consideron que o primeiro explorador europeo a explorar a rexión foi o español Alonso Álvarez de Piñeda. Este foi enviado á rexión polo gobernador da Xamaica, entón colonia española, en 1519, para explorazón e mapeamento do litoral da rexión. Case unha década despois, en 1528, unha expedición española liderada por Álvar Núñez Cabeza de Vaca viaxou entre o litoral de Texas ata unha vila mexicana próxima ao Océano Pacífico. A expedición tomou un total de oito anos. Cabeza de Vaca e os seus homes, ao seren direccionados para a Cidade de México, trouxeron historias de míticas cidades de gran riqueza, que estarían localizadas ao norte da rota tomada pola súa expedición. Estas cidades, segundo Cabeza de Vaca, eran as Siete Ciudades de Cibola.
O goberno colonial español tomou a serio as noticias de Cabeza de Vaca, e organizou varias expedicións - partindo da Cidade do México - cuxo obxetivo era localizar estas cidades. Mais o máximo que estas expedicións atoparían serían pequenas vilas indíxenas, e non as grandiosas cidades descritas por Cabeza de Vaca. De calquer maneira, tais expedicións axudaron a reforzar as reindivicacións españois sobre Texas, ben como as rexións que constituen atualmente os estados norte-americanos de Nevada e Novo México. En 1682, os españois construíran os primeiros asentamentos permanentes en Texas, próximos á actual cidade de El Paso.
Tres anos despois, o francés René Robert Cavelier de La Salle tentou establecer un asentamento francés no litoral de Texas, mais as tempestades tropicas impediron que Cavelier cumprise seu obxetivo. Porén, Cavelier decidiu explorar o interior de Texas, onde entón el fundou un asentamento francés, chamado Fort St. Louis. Cavelier continuou a explorar Texas en buscas de riquezas, mais seus homes rebelaranse, matando Cavelier. Os homes voltaron para Fort St. Louis, onde ataques indíxenas forzaramnos a recuar. Cos navios de Cavelier destruídos por tempestades e polos indíxenas, eventualmente, os colonos remanecentes foron mortos polos indíxenas - con algunhas crianzas sendo capturadas polos indíxenas.
Os españois, alarmados polas exploracións de Cavelier, aumentaron o número de expedicións na rexión e fundaron máis asentamentos. En 1718, os españois construíran o forte de San Antonio de Bexas, que despois sería coñecido como The Alamo. Este forte foi construído para defender unha vila construída tamén en 1718, que se chamaba Sant Antonio de Valero - que desenvolveríase na actual cidade de San Antonio. San Antonio tornouse en 1772 a capital da recén-fundada colonia española de Texas. En 1793, Texas tiña unha poboación de aproximadamente 7 mil españois.
En 1821, o México declarou independencia da España. Texas pasou a facer parte do Imperio do México, que dous anos despois, en 1823, tornaríase os atuais Estados Unidos do México.
[editar] O México baixo controle mexicano
Co Destino Manifesto e a expansión dos Estados Unidos da América en direción ao oeste, rumo ao Océano Pacífico, asentadores norte-americanos pasaron a povoar en números cada vez maiores Texas, entón estado mexicano. O goberno mexicano permitiu inicialmente que alguns empresarios norte-americanos comprasen terras en Texas. En 1820, o goberno mexicano permitiu que o banqueiro norte-americano Moses Austin establecese unha colonia de norte-americanos no norte de Texas - porén, Moses morreu aínda no mesmo ano. O seu fillo, Stephen Austin, continuou cos planos do pai, tracendo 300 familias norte-americanas ao leste de Texas, tendo fundado as vilas de Washington-on-the-Brazos e Columbus. Outros empresarios norte-americanos construíran outras colonias norte-americanas no estado. No inicio da década de 1830, Texas tiña preto de 30 mil colonos norte-americanos.
En 1830, o goberno mexicano interrompeu a imigrazón norte-americana rumo aTexas, facendo que as relacións entre os asentadores norte-americanos e os mexicanos en xeral piorasen rapidamente. En 1834, coa ascención do ditador Antonio López de Santa Anna ao poder, os colonos norte-americanos rebelaranse, desencadeando a Revolución de Texas.
