Rak sutka

Z Wikipedii

	Nowotwór złośliwy sutka
(Carcinoma mammae)
ICD-10:	C50
C50.0 Brodawka i otoczka brodawki sutkowej
C50.1 Centralna część sutka
C50.2 Ćwiartka górna wewnętrzna sutka
C50.3 Ćwiartka dolna wewnętrzna sutka
C50.4 Ćwiartka górna zewnętrzna sutka
C50.5 Ćwiartka dolna zewnętrzna sutka
C50.6 Część pachowa sutka
C50.7 {{{X.7}}}
C50.8 Zmiana przekraczająca granice sutka
C50.9 Sutek, nie określony

Rak gruczołu sutkowego (łac. carcinoma mammae; potocznie: rak piersi) – najczęstszy nowotwór gruczołu sutkowego. Na świecie rak gruczołu sutkowego jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. W Polsce w 2002 roku stanowił blisko 13% rozpoznań nowotworów złośliwych u tej płci. Rak sutka występuje także u mężczyzn, jest jednak rzadki; zwykle jest też późno rozpoznawany. Od lat 70. notowano na całym świecie wzrost zachorowań na raka sutka, tendencja utrzymywała się do lat 90. Zjawisko to mogło być spowodowane zarówno zmianami w stylu życia kobiet w krajach zachodnich, jak i wzrostem wykrywalności raka. Rzadsze i klinicznie mniej istotne są nowotwory innych części sutka niż gruczoł – skóra, brodawka sutkowa.

Spis treści 1 Historia 2 Epidemiologia 3 Czynniki ryzyka 3.1 Płeć 3.2 Czynniki geograficzne 3.3 Czynniki genetyczne 3.4 Wiek 3.5 Przebieg miesiączkowania 3.6 Przebieg ciąży 3.7 Choroby sutka 3.8 Rak drugiej piersi i trzonu macicy 3.9 Ekspozycja na promieniowanie jonizujące 3.10 Przyjmowanie zewnątrzpochodnych estrogenów 3.10.1 Zastępcza terapia estrogenowa 3.10.2 Doustne środki antykoncepcyjne 3.11 Nadwaga 3.12 Dieta wysokotłuszczowa 3.13 Spożycie alkoholu 3.14 Ćwiczenia fizyczne 3.15 Palenie tytoniu 4 Objawy i przebieg 5 Klasyfikacja 6 Rokowanie 7 Leczenie 7.1 Postępowanie pierwotne: 7.2 Leczenie uzupełniające: 7.2.1 Radioterapia 7.2.2 Chemioterapia 7.2.3 Hormonoterapia 7.2.4 Terapia celowana 7.3 Leczenie nawrotów i uogólnionej choroby nowotworowej 7.4 Rehabilitacja 7.5 Leczenie niekonwencjonalne 8 Profilaktyka 8.1 Badania przesiewowe 9 Bibliografia 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Rak gruczołu sutkowego jest jednym z najdawniej poznanych przez człowieka nowotworów. Najstarsze wzmianki o zachorowaniach pochodzą z Egiptu z XVII wieku p.n.e. Papirus Ebersa wymienia 8 przypadków guzów piersi, z czego przynajmniej jeden wystąpił u mężczyzny; próbowano je leczyć wypalaniem, ale z miernym skutkiem. Medycyna starożytna i średniowieczna również znała tę chorobę, przełom w leczeniu nastąpił jednak dopiero w XVII w., gdy chirurdzy powiązali rozsiew choroby z układem chłonnym. Francuski chirurg Jean Louis Petit (1674-1750) i szkocki Benjamin Bell (1749-1806) jako pierwsi dokonali resekcji sutka, węzłów dołu pachowego i mięśni klatki piersiowej. Radykalna mastektomia Halsteda wiąże się z nazwiskiem Williama Stewarta Halsteda, który jako pierwszy zaczął odnosić sukcesy w chirurgicznym leczeniu raka sutka. Pierwsze operacje Halsteda miały miejsce w 1882 roku i procedura ta była popularna aż do lat 70.

