Gambia - The Gambia
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
- Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Gambia (homónimos).
| Republic of The Gambia
República de Gambia |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
A República de Gambia é unha nación en África occidental. Atópase rodeada na súa totalidade por Senegal, excepto onde o río Gambia desemboca no Océano Atlántico. En 1965 Gambia logrou a súa independencia do Imperio Británico. A súa capital é Banxul.
Índice |
[editar] Historia
Gambia formou parte do Imperio de Ghana así como do Imperio de Songhai. Os primeiros testemuños escritos que se teñen da rexión proveñen duns textos de comerciantes árabes do século IX e X, cando os comerciantes árabes crearon a ruta transsahariana comerciando con escravos, ouro e marfil. No século XV os portugueses herdaron este comercio establecendo rutas marítimas para comercial co Imperio de Mali ao cal pertencía a zona na época.
En 1588, o pretendente ao trono portugués, vendeu a exclusividade do comercio no Río Gambia aos ingleses, o que foi confirmado polas Cartas Patente da raíña Isabel I. En 1618, o Rei Jaime I de Inglaterra concedeu a exclusividade do comercio co Río Gambia a Costa de Ouro (actualmente Ghana) a unha compañía británica. Entre 1651 e 1661, Gambia foi indirectamente unha colonia do reino Polaco-lituano. Foron os letones, dependentes do reino polaco-lituano, os primeiros en establecerse na Illa James, denominada na época Illa Andrew ata a conquista británica da mesma en 1661.
Durante os séculos XVII e XVIII Francia e Inglaterra loitaron pola supremacía na rexión de Senegal e do Río Gambia. O Tratado de Versalles de 1783 outorgou ao Reino Unido a posesión do Río Gambia salvo o enclave de Albreda que se mantivo baixo soberanía francesa, sendo cedido a Inglaterra en 1857. Case 3 millóns de escravos foron enviados desde esta rexión ás colonias en América. En 1807 aboliuse o comercio de escravos no Imperio Británico intentando os británicos terminar co comercio de escravos en Gambia. Para iso, crearon o posto militar de Bathurst (hoxe Banxul) en 1816. Durante os anos seguintes, Banxul estaba sometida á xurisdición do gobernador xeral británico en Serra Leona. En 1888 Gambia converteuse nunha colonia autónoma e un ano máis tarde pasou a ser unha colonia real
O país independizouse do Reino Unido en 1965. En 1970, Dawda Jawara converteuse no primeiro presidente do novo estado e foi reelixido en 1972 e 1977. Logo da independencia, Gambia mellorou o seu desenvolvemento económico grazas á alza nos prezos da súa principal materia de exportación, o cacahuate, e ao desenvolvemento do turismo internacional. En febreiro de 1982, xunto con Senegal, Gambia formou a Confederación de Senegambia. O presidente Jawara foi derrotado en 1994 por Yahya Jammeh, quen estableceu unha ditadura. Jammeh foi reelixido en 2001 e derrogou a lei que prohibía a existencia de partidos opositores.
[editar] Goberno e Política
A vixente Constitución de Gambia foi aprobada, tras referendo, o 16 de xaneiro de 1997, despois de que un golpe de estado en 1994 disolvese o Parlamento e derrogase a Constitución de 1970.
Gambiá é unha República presidencialista democrática. O Presidente da República é elixido por sufraxio universal para un período de cinco anos. O poder lexislativo reside na Asemblea Nacional composta por corenta e oito membros, dos que 43 son elixidos por sufraxio universal, e cinco elíxeos o Presidente da República.
O poder executivo está dividido entre o Xefe do Estado e o Presidente do Goberno, nomeado pola Asemblea entre unha terna elixida polo Presidente da República.
O poder xudicial articúlase en torno ao Tribunal Supremo que se organiza administrativamente segundo o modelo francés.
[editar] Organización político-administrativa
Gâmbia está dividida en 5 divisións e unha cidade (Banxul):
| División/Cidade | Capital | Área (km2) | poboación (censo 2003) |
| Banxul (cidade) | Banxul | 88 | 357.238 |
| Lower River | Mansa Konko | 1.618 | 72.546 |
| Central River | Janjanbureh | 2.894 | 185.897 |
| North Bank | Kerewan | 2.256 | 172.806 |
| Upper River | Basse Santa Su | 2.069 | 183.033 |
| Western | Brikama | 1.764 | 392.987 |
| Total | 10.689 | 1.364.507 |
Adicionalmente, Gâmbia está dividida en 8 subdivisións ou Áreas de Goberno Local (LGA):
| Subdivisións ou LGA | Capital | Área (km2) | poboación (censo 2003) | División/Cidade |
| Banxul | Banxul | 12 | 34.828 | Banxul |
| Basse | Basse Santa Su | 2.069 | 183.033 | Upper River |
| Brikama | Brikama | 1.764 | 392.987 | Western |
| Janjanbureh | Janjanbureh | 1.280 | 106.799 | Central River |
| Kanifing | Kanifing | 76 | 322.410 | Banjul |
| Kerewan | Kerewan | 2.256 | 172.806 | North Bank |