[editar] República de Texas
Tropas rebeldes invadiron e conquistaron a capital de Texas, o 11 de decembro de 1835. Esta vitoria rebelde alarmou Santa Anna, que criou unha grande forza militar. Mentras, estas tropas rebeldes tomaron posicións defensivas en The Alamo - anteriomente o Forte de San Antonio de Bejar. Unha forza mexicana de 1,600 mil soldados atacou o forte o 23 de febreiro de 1836 - despois de dúas semanas de cerco, as tropas mexicanas mataran todos os 250 rebeldes, o 6 de marzo. Mentras, os rebeldes declararon independencia, na cidade de Washington-on-the-Brazos.
En 27 de marzo, o xeneral Santa Anna decidiu executar friamente 330 rebeldes, na vila de Goliad, que foran capturados en batallas anteriores. Os rebeldes, inspirados por estas derrotas, e baixo o grito de guerra "Lembre o Alamo! Lembre Goliad!". En 21 de abril, unha forza de 800 rebeldes atacou unha das forzas de Santa Anna - composta por 1,200 soldados - que era liderada polo proprio. Os rebeldes - liderados por Sam Houston, un dos líderes da revolución - venceron a batalla, coñecida como Batalla de San Xacinto, e capturaron Santa Anna, así garantindo a independencia de Texas. Os mexicanos non recoñeceron a independencia de Texas - que recebeu recoñecimento dos EUA, do Reino Unido, da Francia e dos Países Baixos. En 1839, Austin foi escollida como a capital definitiva de Texas. Sam Houston e Stephen Austin son considerados os Pais da República de Texas, e, posteriomente, do Estado de Texas. Dúas cidades do estado, Houston - actualmente, a maior cidade de Texas - e Austin - a actual capital do estado - foron nomeadas en súas homenaxes.
A poboación de Texas escolleu Sam Houston como presidente da nova república. Texas, entón, enfrentaba serios problemas economicos, alén de contínuos - aínda que pequenos - ataques indíxenas e mexicanos. A poboación de Texas quería que os Estados Unidos anexasen Texas - unha vez que a maioría da poboación da república era de descendencia norte-americana. Porén, os Estados Unidos estaban divididos. O Sur dos EUA querían que Texas - unha república escravista, fose anexado, o Norte abolicionista non, porque temia un desequilibrio entre o equilíbrio político entre o Norte e o Sur. Alén diso, potencias europeas tais como a Francia e o Reino Unido opuxeronse á esta anexación, temendo que os Estados Unidos se tornase poderoso demais. Durante dez anos, Texas continuou a ser un país independente. Durante este período, a poboación de Texas creceu considerabelmente. Un estado predominantemente agrícola - por isto a favor da escravitude - Texas criou unha lei chamada Homestead Act, que impedia que facendas fose vendidas en troca do pagamento de devidas, Esta lei posteriomente espallouse para varios estados norte-americanos.
[editar] 1845 - 1900
En 29 de dicimbre de 1845, Texas foi anexado polos Estados Unidos, tornandose así o vixesimo oitavo estado norte-americano. O México rompeu relacións diplomáticas cos Estados Unidos. Por causa de disputas territoriais sobre Texas e en outros territorios e estados norte-americanos - particulamente, a California, o México declarou guerra contra os Estados Unidos en 1846, tendo sido derrotado dous anos despois, na guerra mexicano-americana. Baixo os termos do Tratado de Guadalupe Hidalgo, o México cedeu unha grande área para os Estados Unidos, así como parou coas disputas territorias sobre Texas.
Despois da guerra, Texas reindivicou moito das áreas que foron cedidas polo México. Aínda en 1850, o goberno dos Estados Unidos pagou a Texas 10 millóns de dólares - que foron usados polo goberno de Texas primariamente para o pagamento de débedas xa existentes - nun tratado no cal Texas paraba con estas disputas territoriais. Alén diso, áreas ao norte de Texas foron divididas, e anexadas por outros estados norte-americanos. Texas reorganizouse en 89 condados diferentes, e prosperou economicamente, atraíndo así varios imigrantes, especialmente alemáns.
En 1861, o abolicionista Abraham Lincoln foi eleito como presidente dos Estados Unidos da América. Tanto o goberno como a maioría da poboación de Texas apoiaban a secesión, e no mesmo ano, o estado saiu da Unión, xuntandose aos Estados Confederados de América. Alguns meses despois, a Guerra Civil Americana tivo inicio. Texas serviu como fornecedor de materias primas para a Confederazón, e preto de 50 mil soldados de Texas loitaron contra forzas nortistas. Os Estados Unidos da América tentaron por diversas veces invadir e conquistar Texas, mais non tiveron suceso. En 1865, co fín da guerra, Texas, agora un territorio norteamericano, foi gobernado por un goberno militar. O 30 de marzo de 1870, Texas foi readmitido como un estado dos Estados Unidos.