[edytuj] Epidemiologia

• Według ACS w 2001 roku w USA odnotowano 192.200 nowych przypadków inwazyjnego raka piersi u kobiet i 40.860 zgonów

• Ryzyko wystąpienia raka piersi u kobiet w USA wynosi 1:8
• Z nieznanych powodów stwierdza się na świecie wzrost częstości występowania
• W USA 3-4% rocznie od lat 80., obecnie plateau (111/100.000 kobiet)
• W Polsce nowotwory złośliwe piersi (głównie rak) stanowią 20% zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. W 2004 r. zostały rozpoznane u ponad 12000 kobiet. Liczba zgonów nimi spowodowana wyniosła niespełna 5000. W 2004 roku nowotwory piersi rozpoznano u 106 mężczyzn.

[edytuj] Czynniki ryzyka

Czynniki o dobrze udokumentowanym wpływie

[edytuj] Płeć

99% raków sutka występuje u kobiet.

[edytuj] Czynniki geograficzne

Porównanie zapadalności i zachorowalności na raka sutka w różnych krajach wykazuje zaskakujące różnice. Do krajów w których ryzyko raka piersi jest większe, należą Ameryka Północna i północna Europa, rzadziej występuje w Azji i Afryce. Na te różnice mogą mieć wpływ:

• czynniki genetyczne (efekt założyciela)
• synergistyczne działanie różnych czynników środowiskowych, pozostające w związku ze stylem życia.

Poparciem ostatniej tezy może być fakt, że emigranci z krajów o mniejszej zapadalności do krajów w których jest ona większa, chorują ze zwiększoną częstością w porównaniu ze swoimi nieemigrującymi rodakami.
Brane pod uwagę są również czynniki kulturowe (dieta, kwestia karmienia piersią).

[edytuj] Czynniki genetyczne

Już w starożytnym Rzymie znane były przypadki, gdy w niektórych rodzinach rak piersi kobiet występował częściej. Pierwszą dokumentację rodzinnego występowania raka piersi przedstawił Paul Broca w 1866 roku, którego żona, tak jak 9 innych kobiet w czterech pokoleniach jej rodziny, zachorowała na raka sutka. Postęp genetyki w latach 90. pozwolił na udowodnienie etiologii genetycznej przynajmniej części nowotworów złośliwych piersi. Obecnie szacuje się, że 5 do 30% raków piersi i jajnika wiąże się z genetyczną predyspozycją i określonymi, genetycznymi mutacjami.
Około połowa kobiet z dziedzicznym rakiem piersi ma mutację w genie BRCA1 (17q21.3) a 1/3 w genie BRCA2 (13q12-13). Geny te są duże, zawierają wiele eksonów, uważa się że odgrywają kluczową rolę w mechanizmach naprawy DNA. Nowotwór rozwija się, gdy obydwa allele są zmutowane. Opisano również szereg rzadszych zespołów genetycznych, których składową jest rak sutka.

Zespół	Mutacja w genie	OMIM
Rodzinny rak piersi typu 1	BRCA1	OMIM 113705
Rodzinny rak piersi typu 2	BRCA2	OMIM 113705
Zespół Li-Fraumeni	P53	OMIM 151623
Choroba Cowdena	PTEN	OMIM 158350
HNPCC (zespół Lyncha II)	MSH2	OMIM 120435
Zespół Peutza-Jeghersa	STK11	OMIM 175200
Zespół Ruvalcaby, Myhrego i Smitha	PTEN	OMIM 153480
Zespół Klinefeltera
Zespół niewrażliwości na androgeny		OMIM 300068

[edytuj] Wiek

Ryzyko wystąpienia raka piersi wzrasta z wiekiem począwszy od 30 roku życia. Po klimakterium utrzymuje się na mniej więcej stałym poziomie.

[edytuj] Przebieg miesiączkowania

Stwierdzono, że wiek menarche <12 roku życia i wiek klimakterium > 55 roku wiąże się z nieznacznym wzrostem ryzyka zachorowania na raka sutka, odpowiednio: 1,3 i 1,5-2 razy. Prawdopodobnie zależność ta ma związek z przedłużonym działaniem estrogenów na tkanki organizmu.

[edytuj] Przebieg ciąży

Ryzyko wystąpienia raka piersi u nieródek jest 3 razy większe niż u kobiet które rodziły. Późny wiek pierwszego porodu statystycznie wiąże się ze zwiększeniem ryzyka (po 35 roku życia ryzyko jest 2-3 razy większe; po 30 roku życia - 1,9 razy).