| Kuntaur | Kuntaur | 1.614 | 79.098 | Central River |
| Mansakonko | Mansakonko | 1.618 | 72.546 | Lower River |
| Total | 10.689 | 1.364.507 |
Gâmbia está ainda subdividida en 37 distritos:
| distrito | poboación (censo 2003) | división/cidade | LGA |
| Kanifing | 322.410 | Banxul | Kanifing |
| Banxul | 34.828 | Banxul | Banxul |
| Fulladu West | 71.669 | Central River | Janjanbureh |
| Janjanbureh | 3.466 | Central River | Janjanbureh |
| Niamina Dankunku | 6.000 | Central River | Janjanbureh |
| Niamina East | 19.034 | Central River | Janjanbureh |
| Niamina West | 6.630 | Central River | Janjanbureh |
| Lower Saloum | 13.524 | Central River | Kuntaur |
| Niani | 22.242 | Central River | Kuntaur |
| Nianija | 8.205 | Central River | Kuntaur |
| Sami | 19.157 | Central River | Kuntaur |
| Upper Saloum | 15.970 | Central River | Kuntaur |
| Jarra Central | 6.494 | Lower River | Mansakonko |
| Jarra East | 12.505 | Lower River | Mansakonko |
| Jarra West | 24.416 | Lower River | Mansakonko |
| Kiang Central | 7.886 | Lower River | Mansakonko |
| Kiang East | 6.534 | Lower River | Mansakonko |
| Kiang West | 14.711 | Lower River | Mansakonko |
| Central Baddibu | 14.998 | North Bank | Kerewan |
| Jokadu | 17.850 | North Bank | Kerewan |
| Lower Baddibu | 15.157 | North Bank | Kerewan |
| Lower Niumi | 44.491 | North Bank | Kerewan |
| Upper Baddibu | 55.370 | North Bank | Kerewan |
| Upper Niumi | 24.940 | North Bank | Kerewan |
| Fulladu East | 98.454 | Upper River | Basse |
| Kantora | 30.402 | Upper River | Basse |
| Sandu | 18.321 | Upper River | Basse |
| Wuli | 35.856 | Upper River | Basse |
| Foni Bintang-Karenai | 15.994 | Western | Brikama |
| Foni Bondali | 6.049 | Western | Brikama |
| Foni Brefet | 11.411 | Western | Brikama |
| Foni Jarrol | 5.943 | Western | Brikama |
| Foni Kansala | 12.247 | Western | Brikama |
| Kombo Central | 84.315 | Western | Brikama |
| Kombo East | 28.146 | Western | Brikama |
| Kombo North/Saint Mary | 166.351 | Western | Brikama |
| Kombo South | 62.531 | Western | Brikama |
[editar] Xeografía
Gambia atópase situada na costa atlántica de África e atópase plenamente rodeada por territorio de Senegal. Gambia caracterízase por ser un país moi chairo onde non se exceden os 300 metros de altitude. O país atópase atravesado deste a oeste polo río Gambia, o cal dá nome ao país. Este río é o eixo do país e divídeo en dous partes ben diferenciadas; as que están ao norte e as que están ao sur do mesmo.
[editar] Ecoloxía
WWF divide o territorio de Gambia entre tres ecorregiones:
- Manglar guineano, na costa
- Mosaico de selva e sabana de Guinea, no oeste
- Sabana sudanesa occidental, no leste
[editar] Economía
Gambia non posúe xacementos mineralé de importancia nin outros recursos naturais. A súa economía baséase nos produtos agrícolas e a gandería para consumo interno do que depende o 75% da poboación.
A industria céntrase na transformación de produtos agrícolas (cacahuete) e de peixe. O turismo foi unha importante fonte de ingresos ata o 2000, onde se produciu unha redución. A súa actividade depende fundamentalmente das axudas ao desenvolvemento do Fondo Monetario Internacional e as de urxencia dos países desenvolvidos. As expectativas futuras do Banco Mundial, tras a condonación parcial da débeda externa en 2005, son positivas.
[editar] Demografía
Ao ano 2007, Gambia ten unha poboación de 1.688.000 habitantes. O 99% é negra e o restante 1% é branca (europeos ou descendentes). O idioma oficial é o ínguas. A esperanza de vida é de 54 anos. A media de fillos por muller é de 5,20. Só o 40% da poboación está alfabetizada.
[editar] Cultura
| Festas | |||
| Data | Nome en galego | Nome local | Notas |
|---|---|---|---|
| 18 de febreiro | Día da Independencia | ||
| Móbil | Venres Santo | ||
| 1 de Maio | Día do Traballo | ||
| 15 de Agosto | Día da Asunción |
[editar] Tópicos diversos
| Países do mundo | África |
| Alxeria | Angola | Benín | Botsuana | Burkina-Faso (Ex-Alto Volta) | Burundi | Cabo Verde | Camerún | Chad | Cimbabue (Zimbabwe) | Comores | Congo | Costa do Marfil | Xibutí | Exipto | Etiopía | Eritrea | Gabón | Gambia | Gana | Guinea | Guinea-Bisau | Guinea Ecuatorial | Lesoto | Liberia | Libia | Madagascar | Malaui | Malí | Marrocos | Mauricio | Mauritania | Mozambique | Namibia | Níxer | Nixeria | Quenia | República Centroafricana | República Democrática do Congo (ex-Zaire) | República Sudafricana (África do Sur, Sudáfrica) | Reunión | Ruanda | San Tomé e Príncipe | Senegal | Serra Leona | Seixeles | Somalia | Suacilandia | Sudán | Tanzania | Tunisia | Togo | Uganda | Zambia |
| Outros territorios Canarias | Ceuta | Madeira | Melilla | Sáhara Occidental | Mayotte | Illa de Reunión |