A gandería tornouse unha das principais fontes de renda do estado despois do fín da guerra de secesión - de inicio no nordeste do estado, a práctica da gandería espallouse gradativamente para o resto do estado. Os constantes ataques indíxenas e a asimilación de varios aspectos da cultura mexicana por parte da poboación de Texas foron unha das razóns da popularización dos cowboys - vaqueiros -, homes que ao mesmo tempo guiaban as manadas de bovinos e cavalos e ao mesmo tempo as defendian de ladróns e de ataques indíxenas.
Ao fin do século XIX, Texas xa tiña unha malla ferroviaria eficiente e de grande extensión. Esta malla ferroviaria axudou no poboamento do oeste norte-americano ao longo das primeiras décadas do século XX. En 1900, un furacán abateuse sobre o estado, causando grandes prexuízos e matando máis de 6 mil persoas.
[editar] 1900 - 1950
Ao longo das primeiras décadas do século XX, Texas continuou a expandir súa malla ferroviaria, ben como iniciou unha expansión en grande escala de estradas.
En 1901, descobriuse petróleo en Texas. Esta descoberta fixo que o estado pasase dun estado agrario a un estado maxoritamente industrial. A descoberta xerou varias mudanzas na economía do estado: construironse novos portos, e ampliáronse portos xa existentes, e varias refinarias e fábricas foron construídas no estado, tanto que entre 1900 e 1910, o valor dos produtos fabridados no estado duplicárase. Alén diso, a industrialización do estado xerou un fluxo de migrazón, das áreas rurais en dirección ás cidades. En 1900, apenas un décimo da poboación do estado vivia en cidades. En 1920, un terzo da poboación de Texas vivia en cidades. San Antonio tornouse a maior cidade do estado, cos seus 120 mil habitantes, en 1926. A economía do estado pasou a ser de vital importancia co inicio da primeira guerra mundial: o petróleo producido en Texas tornouse unha materia-prima indispensábel para os esforzos de guerra dos Estados Unidos e mailos seus aliados.
En 1925, Miriam Ferguson tornouse a segunda muller en subir ao posto de gobernador dun estado dos Estados Unidos. Co advento do automobilismo, Texas iniciou a masiva construción de autoestradas ao longo do estado. Durante a década de 1930, coa Grande Depresión, a construción de rodovias axudou a minimizar os efeitos da grande recesión economica. Alén diso, foron implementados nesta década pensións para aposentados e programas de axuda social.
Máis dun millón de soldados norte-americanos realizaron o seu treinamento en Texas, co advento da segunda guerra mundial. Un dos destaques da guerra é o Tenente Audie Murphy, o soldado norte-americano máis condecorado polas súas accións en guerra de toda a historia militar do país.
[editar] 1945 - Tempos actuais
Despois da segunda guerra mundial, Texas pasou por un rápido proceso de industrialización, que tornou de vez a poboación do estado predominantemente urbana. Diaramente, centenas de persoas - especialmente os novos - migraban dos campos para as cidades. En 16 de abril de 1947, nun dos piores accidentes da historia dos Estados Unidos, un navio francés, transportando produtos químicos altamente explosivos, estoupou no porto de Texas City, matando aproximadamente 500 persoas.
Tamén despois do fín da guerra, grandes reservas de petróleo foron descobertas nas augas do Golfo de México, próximas ao litoral de Texas. En 1950, o Tribunal Supremo dos Estados Unidos de América xulgou que tais augas non facían parte de Texas, despois da entrada desta na Unión, mais si, pertencian directamente ao goberno norteamericano. O goberno norte-americano así fixo porque isto significaría unha menor dependencia do goberno norte-americano en relación aTexas. Mais a opinión pública negativa e presións do goberno de Texas fixeron que o goberno norte-americano revese este xulgamento en 1953. O petróleo localizado no Golfo de México promoveu o rápido crecimento de Houston, que se tornou a maior cidade do estado desde entón.
