Prokuratura

Z Wikipedii

Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe.

Ten artykuł jest częścią serii Prokuratura

Historia

Historia prokuratury na świecie Historia prokuratury w Polsce

Instytucja na świecie

w państwach: Francja • Litwa • Niemcy • Rosja • Szwecja • USA przy międzynarodowych sądach i trybunałach: MTK • MTKJ • MTKR • MTW • MTWDW • SSdSL • TSdL

Ustrój

Ustrój prokuratury w Polsce: Prokurator Generalny pion cywilny:  • Prokuratura Krajowa  • prokuratury apelacyjne  • prokuratury okręgowe  • prokuratury rejonowe pion wojskowy:  • Naczelna Prokuratura Wojskowa  • wojskowe prokuratury okręgowe  • wojskowe prokuratury garnizonowe Krajowe Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury samorząd prokuratorski

Instytut Pamięci Narodowej:  • Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w IPN  • oddziałowe komisje ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w IPN

Urząd prokuratora

prokurator • asesor prokuratury • aplikant prokuratury

Urzędnicy i pracownicy

Urzędnicy i inni pracownicy prokuratury

Działalność społeczna

• Stowarzyszenie Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej • Międzynarodowe Stowarzyszenie Prokuratorów • Kwartalnik Prokurator • Prokuratura i Prawo

Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Prawo
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów
Władza ustawodawcza
Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kluby parlamentarne
PO PiS Lewica PSL
Wybory
Wybory w Polsce (od 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 2007 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Prokuratura - urząd państwowy powołany do stania na straży praworządności. Zazwyczaj swój cel prokuratura realizuje poprzez zaskarżanie do sądów decyzji niezgodnych z prawem, ściganie przestępstw, pomoc prawną społeczeństwu oraz branie udziału w procesie legislacyjnym jako czynnik opiniodawczy.

W niektórych państwach (zwłaszcza w tych, w których panuje system prawa o charakterze anglosaskim), prokuratura jest instytucją niezależną, niezawisłą i samorządną (tak jak sądownictwo). W większości państw prokuratura jest podległa rządowi lub określonemu ministrowi. Powszechny jest też podział na pion cywilny i wojskowy (tak jak sądownictwo).

Spis treści 1 Instytucja prokuratury na świecie 1.1 Państwa 1.1.1 Francja 1.1.2 Litwa 1.1.3 Niemcy 1.1.4 Rosja 1.1.5 Szwecja 1.1.6 Stany Zjednoczone 1.2 Międzynarodowe trybunały 2 Historia 2.1 Geneza 2.1.1 Etymologia 2.1.2 Powstanie i rozwój 2.2 Prokuratura w Polsce 2.2.1 Przed II Rzeczpospolitą 2.2.2 Okres międzywojenny 2.2.3 Polska Ludowa 3 Zadania prokuratury 4 Ustrój 4.1 Prokurator Generalny 4.2 Powszechne jednostki organizacyjne 4.2.1 Prokuratura Krajowa 4.2.2 Prokuratury apelacyjne 4.2.3 Prokuratury okręgowe 4.2.4 Prokuratury rejonowe 4.3 Wojskowe jednostki organizacyjne 4.3.1 Naczelna Prokuratura Wojskowa 4.3.2 Wojskowe prokuratury okręgowe 4.3.3 Wojskowe prokuratury garnizonowe 4.4 Prokuratorzy IPN - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 4.4.1 Prokuratorzy Głównej Komisji 4.4.2 Prokuratorzy oddziałowych komisji 5 Urząd prokuratora 5.1 Status 5.2 Obowiązki 5.3 Uprawnienia 5.4 Aplikanci i asesorzy prokuratury 5.4.1 Aplikant prokuratury 5.4.2 Asesor prokuratury 6 Urzędnicy i inni pracownicy prokuratury 7 Bibliografia 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Instytucja prokuratury na świecie

[edytuj] Państwa

[edytuj] Francja

[edytuj] Litwa

[edytuj] Niemcy

[edytuj] Rosja

Prokuratura w Rosji funkcjonuje zgodnie z Konstytucją Federacji Rosyjskiej na zasadzie centralizmu i hierarchicznego podporządkowania, a szczegółowe zasady działania określa prawo federalne. Oprócz funkcji śledczych i oskarżycielskich pełni również nadzór nad wykonywaniem prawa przez organy władzy państwowej i samorządowej.

Prokurator Generalny Federacji Rosyjskiej jest jednym z naczelnych organów władzy państwowej, organem konstytucyjnym. Prokuratora Generalnego powołuje i odwołuje Rada Federacji na wniosek Prezydenta Federacji Rosyjskiej. Prokuratorów mianuje Prokurator Generalny, po konsultacji z władzami regionalnymi Federacji.