[edytuj] Choroby sutka

Wykazano, ze łagodne choroby sutka, takie jak zmiany proliferacyjne, brodawczakowatość przewodów, gruczolistość stwardniająca, nieznacznie zwiększają ryzyko wystąpienia raka sutka (1,5 do 2 razy). Atypowy rozrost przewodowy lub zrazikowy powoduje znaczny (5 razy) wzrost ryzyka. Włóknienie, torbiele, metaplazja apokrynowa, łagodne rozrosty nie pociągają za sobą zwiększonego ryzyka progresji nowotworu, bądź ryzyko jest minimalne. Gwiaździsta blizna być może zwiększa ryzyko raka.

[edytuj] Rak drugiej piersi i trzonu macicy

Zwiększają ryzyko.

[edytuj] Ekspozycja na promieniowanie jonizujące

Ryzyko związane z naświetlaniem promieniowaniem jonizującym obejmującym klatkę piersiową jest dobrze udokumentowane. Ryzyko zależy od dawki promieniowania, upływu czasu po naświetlaniu i od wieku. Tylko kobiety naświetlane przed 30 rokiem życia, czyli zanim gruczoł piersiowy ostatecznie się ukształtuje, są obarczone większym ryzykiem wystąpienia raka. Nie wykazano aby niskie dawki promieniowania stosowane w mammografii wpływały w jakikolwiek sposób na zapadalność na raka piersi.

Czynniki o gorzej udokumentowanym wpływie

[edytuj] Przyjmowanie zewnątrzpochodnych estrogenów

[edytuj] Zastępcza terapia estrogenowa

Przedłużone przyjmowanie zewnątrzpochodnych estrogenów po klimakterium, czyli zastępcza terapia estrogenowa, wiąże się ze średnim wzrostem zapadalności na raka sutka. Uważa się jednak, że korzyści wynikające z zastępczej terapii hormonalnej przeważają nad ewentualnymi negatywnymi skutkami.

[edytuj] Doustne środki antykoncepcyjne

Dowody na zwiększanie zapadalności na raka sutka wskutek przyjmowania doustnych środków antykoncepcyjnych są sprzeczne. Wydaje się, że nowsze środki antykoncepcyjne powodują bardzo mały wzrost ryzyka, które znika 10 lat po ich odstawieniu. Stosowanie doustnej hormonalnej antykoncepcji jest przeciwwskazane w przypadku młodych (do 25 lat) nosicielek mutacji BRCA1.

[edytuj] Nadwaga

Nadwaga przed menopauzą chroni przed rakiem sutka, prawdopodobnie poprzez powodowanie cykli bezowulacyjnych, natomiast po menopauzie zwiększa z powodu produkcji estrogenów w tkance tłuszczowej.

[edytuj] Dieta wysokotłuszczowa

[edytuj] Spożycie alkoholu

Część badań wykazała związek między spożyciem alkoholu a zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi; inne badania (Framingham Study, badanie Danish National Institute for Public Health) nie potwierdziły tego związku.

[edytuj] Ćwiczenia fizyczne

Istnieją doniesienia, że przy poświęceniu większej ilości czasu na ćwiczenia, ryzyko wystąpienia raka spada, prawdopodobnie przez wpływ ćwiczeń fizycznych na opóźnienie pierwszej miesiączki.

[edytuj] Palenie tytoniu

Kwestionowane czynniki ryzyka

• Proponowano że sztuczne oświetlenie może być czynnikiem ryzyka raka sutka (badanie National Cancer Institute/ National Institute of Environmental Health Sciences).
• Sprawdzano wpływ dioksyn i fitoestrogenów na progresję nowotworu, bez wyraźnych wniosków.
• Sole glinu używane jako antyperspiranty niedawno zaklasyfikowano do metaloestrogenów; badania in vitro udowodniły wpływ tych związków na ekspresję genów w komórkach nowotworowych.

[edytuj] Objawy i przebieg

Rak sutka jest wykrywany zwykle jako macalne, niebolesne zgrubienie w piersi. Obecnie przesiewowe badania mammograficzne pozwalają na wykrycie raka zanim stanie się on dostępny badaniu palpacyjnemu. Inne objawy zwykle pojawiają się gdy guz jest już wyczuwalny, wczesnym objawem może być zaciągnięcie brodawki sutkowej, tzw. pępek rakowy. Zajęcie dróg chłonnych może być przyczyną miejscowego obrzęku limfatycznego, czego wyrazem jest tzw. objaw skórki pomarańczowej.

