Dwight D. Eisenhower

Z Wikipedii

Dwight D. Eisenhower

Data i miejsce urodzenia	1890 , zm. 1969
34. Prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres urzędowania	od 20 stycznia 1953 do 20 stycznia 1961
Przynależność polityczna	Partia Republikańska
Pierwsza Dama	Mamie Eisenhower
Poprzednik	Harry S. Truman
Następca	John F. Kennedy

Dwight David Eisenhower (ur. 14 października 1890 w Denison, zm. 29 marca 1969 w Waszyngtonie) – generał armii amerykańskiej, 34. prezydent USA, przydomek "Ike".

[edytuj] Dzieciństwo i młodość

Eisenhower urodził się Denison w Teksasie, po jego urodzeniu rodzina Eisenhowerów przeniosła się do Abilene, w ubogiej rodzinie pochodzenia niemieckiego – aż do śmierci dziadka Jacoba w domu Eisenhowerów mówiono często po niemiecku, dopiero po śmierci Jacoba ojciec Eisenhowera zakazał mówienia w domu w tym języku. Obydwoje rodzicie Eisenhowera, David i Ida byli bardzo religijni, w momencie narodzenia Dwighta należeli do konserwatywnego kościoła River Brethren ale w 1895 roku Ida została Świadkiem Jehowy. Małżeństwo rodziców Eisenhowera uważane było za bardzo szczęśliwe i udane, a domu panowała bardzo religijna atmosfera. Dwight już w wieku 12 lat przeczytał całą Biblię, w czasie II wojny światowej często z pamięci cytował z niej wiele długich fragmentów.

W 1896 zaczął chodzić do szkoły podstawowej Lincoln Elementary School, logiczny i rzeczowy Eisenhower szczególnie lubił arytmetykę, miał bardzo brzydki charakter pisma i pomimo, że długo nad tym pracował nie zmieniło się to do końca jego życia, czasami nie potrafił nawet przeczytać tego co sam napisał już jako generał czy prezydent. W 1902 przeszedł do "gimnazjum" Garfield Junior High School gdzie ukończył siódmą i ósmą klasę, a w 1904 rozpoczął naukę w szkole średniej Abilene High School. Z tego czasu wywodzi się jego zainteresowanie historią, szczególnie historią starożytnej Grecji i Rzymu. W szkole średniej Eisenhower dał się poznać jako znakomity sportowiec, grał w szkolnej reprezentacji baseballowej i futbolowej. W pamiątkowej roczniku szkoły ("yearbook")z 1909 w której opisano wszystkie osoby które w tym roku opuściły szkołę o Eisenhowerze napisano, że był najlepszym "historykiem i matematykiem" klasy maturalnej. Jedną z tradycji amerykańskich "yearbooks" są przepowiednie na temat przyszłości maturzystów, o Eisenhowerze napisano, że zostanie profesorem historii na Uniwersytecie Yale lub prezydentem Stanów Zjednoczonych.

Po ukończeniu szkoły zarówno Eisenhower pragnął kontynuować edukację w college'u ale nie mógł sobie na to pozwolić ze względów finansowych, jedyną z niewielu stojących przed nim możliwości darmowego wykształcenia była nauka w jednej z bezpłatnych, wojskowych szkół.

[edytuj] Kariera wojskowa

Z żoną w San Antonio, 1916

Tuż przed lądowaniem w Normandii

Dwight Eisenhower na Rynku Starego Miasta w Warszawie, wrzesień 1945

W 1911 roku wstąpił do Akademii Wojskowej w West Point (podobnie jak Ulysses Grant, 18 prezydent USA). Był bardzo przeciętnym studentem, uczelnię skończył na 61 miejscu na 164 absolwentów. Po skończeniu West Point jako podporucznik dostał przydział do jednostki w San Antonio. Tam poznał Mary Doud, z którą wziął ślub w 1916 roku. Mieli dwóch synów – David Dwight zmarł niestety w wieku lat czterech, ale drugi syn, John Sheldon Doud, poszedł w ślady ojca i zdobył stopień generała.