Texas enfrentou grandes problemas raciais ao longo da década de 1950 e de 1960. Ata entón, o sistema educacional do estado seguia unha política de segregación. En 1954, o Tribunal Supremo dos Estados Unidos xulgou que esta política era inconstucional. Gradualmente, ata o fín da década de 1960, Texas integrou os seus sistemas educacionais. En 1963, o texano Lydon Johnston tornouse o primeiro sulista que chega a presidente dos Estados Unidos despois do fín da Guerra Civil Americana. Johnston - anteriomente vice-presidente - tomou pose despois da morte do entón presidente, John F. Kennedy.
Texas tivo un importante papel no programa espacial dos Estados Unidos da América. O cuartel-xeneral da NASA foi construído en Houston, en 1964. En 1969, enxeñeiros e científicos da NASA axudaron os astronautas da misión Apollo 11 na súa misión rumbo á Lúa. A industria aeroespacial pasou a gañar gradualmente maior importancia na economía do estado.
Na década de 1970, a inmigrazón mexicana para os Estados Unidos pasou a aumentar gradativamente. Moitos dos mexicanos - varios deles inmigrantes ilegais - instalaronse en Texas. A imigrazón de hispánicos fixo que, no final da década de 1980, Texas sobrepasase en poboación ao estado de Nova York. A grande poboación de Texas e a forte economía do estado pasaron a aumentar a importancia política de Texas no país. En 1988, o texano George Herbert Walker Bush foi eleito presidente dos Estados Unidos. Posteriomente, en 2000, o entón gobernador de Texas, George Walker Bush, fillo de Herbert Bush, foi eleito presidente do país. En 2004, Bush fillo foi reelexido.
Na actualidade existen movimentos independentistas que pretenden que texas volva a ser republica, pero os texanos independentista solen queixarse de que o governo dos united states os persique e aniquila, cosa da que non tenmos certeza nosos, pero asi se femoslle visto nunha paxina web sobre o tema
[editar] Xeografía
Texas é o segundo maior estado dos Estados Unidos (despois de Alasca), e o maior localizado nos Estados Unidos continental. Situado na rexión Sur, Texas limita con Novo México ó oeste, con Oklahoma ó norte, con Louisiana e Arcansas ó leste, co Golfo de México ó sudeste e con México (estados de Chihuahua, Coahuila, Nuevo León e Tamaulipas) ao sur.
Texas posúe un total de 591 quilómetros de litoral, contándose apenas o Golfo de México. Cando inclúense os estuarios de ríos, lagos e illas oceánicas, o lonxitude do litoral de Texas chega ós 5.409 quilómetros. Unha serie de barreiras de area ao longo do litoral de Texas protexe o estado de tempestades tropicais e de tsunamis. Alén diso, Texas non posui nengún vulcán ativo e está lonxe de calquer placa tectónica, tornando desastres naturais de grandes proporcións raras no estado.
O ponto máis alto do estado é o Monte Guadalupe, cos seus 2,667 metros de altitude. Tamén destacase en Texas o Río Grande, que separa Texas do México, servindo como fronteira natural entre o México e os Estados Unidos.
Texas está dividido en cinco rexións:
- As Planicies Litoráneas, localizada ao longo do extremo sur e do leste de Texas, acompañando o litoral do estado, co Golfo de México. É caracterizada pola súa fertilidade, de clima subtropical. A altitude media da rexión é de 91 metros por riba do nivel do mar. Debido á súa fertilidade, moitos dos produtos agrícolas son plantados aqui. O norte desta rexión posui bosques de tamaño considerable.
- A Planicie dos Praires, caracterizada por solo fértil, ideal para agricultura. Está localizada inmediatamente ao norte e a oeste das Planicies Litoráneas.
- As Planicies do Noroeste, que localizanse no centro-norte do estado. É unha rexión de terreo accidentado, de crecente altitude (aproximadamente trescentos metros), onde grandes depósitos de petróleo están localizados.
- AsGrandes Planícies, que estendense inmediatamente ao norte das Planicies Litoráneas e a oeste das Planicies dos Praires e ata o extremo nordeste do estado. Posui altitudes variadas, variando entre 213 metros de altitude no leste a máis de 1,200 no noroeste. É caracterizada polo seu clima árido e polo seu solo rochoso e pobre.