[edytuj] Klasyfikacja

Rak sutka nieinwazyjny:

• Rak przewodowy in situ (carcinoma intraductale, DCIS)
• Rak zrazikowy in situ (LCIS, carcinoma lobulare in situ)

Rak sutka inwazyjny:

• Rak przewodowy inwazyjny (NOS)
• Rak zrazikowy inwazyjny
• Rak rdzeniasty
• Rak śluzowy (carcinoma colloides)/ Rak galaretowaty
• Rak tubularny/ cewkowaty
• Rak z metaplazją
• Rak apokrynalny
• Rak brodawkowaty

[edytuj] Rokowanie

Stopnie zaawansowania raka gruczołu sutkowego według American Joint Committee on Cancer Staging of Breast Carcinoma

Stopień
0	DCIS (łącznie z chorobą Pageta brodawki sutkowej) i LCIS
I	Rak inwazyjny do 2 cm średnicy lub mniejszy i węzły chłonne niezajęte
IIA	Rak inwazyjny do 2 cm średnicy lub mniejszy z przerzutami do węzła lub węzłów chłonnych lub rak o wymiarach większych niż 2 cm, ale mniejszych niż 5 cm z niezajętymi węzłami chłonnymi
IIB	Rak inwazyjny większy niż 2 cm, ale mniejszy niż 5 cm i węzeł lub węzły chłonne zajęte, albo raki inwazyjne większe niż 5 cm z węzłami chłonnymi niezajętymi
IIIA	Raki inwazyjne o różnych rozmiarach z nieruchomymi węzłami chłonnymi (w wyniku naciekania otoczenia poza torebkę węzła lub naciekania innych struktur)
IIIB	Rak zapalny, raki naciekające ścianę klatki piersiowej, raki naciekające skórę, raki z satelitarnymi ogniskami w skórze lub każdy rak z przerzutami do wewnętrznych węzłów chłonnych po tej samej stronie
IV	Obecne odległe przerzuty

Na rokowanie mają wpływ następujące czynniki:

• wielkość ogniska pierwotnego
• zajęcie węzłów chłonnych, liczba zajętych węzłów chłonnych
• histologiczne stopniowanie złośliwości guza
• typ histologiczny raka
• inwazja naczyń chłonnych
• obecność lub brak receptorów estrogenowych i proestrogenowych
• ocena proliferacji komórek rakowych
• aneuploidia
• nadekspresja ERBB2

[edytuj] Leczenie

Leczenie raka piersi jest procesem wieloetapowym. Prowadzone powinno być przez zespół w składzie: chirurg onkologiczny, onkolog kliniczny, radioterapeuta, rehabilitant, psycholog kliniczny. Wymaga oceny klinicznego stopnia zaawansowania nowotworu. W zależności od niego wybierane jest postępowanie pierwotne – operacyjne, leczenie przedoperacyjne, leczenie paliatywne. Po ewentualnej operacji oceniany jest patologiczny stopień zaawansowania nowotworu, typ histologiczny oraz występowanie ważnych klinicznie receptorów – estrogenowych, progesteronowych (PgR), nadekspresji receptora dla nabłonkowego czynnika wzrostu (HER2). Na podstawie uzyskanych danych można zaproponować optymalne postępowanie uzupełniające chemioterapię, radioterapię, hormonoterapię i leczenie celowane. Celem postępowania pierwotnego i leczenia uzupełniającego jest całkowita remisja (wyleczenie), czyli całkowita eliminacja ognisk nowotworu. Leczenie które osiąga taki cel nazywane jest radykalnym jeśli nie udaje się go osiągnąć mówimy o leczeniu paliatywnym.

Skuteczność leczenia raka piersi stale rośnie. Świadczy o tym spadek śmiertelności przy jednoczesnym wzroście zachorowalności. Zawdzięczamy to nowym lekom strategiom leczenia. Chore, które zgłosiły się w 0 i I mają ponad 90% szansę na trwałą remisję (wyleczenie) w stopniu II ponad 70% a w III około 40%. Także w leczeniu paliatywnym istnieje wyraźny postęp. Nierzadko udaje się osiągnąć wieloletnie przeżycie u pacjentek z uogólnioną chorobą nowotworową.