W czasie I wojny światowej Eisenhower nie został wysłany na front – w tym czasie był dowódcą ośrodka szkoleniowego czołgistów w Camp Colt. W latach 1922-1924 został przydzielony do generała Foxa Connora w strefie Kanału Panamskiego. Generał Connor wywarł duży wpływ na Dwighta – zachęcał go do pogłębiania swej wiedzy, w szczególności w kwestiach strategii.

W latach 1925-1926 był studentem w Akademii Sztabu Generalnego w Fort Leavenworth. Osiągnął fantastyczny wynik – wśród 275 absolwentów został sklasyfikowany na pierwszym miejscu. Już wtedy zwrócił na siebie uwagę Departamentu Wojny – drzwi do spektakularnej kariery stanęły wówczas otworem. Nikt pewnie wtedy nie przypuszczał, że Ike osiągnie wielki sukces jako wojskowy, a później jako prezydent.

W latach 1929-1933 Dwight był zastępcą pomocnika sekretarza wojny. W latach 1935-1939 był majorem, a w 1941 przeprowadzał manewry na terenie stanu Luizjana. Nauczył się nawet pilotować samolot; przede wszystkim jednak został awansowany na generała brygady.

Po przystąpieniu USA do II wojny światowej, Eisenhower, jako naczelny dowódca wojsk amerykańskich w Europie dowodził w Afryce Północnej, kierował inwazją na Sycylię (Operacja Husky) i Włochy, a przede wszystkim – jako Naczelny Dowódca Alianckich Sił Ekspedycyjnych w Wielkiej Brytanii kierował przygotowaniami i dowodził lądowaniem w Normandii. Choć nie obyło się to bez kontrowersji z gen. George'em Marshallem, głównodowodzącym sił amerykańskich w latach 1937-47 i gen. George'em Pattonem; po zwycięstwie w Europie dowódca amerykańskich sił okupacyjnych w Niemczech.

Dzięki tym sukcesom zdobył szacunek narodu; zaczęto zastanawiać się nad potencjalnym mianowaniem go kandydatem na prezydenta. Został amerykańskim przedstawicielem w Międzysojuszniczej Radzie Kontroli. Był znany, poważany i niekontrowersyjny, ale nie był jeszcze wtedy zainteresowany polityką. Jego kariera wojskowego trwała nadal. Ostatecznie wystąpił z wojska w czerwcu 1952 roku. Przedtem opracował m.in. raport o broni atomowej. Jego niektóre wnioski odznaczały się trafnością i niewątpliwie dalekowzrocznością. W 1950 roku przebywał w Paryżu i wspomagał tworzenie struktur NATO w kwestii organizacji wojskowej. Był znaną osobistością, wykonywał różne ważne zadania, przemawiał publicznie.

Zarówno Partia Demokratyczna, jak i Partia Republikańska chciały pozyskać Ike'a i delegować go do wyborów prezydenckich w 1952 roku. W tej batalii zwyciężyli republikanie, na co wpływ miała dość konserwatywna postawa Eisenhowera na problemy wewnętrzne kraju.

Do uzyskania nominacji republikańskiej przymierzał się wtedy Robert Taft. Jego ojcem był 27. prezydent USA, William Taft. Robert Taft był jednak nieciekawą osobistością, dlatego też Dwight D. Eisenhower otrzymał bez problemu nominację już w pierwszym głosowaniu (jego hasłem wyborczym był prosty slogan I like Ike). Warto wspomnieć, że kandydatem na wiceprezydenta został Richard Nixon, który kilkanaście lat później miał zasiąść w fotelu prezydenckim.

[edytuj] Prezydent

Oficjalna fotografia

Ike w wyborach pokonał swego rywala z Partii Demokratycznej, Adlaia Stevensona, w których uzyskał 55,4% poparcia. Jako prezydent-elekt nie spoczął jednak na laurach, jako że w tym czasie pojechał do Korei, w której toczyła się wojna, by zapoznać się z sytuacją. Wiadomo, że myślał wtedy o użyciu bomby atomowej, gdyby sytuacja wymknęła się spod kontroli. Na szczęście się tak nie stało.