- O Deserto de Trans Peco, localizado no sudoeste do estado. Caracterizase polo seu clima extremamente árido e o seu terreo moi accidentado, cun solo moi pobre e rochoso, onde a agricultura é case inexistente e a práctica da gandería é común.
|
|
[editar] Clima
Dado o tamaño de Texas, o clima no estado varía de rexión a rexión. No extremo sur o clima do estado é tropical, encanto que na rexión sur en xeral o clima é subtropical. O extremo occidente posui un clima desértico, con grandes variacións ao longo do día - na media, a temperatura do extremo oriente é amena no inverno e baixa, en comparazón á outras rexións do estado, no verán. Xa o norte do estado posui un clima temperado leve. As rexións ao longo do Golfo de México posuen un clima ameno, con menores variacións de temperatura.
No verán, as temperaturas máis altas son rexistradas no extremo sur e no sudoeste do estado, e as temperaturas máis baixas, no extremo occidente do estado. As partes ao longo do Golfo de México presentan unha temperatura media de 31°C, con baixas variacións de temperatura durante o día e a noite, encanto as rexións do extremo occidente posuen temperatura media de 26°C no verán (aínda que con altas temperaturas durante o día e baixas temperaturas durante a noite). A rexión en torno de Dallas tamén presenta medias maiores do que 30°C no verán, encanto o extremo norte posui medias menores do que 25°C. Máxima de 36°C en Dallas e 34°C ao longo do Golfo do Mediterráneo.
No inverno, as temperaturas máis altas son rexistradas no extremo sur de Texas, con medias de 15°C. Á medida que se prosegue para o norte, a temperatura media cai, chegando a 1°C no extremo norte. Máximas son de 14°C en Dallas e de 20°C ao longo do Golfo de México. Mínimas son de 0°C en Dallas e de 6°C ao longo do Golfo de México.
A precipitación media no estado é baixa, de apenas 117 centímetros, aínda que isto varie entre máis de 150 centímetros no extremo oriente a menos de 30 centímetros no extremo occidente. A Neve é moi rara no estado - varias rexións non rexistran neve hai anos. De media, Dallas rexisra 82 días de precipitación por ano, encanto a media das rexións ao longo do Golfo de México é de 72. A estación choivosa é o inverno, e a estación seca é o verán. A neve é rara no estado, ocorrendo máis comumente no norte do estado e moito máis raramente no resto do estado.
[editar] Política
A capital de Texas á Austin. O Capitolio Estadual de Texas é similar àquele localizado en Washington DC, mais está pintado en granito cor-de-rosa. No cumio do Capitolio está unha estátua, a "Deusa da Liberdade". Ao contrario dos Capitolios dos estados do norte, e en común en relación a outros Capitolios sulistas, o Capitolio de Texas aponta para o sur, en vez de para o norte. O Capitolio de Texas é máis alto, porén, menos masivo do que o Capitolio de Washington DC.
A actual Constitución de Texas foi adoptada en 1876. Novas enmendas á Constitución precisan ser aprobadas por ao menos dous terzos dos membros da Cámara dos Representantes e do Senado, para entón seren colocadas a votación para o público, válida en todo o estado. Se a maioría dos eleitores do estado votaren a favor da nova enmenda , esta enmenda é entón adicionada á Constitución.
O maior oficial do Poder executivo de Texas é o gobernador. Este é eleito pola poboación a mandatos de ata catro anos de durazón, podendo reelexerse cantas veces quiser. Desde que Texas tornouse un estado norte-americano, a grande maioría dos seus gobernadores eran democratas. Por apenas cinco veces Texas foi gobernado por políticos non-democratas - con catro republicanos e un sen afiliación política tendo gobernado o estado. O actual gobernador de Texas, Rick Perry, é un republicano, tal como o seu antecesor, o actual presidente dos Estados Unidos da América, George Walker Bush.
O Poder lexislativo de Texas consiste nunha Cámera do Senado composta por 31 Senadores e unha Cámera dos Representantes composta por 150 membros. Texas está dividido en 31 distritos senadoriais e 150 distritos representativos, sendo que os eleitores en cada un destes distritos elexe un Senador e un Representante, que atuará como representante da rexión das súas respectivas cámeras no Poder Lexislativo. Senadores son eleitos para mandatos de ata 4 anos de durazón, e os Representantes, para mandatos de ata 2 anos de durazón. O Poder Lexislativo ten o poder de criar e aprobar leis - aínda que estas leis teñan de ser aprobadas tamén polo gobernador.