[edytuj] Szwecja

[edytuj] Stany Zjednoczone

[edytuj] Międzynarodowe trybunały

[edytuj] Historia

[edytuj] Geneza

[edytuj] Etymologia

[edytuj] Powstanie i rozwój

[edytuj] Prokuratura w Polsce

[edytuj] Przed II Rzeczpospolitą

[edytuj] Okres międzywojenny

[edytuj] Polska Ludowa

[edytuj] Zadania prokuratury

Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Zadanie to prokuratorzy wykonują przez:

• prowadzenie lub nadzorowanie postępowań przygotowawczych w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami
• wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli
• podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach
• sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności
• prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości oraz jej zwalczania i zapobiegania
• zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji
• koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe
• współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa
• współpracę z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych
• opiniowanie projektów aktów normatywnych
• podejmowanie czynności określonych w ustawach

[edytuj] Ustrój

Prokuraturę w Polsce stanowią:

• Prokurator Generalny
• prokuratorzy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
• prokuratorzy wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury
• prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

[edytuj] Prokurator Generalny

Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury i podlegają mu wszyscy prokuratorzy. Funkcję Prokuratora Generalnego (od 31 marca 1990) sprawuje z urzędu Minister Sprawiedliwości. Zastępcami Prokuratora Generalnego są Prokurator Krajowy, Naczelny Prokurator Wojskowy, Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz inni prokuratorzy powoływani i odwoływani ze stanowiska zastępcy spośród prokuratorów Prokuratury Krajowej (przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego).

[edytuj] Powszechne jednostki organizacyjne

[edytuj] Prokuratura Krajowa

Prokuraturę Krajową stanowią Prokurator Krajowy oraz podlegli mu prokuratorzy Prokuratury Krajowej i wchodzi ona w skład Ministerstwa Sprawiedliwości. Prokuratora Krajowego powołuje i odwołuje na wniosek Prokuratora Generalnego Prezes Rady Ministrów.

Do zadań Prokuratury Krajowej należy w szczególności:

• nadzorowanie i koordynowanie prac prokuratur niższego szczebla (apelacyjnych, okręgowych i rejonowych)
• występowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym.
• współpraca międzynarodowa w zakresie zwalczania przestępczości
• podejmowanie działań związanych z uprawnieniami Prokuratora Generalnego

[edytuj] Prokuratury apelacyjne

Prokuraturę apelacyjną tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur okręgowych. Właściwości miejscowe prokuratur apelacyjnych nie pokrywają się z podziałem administracyjnym Polski, chociaż są zbliżone do obszaru województw. Prokuraturą apelacyjną kieruje prokurator apelacyjny, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury apelacyjnej oraz prokuratur niższego szczebla (okręgowych i rejonowych).

Organem samorządu prokuratorskiego na szczeblu apelacji jest kolegium prokuratury apelacyjnej. W prokuraturze apelacyjnej działa też zgromadzenie prokuratorów.

Istnieje 11 prokuratur apelacyjnych (stan na lipiec 2006).

[edytuj] Prokuratury okręgowe

Prokuraturę okręgową tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur rejonowych. Właściwości miejscowe prokuratur okręgowych nie pokrywają się z podziałem administracyjnym Polski, chociaż bywają zbliżone do obszaru powiatu. Prokuraturą okręgową kieruje prokurator okręgowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury okręgowej oraz prokuratur niższego szczebla (prokuratur rejonowych).

Organem samorządu prokuratorskiego na szczeblu okręgu jest kolegium prokuratury okręgowej.

Istnieje 45 prokuratur okręgowych oraz 3 ośrodki zamiejscowe prokuratur okręgowych (stan na lipiec 2006).

[edytuj] Prokuratury rejonowe

Prokuraturę rejonową tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin. Prokuraturą rejonową kieruje prokurator rejonowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury rejonowej.

Na szczeblu rejonu nie ma samoistnego organu samorządu prokuratorskiego, jednak prokuratury rejonowe delegują swoich przedstawicieli do zgromadzenia prokuratorów oraz kolegiów prokuratur okręgowych.

Istnieje 342 prokuratur rejonowych oraz 7 ośrodków zamiejscowych prokuratur rejonowych (stan na czerwiec 2006).

[edytuj] Wojskowe jednostki organizacyjne

Wojskowymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury są Naczelna Prokuratura Wojskowa, wojskowe prokuratury okręgowe i wojskowe prokuratury garnizonowe oraz inne wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury, tworzone w miarę potrzeby.

Wojskowe prokuratury okręgowe i garnizonowe oraz inne wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury tworzy i znosi Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, ustalając ich siedziby i zakres terytorialny działania. Właściwości miejscowe wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury określa rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie tworzenia, znoszenia oraz ustalania siedzib i terytorialnego zakresu działania wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. z 1998 r. Nr 159, poz. 1048).

[edytuj] Naczelna Prokuratura Wojskowa

Naczelną Prokuraturę Wojskową stanowią Naczelny Prokurator Wojskowy oraz podlegli mu prokuratorzy Naczelnej Prokuratury Wojskowej. Siedziba Naczelnej Prokuratury Wojskowej mieści się w Warszawie.

