Vietnam

Kutoka Wikipedia

Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
Jamhuri ya Kijamaa ya Vietnam

Bendera Nembo
Wito la taifa: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc (Uhuru, Huria, Heri)
Wimbo wa taifa: Tiến Quân Ca
Mji mkuu	Hanoi 21°2′ N 105°51′ E
Mji mkubwa nchini	Mji wa Ho Chi Minh (Saigon)
Lugha rasmi	Kivietnam
Serikali Katibu Mkuu Rais Waziri Mkuu	Jamhuri, chama kimoja 1 Nông Đức Mạnh Nguyễn Minh Triết Nguyễn Tấn Dũng
Uhuru Kutoka China (mapigano ya Bach Dang) Kutoka Ufaransa Ilitambuliwa	938 2 Septemba 1945 1954
Eneo  - Jumla  - Maji (%)	331,689 km² (ya 65) 1.3
Idadi ya watu  - Julai 2005 kadirio  - 1999 sensa  - Msongamano wa watu	85,238,000 (ya 13) 76,323,173 253/km² (ya 46)
Fedha	Dong ya Vietnam (₫) (VND)
Saa za eneo  - Kiangazi (DST)	(UTC+7) (UTC+7)
Intaneti TLD	.vn
Kodi ya simu	+84

Vietnam (Việt Nam) ni nchi ya Asia ya Kusini-Magharibi. Imepakana na China, Laos na Kambodia. Mji mkuu ni Hanoi lakini mji mkubwa ni Mji wa Ho Chi Minh (zamani: Saigon). Kwa jumla kuna wakazi milioni 86.5 million. Kati ya 1940 na 1975 Vietnam ilikuwa na kipindi kirefu cha vita ikaonekana kama nchi maskini sana. Tangu miaka ya 1980 uchumi umesogea mbele sasa ni kati ya nchi kwenye njia ya maendeleo zenye uchumi imara sana unaokua haraka.

Yaliyomo 1 Jiografia 2 Historia 2.1 Milki jirani ya China 2.2 Koloni ya Ufaransa 2.3 Vita ya ukombozi 2.4 Kipindi cha Vietnam mbili 2.5 Kaskazini kuteka Kusini na kuunganisha taifa

[hariri] Jiografia

Umbo la nchi ni kama kanda ndefu kando la mwambao wa Bahari ya Kusini ya China. Umbali kati ya kaskazini na kusini ni 1,650 km. Upana wa nchi kati ya mipaka ya mashariki na magharibi hutofautiana: katika kaskazini ni 600 km lakini kwenye shingo nyembamba la Vietnam ya kati ni kilomita 50 tu. Pwani lina urefu wa 3,000 km.

Umbo la kijiografia limewahi kulinganishwa na "fimbo linalobeba bakuli mbili": kazkazini na kusini kuna delta mbili ya mto Mekong na Mto Mwekundu zenye rutba; katikati nchi nyembamba ya milima na misitu.

Kuna maeneo makubwa matano:

• Nyanda za juu za Yunnan katika kaskazini mpakani na China penye makabila mbalimbali wasio Wavietnam kilugha na kiutamaduni.
• Delta ya Mto Mwekundu ambayo ni tambarare lenye rutba katika mazingira ya mji mkuu Hanoi. Mpungwa hulimwa kwa wingi.
• Nyanda za juu za Annam ni eneo la milima pasipo na msongamano wa watu ambao ni tena makabila mbalimbali.
• Pwani la Annam ni kanda nyembamba la tambarare ya pwani lenye msogamano mkali wa watu
• Delta ya Mekong ni tambarare ya kusini lenye rutba na kilimo cha mpunga. Mji wa Mji wa Ho Chi Minh (zamani: Saigon) uko hapa.

[hariri] Historia

[hariri] Milki jirani ya China

Vietnam ilitawaliwa kwa karne kadhaa kutoka China. Athira ya China ya kiutamaduni ilibaki muhimu hata katika za Uhuru. Katika karne ya 18 nchi iliunganishwa chini ya makaisari wa Hue.