O maior tribunal do Poder xudicial é o Tribunal Supremo de Texas.
Texas posui máis condados que calquer outro estado norte-americano: está dividido en 254 condados diferentes. Cada condado é gobernado por un Consello composto por un xuiz e catro oficiais - vindos de diferentes partes do condado en cuestán. Estes son escollidos pola poboación do condado para mandatos de ata 4 anos de durazón. Este consello administra as finanzas do condado e posui o poder de coletar un pequeno imposto (de no máximo 1%) no condado.
En Texas existen preto de 180 cidades con máis de 5 mil habitantes. Tais cidades posuen o dereito de establecer súas proprias leis municipais, de planexar seu desenvolvimento urbano e de coletar seus proprios impostos. En cidades e vilas con menos de 5 mil habitantes, este deber cabe ao condado da cal a cidade ou vila fai parte.
Impostos estatuais son responsabeis por metade da renda de Texas. Os principais impostos son un imposto aplicado sobre a venda de produtos en xeral e un imposto extra para petróleo e derivados. Texas, como outros 8 estados norte-americanos, non colecta imposto de renda dos seus habitantes. O resto da renda necesaria provén do goberno federal norte-americano.
[editar] Demografía
|
|
Unha estimativa realizada en 2004 estima a poboación do estado en 22,490,022. O estado posue preto de 3,450,500 habitantes (15.6% da poboación do estado) que naceron fora do país. Destes, estimase que 1.2(5.4% da poboación do estado) millón son ilegais. Entre 1990 e 2000, a poboación do estado creceu en aproximadamente 4.6 millóns habitantes, un crecimento de aproximadamente 26%.
[editar] Raza e etnias
Máis dun terzo dos habitantes de Texas son hispánicos. Alguns deles son imigrantes recentes do México, América Central ou da América do Sur - ou os descendentes diretos destes imigrantes. Xa outros hispánicos, coñecidos como texanos, son descendentes de mexicanos que vivian na rexión moito anteriomente da independencia de Texas - ou, ao menos, por varias xeracións.
Outras etnias maxoritarias incluen descendentes de alemáns, poloneses, suecos, noruegueses, checos e franceses. A inmigrazón destas etnias comezou a partir da década de 1850, e continuou en números considerabeis ata o fín da segunda guerra mundial. A influencia destes imigrantes, vidas das máis diversas partes da Europa, sobrevive nos nomes das cidades, estilos arquitetonico, estilos musicais e na culinaria da rexión.
En tempos recentes, a poboación de asiáticos teñen crecido na rexión, especialmente en Houston e en Dallas. Estas etnias incluen chineses, vietnenses, filipinos, tailandeses e paquistaneses.
Se as taxas de inmigrazón continuaren nos niveis atuais, alén diso, os hispanos serán maioría por volta da década de 2030.
| Descendencia racial | 2000 | 2003 |
| Brancos (Non hispánicos) | 52.4% | 50.6% |
| Hispánicos (de calquer raza) | 32% | 34.2% |
| Afroamericanos (Non-hispánicos) | 11.5% | 11.5% |
| Asiáticos (Non-hispánicos) | 2.7% | |
| Nativos americanos (Non-hispánicos) | 0.6% | |
| Outras etnias/Dúas etnias ou máis | 2.5% | 3.7% |
As maiores etnias do estado incluen: mexicanos (24.3% da poboación do estado), afro-americanos (11.5%), alemáns (9.9%), ingleses (7.2%) e irlandeses (7.2%).
7.8% da poboación do estado posui menos de 5 anos de idade, 28.2% da poboación do estado posui menos de 18 anos de idade, e 9.9% da poboación do estado posui máis de 64 anos de idade. Mulleres compónn 50.4% da poboación do estado.