[edytuj] Wojskowe prokuratury okręgowe

Wojskową prokuraturą okręgową kieruje wojskowy prokurator okręgowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów wojskowej prokuratury okręgowej oraz prokuratorów prokuratur niższego szczebla (wojskowych prokuratur garnizonowych).

Istnieją dwie wojskowe prokuratury okręgowe, w Warszawie i Poznaniu.

[edytuj] Wojskowe prokuratury garnizonowe

Wojskową prokuraturą garnizonową kieruje wojskowy prokurator garnizonowy, który jest prokuratorem przełożonym prokuratorów wojskowej prokuratury garnizonowych.

Istnieje 13 wojskowych prokuratur garnizonowych. Poniżej wykaz wojskowych prokuratur garnizonowych wraz z właściwością miejscową.

1. Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Poznaniu:
   1. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Bydgoszczy - województwo kujawsko-pomorskie
   2. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Gdyni - województwo pomorskie
   3. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Koszalinie - w województwie zachodniopomorskim obszar powiatów: białogardzkiego, drawskiego, kołobrzeskiego, koszalińskiego, sławieńskiego, szczecineckiego, świdwińskiego, wałeckiego i miasto Koszalin
   4. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Poznaniu - wielkopolskie
   5. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Szczecinie - w województwie zachodniopomorskim obszar powiatów: choszczeńskiego, goleniowskiego, gryfickiego, gryfińskiego, kamieńskiego, łobeskiego, myśliborskiego, polickiego, pyrzyckiego i stargardzkiego oraz miasta: Szczecin i Świnoujście
   6. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa we Wrocławiu - dolnośląskie i opolskie
   7. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Zielonej Górze - lubuskie
2. Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Warszawie:
   1. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Elblągu - w województwie warmińsko-mazurskim obszar powiatów: bartoszyckiego, braniewskiego, działdowskiego, elbląskiego, iławskiego, lidzbarskiego, nowomiejskiego, ostródzkiego i miasto Elbląg
   2. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Krakowie - małopolskie, śląskie i świętokrzyskie
   3. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Lublinie - lubelskie i podkarpackie
   4. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Łodzi - łódzkie
   5. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Olsztynie - podlaskie oraz w województwie warmińsko-mazurskim obszar powiatów: ełckiego, giżyckiego, gołdapskiego, kętrzyńskiego, mrągowskiego, nidzickiego, oleckiego, olsztyńskiego, piskiego, szczycieńskiego, węgorzewskiego i miasto Olsztyn
   6. Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Warszawie - mazowieckie

[edytuj] Prokuratorzy IPN - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Prokuratorami IPN są prokuratorzy Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz oddziałowych komisji ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

[edytuj] Prokuratorzy Głównej Komisji

[edytuj] Prokuratorzy oddziałowych komisji

[edytuj] Urząd prokuratora

[edytuj] Status

[edytuj] Obowiązki

[edytuj] Uprawnienia

[edytuj] Aplikanci i asesorzy prokuratury

[edytuj] Aplikant prokuratury

[edytuj] Asesor prokuratury

[edytuj] Urzędnicy i inni pracownicy prokuratury

[edytuj] Bibliografia

• Joanna Bodio, Grzegorz Borkowski, Tomasz Demendecki, Ustrój organów ochrony prawnej: część szczegółowa, Kraków 2005, Kantor Wydawniczy Zakamycze, ISBN 83-908819-2-6.
• Michał Rojewski Aplikacje prawnicze, Warszawa 2005, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, ISBN 83-7334-468-3.
• Halina Zięba-Załucka, Instytucja prokuratury w Polsce, Warszawa 2003, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, ISBN 83-7334-228-1.
• Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944-1991: władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa 1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-10386-8.
• Informacje statystyczne o działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury:
  • I półrocze 2005 ^pobierz

[edytuj] Zobacz też

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Centralne Biuro Antykorupcyjne
• Ministerstwo Obrony Narodowej
• Ministerstwo Sprawiedliwości
• Policja
• Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa
• sądownictwo
• Straż Graniczna
• straż miejska
• lista zwierzchników prokuratury w Polsce

[edytuj] Linki zewnętrzne

Artykuły prasowe i naukowe

• Artykuł na podstawie referatu Stanisława Waltosia o instytucji prokuratury
• Konstytucja dla prokuratury, Janusz Kaczmarek, Tygodnik "Wprost", Nr 1197 (13 listopada 2005)
• Prokuratura jutra - Krzysztof Parulski
• Prokuratura w systemie polskiego wymiaru sprawiedliwości - Beata Kozicka, Marta Woźniak
• Zarys historii Prokuratury w Polsce - Prokuratura Okręgowa w Świdnicy

Strony internetowe:

• Strona Prokuratury Krajowej
• Strona Naczelnej Prokuratury Wojskowej