[edytuj] Postępowanie pierwotne:

1. pierwotne leczenie operacyjne
   • pierwotna operacja oszczędzająca pierś: nowotwory przedinwazyjne DCIS, LCIS; stopień I (guz o średnicy poniżej 2cm węzły chłonne niezmienione); w szczególnych przypadkach w stopniu II.
   • pierwotna mastektomia z procedurą węzła wartowniczego: niektóre przypadki raka w stopniu I, większość przypadków w stopniu II przy niezmienionych klinicznie regionalnych węzłach chłonnych
   • pierwotna mastektomia z limfadenektomią pachową: większość przypadków w stopniu II jeśli regionalne węzły chłonne są klinicznie podejrzane o przerzuty.
2. przedoperacyjne leczenie systemowe (neoadjuwantowe)
   • W przypadku nowotworu w III stopniu klinicznego zaawansowania oraz raka zapalnego powinno być przez około pół roku prowadzone leczenie systemowe w celu osiągnięcia remisji. Najczęściej stosowana jest chemioterapia sekwencyjna 4 kursy epirubicyny z docetakselem (AT) i 4 kursy cyklofosfamid + metotreksat + 5-fluorouracyl (CMF). Rzadziej hormonoterapia lub inne schematy chemioterapii.
   • Jeśli remisja jest dostateczna przeprowadza się radykalną mastektomię. W przypadku nieosiągnięcia remisji prowadzone jest leczenie paliatywne.
3. leczenie paliatywne
   • W przypadkach IV stopnia zaawansowania prowadzi się wyłącznie leczenie paliatywne. Po ocenie histopatologicznej wycinka guza wybiera się optymalny program chemioterapii lub hormonoterapii. Więcej o leczeni paliatywnym w sekcji Leczenie nawrotów i uogólnionej choroby nowotworowej

[edytuj] Leczenie uzupełniające:

Po zabiegu operacyjnym następuje ocena histopatologiczna usuniętego preparatu. W zależności od patologicznego stopnia zaawansowania (pTNM) oraz stanu pacjenta wybierana jest strategia leczenia uzupełniającego.

[edytuj] Radioterapia

W przypadku znacznego ryzyka wznowy miejscowej przeprowadzana jest radioterapia na obszar operowany oraz ewentualnie dół pachowy i nadobojczykowy. Klasyczne wskazania do radioterapii obejmują: średnica guza powyżej 5 cm, każda operacja oszczędzająca pierś, znaczne zajęcie regionalnych węzłów chłonnych.

[edytuj] Chemioterapia

Uzupełniająca chemioterapia pooperacyjna (adjuwantowa) stosowana powinna być u tych chorych, które mają znaczne ryzyko nawrotu, oraz ich stan ogólny nie jest przeciwwskazaniem do tego bardzo obciążającego leczenia. Przeciwwskazaniami są wiek powyżej 65 lat, poważne uszkodzenie serca lub ciężkie choroby metaboliczne. Wskazania to: młody wiek, znaczna złośliwość nowotworu, brak receptorów estrogenowych i progesteronowych w nowotworze, wysoki stopień patologicznego zaawansowania nowotworu (pTNM) np.: zajęcie węzłów chłonnych. Najczęściej stosowane są programy wielolekowe np.: doksorubicyna z cyklofosfamidem (AC) 4 do 6 kursów co 21dni, 5-fluorouracyl + epirubicyna + cyklofosfamid (FEC) 6 kursów co 21 dni, Sekwencyjnie 4 kursy AC co 21 dni następnie 4 kursy paklitakselu co 21 dni(4AC/4T)

Chemioterapia jest leczeniem silnie toksycznym. Uszkadza serce, układ nerwowy, jelita, cebulki włosów – powoduje wyłysienie, powoduje znaczny spadek odporności i narażenie na infekcje grzybicze bakteryjne i wirusowe.