Eisenhower został zaprzysiężony 20 stycznia 1953 jako 34. prezydent USA. Był jednym z wielu prezydentów-generałów (George Washington, Ulysses Grant, Andrew Jackson, William Henry Harrison i inni). Był też jednym z najstarszych prezydentów w chwili wyboru – urząd ten objął w wieku prawie 63 lat.

Jako prezydent musiał rozdzielić tzw. łupy polityczne, efektem czego był fakt, że na niektórych stanowiskach zasiedli nie do końca kompetentni ludzie. Sekretarzem Stanu został John Foster Dulles, znany ze zdecydowanych antykomunistycznych poglądów. To właśnie Dulles w dużej mierze kształtował politykę zagraniczną, w czym oczywiście zawierała się rezerwa do ZSRR. Eisenhower za swojej prezydentury uważał, że komunistyczny Związkiem Radziecki jest dużym zagrożeniem dla świata. W związku z tym całkowicie opowiedział się za zbrojeniami. Wyścig zbrojeń pochłonął olbrzymie pieniądze, przez co cierpiała polityka wewnętrzna, ale Eisenhower swój cel osiągnął, gdy obejmował urząd prezydenta w 1953 roku, Stany Zjednoczone posiadały 1000 głowic nuklearnych. Gdy odchodził na zasłużoną "emeryturę" w 1961 roku, arsenał ten wynosił aż 18000 głowic nuklearnych.

W lipcu 1953 roku został zawarty rozejm w Korei. Eisenhower dotrzymał obietnicę i zakończył tę wojnę, zgodnie ze sloganami wyborczymi z 1952 roku. Przypomina to sytuację z 1968 roku, gdy Richard Nixon w czasie kampanii wyborczej przekonywał wszystkich, że zakończy wojnę wietnamską. Nie przyszło mu to jednak tak łatwo i w konsekwencji, mimo że również dotrzymał obietnicy, został zdyskredytowany w oczach społeczeństwa. Na pewno Nixon pragnął takiej popularności, jaką cieszył się Dwight Eisenhower. Ike był postacią lubianą przez wszystkich. Nawet jego przeciwnicy polityczni mieli spore problemy (a być może zwyczajnie nie potrafili!) przylepić mu jakiejś specjalnie obraźliwej etykiety. Stąd też 34. prezydent miał spore pole do manewru, mając za sobą społeczeństwo amerykańskie wpatrzone w niego jak w obrazek. Kto wówczas odważyłby się na krytykę popularnego generała?

Z sekretarzem stanu Dullesem

Gdy Eisenhower był prezydentem, przyspieszono proces remilitaryzacji RFN. Eisenhower uważał, że kluczem do pokoju na świecie jest ciągłe wzmacnianie paktów wojennych. Stąd też pomysł, by uczynić RFN równym sojusznikiem wyposażonym w nowoczesną broń. Na konferencji prasowej w 1953 roku dziennikarze pytali prezydenta, czy jest gotów przekazać Niemcom broń atomową. Eisenhower odpowiadał wymijająco, ale w końcu pod presją przyznał: "Nie widzę powodów, dla których nie mielibyśmy tak postąpić, gdyby to leżało w interesie Stanów Zjednoczonych".

Przy okazji mówienia o ZSRR, nie sposób nie wspomnieć o wystrzeleniu pierwszego sputnika w 1957 roku. Tak więc w odpowiedzi na to, w 1958 roku utworzono NASA i postanowiono stworzyć program umożliwiający podbój kosmosu, a także przeznaczono środki na rozwój szkolnictwa, stypendia dla studentów; utworzono także Departament Zdrowia, Oświaty i Świadczeń Socjalnych. To można bez wątpienia zaliczyć jako sukces Eisenhowera w sprawach wewnętrznych kraju.

W 1956 roku Ike został wybrany ponownie na prezydenta, pokonując Stevensona różnicą 10 milionów głosów. Eisenhower złożył przysięgę dwukrotnie, 20 i 21 stycznia. Został zaprzysiężony na kadencję trwającą do 20 stycznia 1961. W tym czasie przyjęto 2 stany: Alaskę i Hawaje, co ostatecznie ukształtowało terytorium Stanów Zjednoczonych. Uchwalono ustawę o prawach obywatelskich.

