Napoléon Bonaparte
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Napoléon Bonaparte [napɔleɪˈõ bɔnaˈpart] (15 Augustus 1769 – 5 Mei 1821) was 'n generaal en regeerder van Frankryk. Hy was die Generaal van die Franse Rewolusie, en was effektief regeerder vanaf 1799: Eerste Konsul (Premier Consul) van die Franse Republiek vanaf 11 November 1799 tot 18 Mei 1804, daarna Keiser van die Franse (Empereur des Français) as Napoléon I vanaf 18 Mei 1804 tot 6 April 1814, en weer kortliks van 20 Maart tot 22 Junie 1815.
Napoléon, oor die loop van effe meer as 'n dekade, het beheer verkry oor meeste van of die hele westelike en sentrale Europa deur oorwinning of alliansie tot sy neerlaag tydens die Slag van die Nasies naby Leipzig in Oktober 1813. Hy het weer teruggeslaan in wat bekend is as die Honderd Dae (les Cent Jours), maar was oortuigend verslaan tydens die Slag van Waterloo in België op 18 Junie 1815, en is kort daarna deur die Britse magte gevang en verban na die eiland Sint Helena, waar hy oorlede is.
Napoléon het baie lede van die Bonaparte-familie as monarge aangestel, maar hulle het, oor die algemeen, nie ná sy ondergang aanhou regeer nie. Napoléon was een van die "verligte monarge."
[wysig] Nalatenis
Die idee van die moderne professionele dienspligtige weermag is deur Napoléon aan Europa bekendgestel, 'n uitvinding wat ander state noodgedwonge moes volg.
In Frankryk word Napoléon geag as die persoon wat die Rewolusie bewaar het, en die mite geskep en aangeblaas het. Daar word wyd geglo dat, sou hy nie mag opgeneem het en die Franse samelewing (tesame met die kaart van Europa) só drasties verander het nie, die Franse monargie se instelling sou ontwikkel het in 'n parlementêre konstitusionele monargie, soortgelyk aan die manier wat die Britse monargie ontwikkel het. Verder het die Napoleoniese Oorloë die Rewolusie na die res van Europa versprei, en daar word geglo dat die bewegings van nasionale vereniging en die verrys van die nasiestaat, veral in Italië en Duitsland, direk gewortel was in en voorafgegaan is — indien nie veroorsaak is nie — deur Napoléoniese regering van daardie areas.
Die Code Napoleon is deur die meeste lande van Europa aangeneem, en het voortbestaan ná Napoléon se nederlaag. Professor Dieter Langewiesche van die Universiteit van Tuebingen beskryf die kode as 'n "rewolusionêre projek" wat die ontwikkeling van bourgeois-samelewing in Duitsland aangevuur het deur die reg om eiendom te besit uit te brei en die rug van feodalisme te breek. Langewiesche skryf ook aan Napoléon toe die herorganisering van wat die Heilige Romeinse Ryk, wat uit 1000 entiteite betaan het, na 'n meer vaartbelynde netwerk van 40 state wat die basis van die Duitse Konfederasie sou word, asook die toekomstige eenheidswording van Duitsland onder die Tweede Reich in 1871.