[editar] Relixión
As afiliacións relixiosas da poboación de Texas son:
- Protestantes – 57%
- Igrexa Católica Romana – 29%
- Outras relixións: 2%
- Sen relixión: 12%
[editar] Principais cidades
- Abilene
- Amarillo
- Austin–Round Rock
- Beaumont–Port Arthur
- Brownsville–Harlinxe
- College Station–Bryan
- Corpus Christi
- Dallas–Fort Worth–Arlington
- Dallas
- Fort Worth
- Arlington
- Plano
- Irving
- Carrollton
- Richardson
- Denton
- McKinney
- El Paso
- Houston–Sugar Land–Baytown
- Houston
- Sugar Land
- Baytown
- Galveston
- Killeen–Temple–Fort Hood
- Laredo
- Longview
- McAllen–Edinburg–Mission
- Midland
- Odesa
- San Angelo
- San Antonio
- Sherman–Denisson
- Texarkana
- Tyler
- Victoria
- Waco
- Wichita Falls
[editar] Economía
En parte por causa da súa grande poboación, a economía de Texas é unha das maiores do país. O produto interno bruto de Texas, de 764.000 millóns de dólares, é o terceiro maior dos Estados Unidos, atrás somente da California e de Nova York .
O sector primario de Texas é responsábel por 1% do PIB de Texas. A agricultura e a gandería - que xa foron anteriomente as principais fontes de renda do estado - empregan aproximadamente 500 mil persoas.
O sector secundario de Texas responde por 25% do PIB do estado - mais xa chegou a responder por máis da 75%, durante os anos da segunda guerra mundial. Os produtos fabricados anualmente no estado posuen un valor total de máis de 130.000 millóns de dólares. Texas é o segundo estado que máis emprega traballadores na área da manufatura - atrás somente da California. A máis importante industria do estado é a industria de alta tecnoloxía - fábricas produtoras de equipamentos eletronicos avanzados, softwares e computadores están localizadas primariamente en Houston e en Austin. Texas é a maior produtora de produtos químicos en xeral - fertilizantes, ácido sulfúrico e remedios son os máis importantes. Por causa da inmensa poboación, o procesamento de alimentos é a terceira maior industria do estado. E Texas é o maior produtora de petróleo e derivados dos Estados Unidos, posuindo as maiores reservas do recurso natural do país. Alén diso, case 70 mil persoas traballan na área de xerazón de electricidade - o estado é a maior produtora de enerxía eléctrica do país. A industria de manufaturazón emprega a máis de 900 mil persoas, e responde socina por 14% do PIB do estado. A extrazón de petróleo e gas natural emprega máis de 250 mil persoas e representa o 6% do PIB estadual. E a industria de construción representa o 5% do PIB do estado, empregando máis de 750 mil persoas.
O sector terciario de Texas responde por máis de 74% do PIB de Texas. Dallas é sede de varias das máis importantes empresas financeiras dos Estados Unidos, encanto Hoston sedia as principais empresas petrolíferas do país. Servizos comunitarios, comerciais e pesoais representan o 20% do PIB do estado, e empregan máis de 3.5 millóns de persoas, comercio por atacado e varexo representa o 17% do PIB do estado e empregan 2.5 millóns de persoas, finanzas empregan aproximadamente 885 mil persoas e responden por 14% do PIB do estado, servizos gobernamentais empregan 1.7 millón de persoas e representa o 12% do PIB do estado; e os transportes e comunicacións representan o 11% do PIB estadual, empregando aproximadamente 630 mil persoas.
[editar] Educación
En 1854, o xa estado norte-americano de Texas instituiu un sistema estadual de ensino público escolar. Atualmente, como no resto do país, cada cidade - ou condado, caso a poboación da cidade ou vila sexa baixa demais - é encarregada de administrar seu proprio sistema escolar público. A Axencia Escolar de Texas supervisiona estes sistemas municipais de escolas públicas, e dita normas e padrións que deben ser obedecidos por todas elas. Toda crianza con máis de 6 anos de idade debe frecuentar a escola, e isto ata a graduación ou a maioridade - aos 18 anos.
O Sistema de Universidades de Texas, estabelecido pola Constitución de Texas en 1876, consistía en 9 universidades académicas, seis institucións de saúde, ben como os carteis-xenerais da empresa, en 2004. 182,752 estudantes estudaron nunha das institucións controladas polo Sistema de Universidades de Texas, facendo desta empresa un dos maiores sistemas de educación superior nos Estados Unidos da América. En 2004, somente na Universidade de Texas en Austin, a maior das institucións administradas polo Sistema de Universidades de Texas, foron rexistrados 50,377 estudantes.