Eisenhower nie uczynił jednak nic, by chronić środowisko naturalne. Ustawę poruszającą ten problem zawetował.

Z prezydentem-elektem Kennedym

Do istotnych wydarzeń należy zaliczyć tzw. doktrynę Eisenhowera (doktrynę E), która regulowała stosunek do państw Bliskiego Wschodu. Chodziło w niej o pomoc dla tych państw, również militarną. W praktyce chodziło o zabezpieczenie się przed ewentualną agresją komunistyczną. W 1958 roku do Libanu wysłano około 15 tysięcy żołnierzy, rzekomo po to, by chronić 2500 obywateli amerykańskich.

Przez 8 lat prezydentury Eisenhower często chorował – doznał ataków serca, wylewów. W tym czasie ograniczone obowiązki prezydenta pełnił Richard Nixon – ówczesny wiceprezydent. Ike jednak poradził sobie z dolegliwościami i nadal pełnił funkcję prezydenta. Regularnie organizował konferencje prasowe, miał dobre stosunki z dziennikarzami. W końcowym okresie prezydentury Dwight stał się bardziej opanowany, dużo bardziej ważył słowa, i starał się nawiązać lepsze stosunki z innymi krajami (na co wpłynęło odejście "apostoła zimnej wojny", jakim niewątpliwie był sekretarz stanu John Foster Dulles). Polepszyły się również stosunki z Polską.

Za czasów prezydenta Eisenhowera, CIA przygotowało obalenie rządu w Iranie i w Gwatemali, a także akcję mającą na celu wyeliminowanie Fidela Castro. Sama akcja została przeprowadzona już za Kennedy'ego i zakończyła się fiaskiem. Doszło też do incydentu międzynarodowego związanego z zestrzeleniem nad ZSRR samolotu szpiegowskiego pilotowanego przez Francisa Gary Powersa.

Eisenhower do końca swej prezydentury popierał zbrojenia, choć w swym pożegnalnym przemówieniu ostrzegał przed zgubnym wpływem militaryzacji. Jak się zatem okazuje, nadmiernie rozwinięta technika wojskowa może, być wbrew pozorom czynnikiem negatywnym. Eisenhower z kolei myślał głównie o pozytywnym czynniku, jakim niewątpliwie jest względny spokój i bezpieczeństwo kraju wysoko rozwiniętego militarnie. Obraz tego problemu pokazuje, jak trudno ocenić prezydenturę Eisenhowera. Jego decyzje miały różnorakie konsekwencje, stąd też nie brak krytyki pod adresem jego działań w czasie 8-letniej kadencji prezydenta. Zarzuca się mu brak zdecydowania, nadmierną chęć zbrojeń, niepoświęcenie wystarczającej uwagi problemom wewnętrznym, brak konstruktywnego dialogu z ZSRR.

[edytuj] Emerytura

Po opuszczeniu Białego Domu, Ike powrócił na swą farmę w Kansas. Odpoczywał, publikował swe pamiętniki. Służył również radą swym następcom – Kennedy'emu, Johnsonowi i krótko Nixonowi. Zmarł 29 marca 1969 roku w wieku 78 lat. Jego pogrzeb miał charakter państwowy, a dzień pogrzebu był dniem Żałoby Narodowej. We mszy w Waszyngtońskiej Katedrze Narodowej uczestniczyły głowy koronowane i prezydenci kilkudziesięciu państw, m.in. prezydent USA Richard Nixon, prezydent Francji Charles de Gaulle, kanclerz RFN Kurt Georg Kiesinger, prezydent Filipin Ferdinand Marcos, Szach Iranu Mohammed Reza Pahlavi. W uroczystości uczestniczyła również delegacja Polski w składzie: zastępca przewodniczącego Rady Państwa prof. Mieczysław Klimaszewski oraz wiceminister obrony narodowej gen. dyw. Tadeusz Tuczapski. Był barwną postacią, dobrym, choć nie wybitnym generałem i również dobrym prezydentem, dzięki czemu na trwałe zapisał się w historii Stanów Zjednoczonych. Dwukrotnie – w latach 1944 i 1959 zdobył tytuł Człowieka Roku według magazynu Time.