[edytuj] Hormonoterapia

Jeśli więcej niż 10% komórek nowotworu wykazuje wrażliwość na żeńskie hormony steroidowe: estrogeny i progesteron, w takim przypadku wskazana jest hormonoterapia uzupełniająca. W leczeniu uzupełniającym stosowany jest zazwyczaj Tamoksyfen w monoterapii przez 5 lat od zakończenia chemioterapii. U pacjentek u których są przeciwwskazania do Tamoksyfenu lub byłby on nieskuteczny stosowany jest najczęściej Anastrozol lub inny lek z grupy inhibitorów aromatazy. Tamoksyfen jest przeciwwskazany u osób z aktywną chorobą zakrzepową lub zatorowością płucną, tendencją do przerostu błony śluzowej macicy, w przypadku guzów w których jest nadekspresja genu receptora dla nabłonkowego czynnika wzrostu (HER2) Czasem wskazane jest zastosowanie leków z grupy analogów gonadoliberyny, (najczęściej goserelina) celem uzyskania farmakologicznego wyłączenia czynności dokrewnej jajników. Hormonoterapia ma w porównaniu z chemioterapią znacznie mniej działań niepożądanych i skutków ubocznych. Może być stosowana u pacjentek w podeszłym wieku i złej kondycji ogólnej.

[edytuj] Terapia celowana

Przy pomocy nowoczesnych leków oddziałujących na konkretny element komórki nowotworowej prowadzić można terapie celowane. W leczeniu uzupełniającym stosuje się w tej chwili jedynie trastuzumab przeciwciało monoklonalne wiążące się swoiście z receptorem dla nabłonkowego czynnika wzrostu (HER2) powodując jego unieczynnienie. Jeszcze skuteczniej działa lapatinib. Jest to lek o względnie małej cząsteczce, także dezaktywujący receptor HER2. Innym punktem uchwytu terapii celowanej może być czynnik wzrostu śródbłonka naczyń (VEGF). Bewacizumab to lek blokujący aktywność tego czynnika. Przez to hamuje tworzenie nowych naczyń (angiogenezę) w guzie oraz towarzyszącą temu kaskadę aktywacji czynników wzrostu.

Terapie celowane są bardzo obiecujące. Mogą być stosowanej jednocześnie z chemioterapią, hormonoterapią i radioterapią nasilając ich działanie. Mają niewiele działań niepożądanych i skutków ubocznych. Główną wadą nowoczesnych leków są ich zawrotne ceny.

[edytuj] Leczenie nawrotów i uogólnionej choroby nowotworowej

Jeśli stopień zaawansowania nowotworu wynosi IV stosowane jest leczenie paliatywne. Celem leczenia paliatywnego jest przede wszystkim poprawa jakości życia w drugiej kolejności wydłużenie jego trwania. Stosowane metody podzielić można na dwie główne grupy:

1. Leczenie przyczynowe – oddziałujące na sam nowotwór. Stosowane są podobne metody jak w leczeniu radykalnym:
   • Chemioterapia stosowana jest w przypadku przerzutów w narządach miąższowych oraz w sytuacjach wymagających szybkiego zahamowania wzrostu nowotworu np. w niedokrwistości spowodowanej przerzutami do szpiku kostnego. Wykorzystywane są programy chemioterapeutyczne o małej toksyczności. Należy pamiętać, że podstawowym celem leczenia paliatywnego jest poprawa samopoczucia. Leczenie zatem nie może być gorsze od choroby.
   • Hormonoterapia jest bardzo skuteczną metodą leczenia uogólnionej choroby nowotworowej jeśli tylko w komórkach raka występują receptory dla estrogenów lub progesteronu.
   • Radioterapia jest metodą z wyboru w leczeniu przerzutów do mózgu i kości.
   • Leczenie celowane bardzo skuteczne i chętnie wykorzystywane w leczeniu paliatywnym ze względu na dużą skuteczność i niewielkie działania niepożądane.
   • Chirurgiczne wycięcie przerzutów (metastatektomia) stosowane jest wyjątkowo. Klasyczne wskazania obejmują: pojedynczą zmianę w mózgu i ograniczoną wznowę lokalną w bliźnie.
2. Leczenie wspomagające – nie oddziałuje na nowotwór, ale poprawia stan pacjenta i jego samopoczucie.
   • Leczenie przeciwbólowe wykorzystuje leki z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych oraz opiatów. Stosowane są też zabiegi przeciwbólowe – blokady nerwów oraz przeciwbólowe podanie promieniotwórczego strontu
   • zapobieganie złamaniom patologicznym i przerzutom do kości poprzez podawanie bisfosfonianów
   • zabiegi odbarczające: punkcja (nakłucie) opłucnej, otrzewnej, osierdzia i ewakuacja (wypuszczenie) narastającego płynu
   • uzupełnienie niedoborów np. nawodnienie dożylne, przetoczenie preparatów krwi, żywienie pozajelitowe.
   • operacje udrażniające i omijające: założenie stentu do oskrzela, zespolenia jelitowe, ileostomia
   • zapewnienie stałego dostępu dożylnego poprzez wszczepienie portu naczyniowego (Vascuportu)
   • leczenie przeciwdepresyjne: psychoterapia i leki psychotropowe