[hariri] Koloni ya Ufaransa

Athira ya Ufaransa ilikua na kati ya 1858 hadi 1883 utawala wa nchi ilichukuliwa na Ufaransa. Kusini ya nchi ilikuwa koloni ya Ufaransa kwa jina la Cochinchina. Annan (eneo la Vietnam Kati) na Tongking (kaskazini) ilikuwa nchi lindwa chini ya utawala wa kaisari wa Hue lakini hali halisi mamlaka yalikuwa mkononi mwa Ufaransa.

[hariri] Vita ya ukombozi

Wakati wa Vita Kuu ya Pili ya Dunia Vietnam ilitwaliwa na Japani iliyoacha maafisa Wafaransa wa serikali ya Víchy ofisini lakini kushika utawala wa juu. Kundi la Viet Minh walioongozwa na mkomunisti Ho Chi Minh waliwapinga kwa njia ya vita ya msituni. Mwaka 1945 Japani ilijaribu kutumia Wavietnam upande wake ukaondoa Wafaransa madarakani na kumtangaza Kaisari Bao Dai wa Hue mwtawala wa Vietnam huru. Lakini baada ya miezi michache vita ikaisha na Ho Chi Minh alitangaza Jamhuru ya Kidemokrasia ya Vietnam mjini Hanoi. Wafaransa wa serikali ya Paris walijaribu kujenga uhusiano naye lakini baada ya kurudi walilenga kuchukua utawala upya. Vita ya uhuru ilifuata hadi 1954 Ufaransa ukashindwa.

[hariri] Kipindi cha Vietnam mbili

Vietnam iligawiwa katika Vietnam Kaskazini na Vietnam Kusini. Jeshi na watawala wa kikoloni wa Ufaransa waliondoka kabisa. Wavietnam wengi wa kaskazini hasa Wakristo walioogopa serikali ya kikomunisti walikimbia kusini. Lakini uchaguzi huru uliokubaliwa huko Geneva haukutekelezwa kwa sababu serikali za kidikteta za kusini zilikataa. Vita ya wenyewe kwa wenyewe ilianzishwa na wakomunisti wa kaskazini waliosaidiwa na China na Umoja wa Kisovyeti dhidi ya serikali ya kusini iliyopata msaada wa Marekani.

[hariri] Kaskazini kuteka Kusini na kuunganisha taifa

Katika vita ya Vietnam majeshi ya Marekani na Vietnam Kusini yalishindwa. Tarehe 30 Aprili jeshi la Vietnam Kaskazini ilitwaa mji wa Saigon 30, 1975. Nchi yote iliunganishwa kama Jamhuri ya Kijamaa ya Vietnam tarehe 2 Julai 1976.

Nchi na maeneo ya Asia

Afghanistan | Armenia2 | Azerbaijan | Bahrain | Bangladesh | Bhutan | Brunei | China | Cyprus2 | Falme za Kiarabu | Georgia2 | Hong Kong3 | Indonesia | Iran | Iraq | Israel | Japan | Kambodia | Kazakhstan | Korea Kaskazini | Korea Kusini | Kuwait | Kirgizstan | Laos | Lebanon | Macau3 | Malaysia | Maldivi | Mongolia | Myanmar | Nepal | Oman | Pakistan | Palestina | Qatar | Urusi1 | Saudia | Singapore | Sri Lanka | Syria | Taiwan (Jamhuri ya China) | Tajikistan | Timor ya Mashariki | Ufilipino | Uthai | Uturuki1 | Turkmenistan | Uhindi | Uzbekistan | Vietnam | Yemen | Yordani

1. Nchi ina maeneo katika Asia na Ulaya. 2. Nchi hii iko Asia lakini kwa sababu za kihistoria au kiutamaduni inahesabiwa pia kati ya nchi za Ulaya. 3. Eneo la pekee la China.

Makala hiyo kuhusu "Vietnam" bado ni mbegu. Unaweza kusaidia kuikuza kwa kubofya kitufe kilichoandikwa "hariri". Ikiwepo makala kuhusu Vietnam kwa lugha nyingine, unaweza kuitafsiri kwa Kiswahili.