A Universidade de Texas en Austin xa foi no pasado a maior instiución de ensino superior de todo os Estados Unidos da América, mais atualmente, a universidade caiu para a terceira posición. É considerada a décima quinta mellor universidade do mundo [1]. Sete programas de doutorado están entre os 10 mellores do país, e un total de 22 programas de doutorado da Universidade de Texas en Austin aparecen entre os 25 mellores de todo os Estados Unidos. En 2004, a University of Texas Southwestern Medical Center at Dallas foi considerada a décima sexta mellor escola médica dos Estados Unidos. Esta institución de ensino superior formou 11 estudantes que posteriomente gañarían o Premio Nobel [2].
O Sistema de Universidades de Texas A&M é a segunda maior sistema de institucións de ensino superior de Texas. A súa sede é a Universidade de Texas A&M, localizada en Collexe Station, e é a institución de educación superior máis antiga do estado. As pesquisas realizadas pola A&M receben xeralmente máis verbas do goberno, e a A&M está entre as 10 mellores no país, en pesquisas e estudos. Alén diso, a A&M é tamén unha das dez maiores sistema de institucións de ensino superior do país.
O Sistema de Universidades de Houston é o maior istema de institucións de educación superior urbana na costa do Golfo de México, alén de ser o terceiro maior sistema de institucións de ensino superior de Texas. Este sistema administra catro diferentes universidades, das cais tres delas están localizadas en Houston. A sede deste sistema é a Universidade de Houston. Está especializado en supercondutividade, na industria aeroespacial, na enxeñaría biolóxica, economía, educación, explorazón petrolífera e administrazón. Alén diso, a UH Law Center's Health Law and Policy Institute, que ensina dereito, é considerada a mellor do país na área, coa Property Law Program en quinto.
Tamén localizada en Houston é o Centro Médico de Texas, a maior concentrazón de pesquisas, estudos e institucións relacionados con saúde, tais como a Faculdade Baylor de Medicina, University of Texas Health Science Center at Houston e a The University of Texas M. D. Anderson Cancer Center. A University of Texas M. D. Anderson Cancer Center é considerada unha das insitucións de ensino superior máis produtivas e calificadas do mundo na área - tratamento de cáncer.
Alén diso, Houston é a casa de varias institucións de ensino superior privadas, tais como a Universidade Rice, que posui o maior número de estudantes estudando economía e finanzas do mundo.
[editar] Transportes
Antigamente, varias estradas precarias, construídas por exploradores españois, cruzaban Texas. Varias destas estradas tornaranse famosas. Por moito tempo, tais estradas serviron como rotas para outros exploradores e para misionarios. En 1852, a primeira ferrovia foi construída no estado. Atualmente, Texas posui unha malla ferroviaria composta por 44 liñas diferentes. Esta malla fornece transporte inter-urbano de pasaxeiros entre 20 cidades diferentes, e servizos de carga para máis de 300 cidades e vilas. A malla rodoviaria de Texas posui aproximadamente 490 mil quilometros de extensión. É unha das máis extensas de todo os Estados Unidos da América.
O transporte público das cidades de Texas é precario. Non existen liñas de metro en nengunha das grandes cidades do estado, e apenas unha malla de rotas de onibus, xeralmente, ineficiente, e en alguns casos, suplementadas por unha ou dúas liñas de light rail, cortan a cidade. A precariedade do transporte público fai con que o uso de carros por parte da poboación texana sexa moito alto, xerando constantemente conxestionamentos, ben como polución atmosférica.
Texas posui 13 grandes portos marítimos, sendo que o porto de Housto é o máis movimentado do estado. Texas posui un grande centro aeroportuario internacional: O Aeroporto Internacional de Dallas, que é o quinto aeroporto máis movimentado do mundo, e é o principal centro de operacións da American Airlines, a maior compañia aérea do mundo.
[editar] Referencias
(en inglés)
- http://www.census.gov/ United States Census Bureau
- http://www.state.tx.us Páxina oficial de Texas
- http://www.ed.gov/index.jhtml United States Department of Education
- http://www.bea.gov/ United States Department of Commerce
- http://www.noaa.gov/ National Oceanic and Atmospheric Administration
- Campbell, Randolph B (2003), Gone to Texas : A History of the Lone Star State, Oxford University Press. ISBN 0195138422.
- Texas A & M University (1999), Texas Almanac 2000-2001, Dallas Morning News. ISBN 0914511289.
| Divisións políticas dos Estados Unidos | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
![[1]](http://imaxes.thetimes.co.uk/TGD/picture/0,,157854,00.jpg){kind=link}