[edytuj] Rehabilitacja

Pacjentka w trakcie leczenia, a także po jego zakończeniu, wymaga stałej rehabilitacji. Najważniejszą w raku piersi jej formą jest fizjoterapia. Kończyna górna po stronie operowanej powinna być w odpowiedni sposób masowana, ćwiczona i układana. Większość zabiegów pacjentki muszą wykonywać codziennie samodzielnie. Zapobiega to narastaniu obrzęku limfatycznego, który zagraża szczególnie chorym po usunięciu węzłów chłonnych pachy.

Także w leczeniu paliatywnym raka piersi bardzo ważną rolę odgrywa rehabilitacja. Ze względu na to, że nieumiejętnie stosowana może pogorszyć stan chorej, prowadzona powinna być przez rehabilitanta o bardzo dużych kwalifikacjach.

[edytuj] Leczenie niekonwencjonalne

Wiele osób chorych na raka piersi stosuje różnorodne metody i preparaty nieprzebadane. Najczęściej stosowany jest "olej z wątroby rekina". Istnieją uzasadnione podejrzenia co do rzetelności producenta jeśli chodzi o udzielanie informacji o składzie preparatu. Biorąc pod uwagę powszechność jego użycia światowa populacja rekinów musiałaby zostać przerobiona na olej dla zaspokojenia popytu w województwie mazowieckim przez rok. Bardzo często pacjentki decydują się na bioenergoterapię. Osoba stosująca tę metodę przekonuje pacjenta, że oddziałuje na niego bliżej nieokreśloną energią życiową. Niestety, bioenergoterapeuci często wprowadzają w błąd co do konieczności stosowania klasycznego leczenia.

Leczenie niekonwencjonalne ma pewną skuteczność opartą na efekcie placebo. Niestety, często opóźnia wdrożenie skutecznego leczenia.

[edytuj] Profilaktyka

[edytuj] Badania przesiewowe

Rosnąca z wiekiem częstość zachorowań na raka piersi u kobiet uzasadnia objęcie dużej grupy kobiet skriningiem. Metody skriningu obejmują:

• Samokontrolę piersi
• Mammografię
• Badanie USG
• MRI sutka.

Wykonywanie mammografii jest metodą z wyboru w wykrywaniu wczesnych raków piersi, a skuteczność diagnostyczna tego badania w połączeniu z palpacyjnym badaniem sutka sięga 80-97%. Zaleca się regularne (co 2 lata) wykonywanie mammografii począwszy od 40 roku życia i coroczną mammografię po ukończeniu 50 roku życia. Skuteczność badania u kobiet w młodszym wieku jest ograniczona, ze względu na przewagę tkanki gruczołowej w utkaniu sutka; w uzasadnionych przypadkach (np. nosicielstwo mutacji w genie BRCA1) zalecanym badaniem obrazowym jest MRI lub USG.

[edytuj] Bibliografia

• V. Kumar, R. Cotrani, S. Robbins Patologia Robbinsa Urban&Partner 2005 ISBN 978-83-89581-92-1
• M. Krzakowski, red. Onkologia Kliniczna Wydawnictwo Medyczne Borgis 2006 ISBN 83-85284-61-3
• J. Didkowska, U. Wojciechowska Epidemiologia nowotworów złośliwych piersi w Polsce Nowotwory 2007 Apr;57(supplement 1):15-6 ISSN 0029-540X

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Breast Cancer Facts & Figures (en)
• Rak piersi (pl)
• Strona American Cancer Society (en)
• Strona BreastCancer.org (en)
• Strona NationalBreastCancer.org (en) / (es)
• Rodzinny rak sutka w OMIM (en)
• Amazonki.net (pl) Serwis o raku piersi, jego profilaktyce, leczeniu, rehabilitacji, rekonstrukcji.