Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Z Wikipedii
Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (IPN) jest instytucją naukową [1] o uprawnieniach śledczych. Powołany został 19 stycznia 1999 na mocy ustawy z 18 grudnia 1998 w celu gromadzenia dokumentów organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonych od 22 lipca 1944 do 31 grudnia 1989, prowadzenia śledztw w sprawie zbrodni nazistowskich i komunistycznych oraz prowadzenia działalności edukacyjnej. Obecnie Instytut posiada, na podstawie ustawy, dziesięć oddziałów w miastach, które są siedzibami sądów apelacyjnych. W kolejnych siedmiu miastach istnieją delegatury oddziałów IPN. W Warszawie IPN mieści się w siedmiu budynkach:
- dwunastopiętrowy wieżowiec przy ul. Towarowej 28
- biurowiec przy ul. Hrubieszowskiej 6a
- dwa piętra wieżowca Warsaw Trade Tower przy ul. Chłodnej 51
- lewe skrzydło Pałacu Sprawiedliwości przy pl. Krasińskich 2/4/6
- gmach przy ul. Żurawiej 4a
- budynek przy ul. Kłobuckiej 21
- sala wystawienniczo - konferencyjna przy ul. Marszałkowskiej 21/25
Spis treści |
[edytuj] Zadania i główne kierunki działalności
Do zadań Instytutu Pamięci Narodowej należy:
- gromadzenie i zarządzanie dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonymi od 22 lipca 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. (Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów)
- ściganie zbrodni nazistowskich i komunistycznych (Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu),
- prowadzenie działalności edukacyjnej (Biuro Edukacji Publicznej).
Przedmiotem badań Instytutu są m.in:
- zbrodnie dokonane przez aparat cywilny i militarny III Rzeszy na ziemiach okupowanej Polski,deportacje do Obozów Koncentracyjnych
- deportacje żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji niepodległościowych oraz mieszkańców kresów wschodnich II Rzeczypospolitej w głąb ZSRR;
- pacyfikacja ziem polskich między Wisłą a Bugiem w latach 1944-1947 przez jednostki NKWD;
[edytuj] Struktura
[edytuj] Kolegium IPN
Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej do września 2006:
- Andrzej Grajewski
- Stanisław Bartoszek
- Andrzej Paczkowski
- Teofil Wojciechowski
- Jan Draus
- Andrzej Friszke
- Franciszek Gryciuk
- Jerzy Łankiewicz
- Maria Myślińska
- Włodzimierz Olszewski
- Sławomir Radoń
Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej od 13 września 2007:
- Andrzej Chojnowski – przewodniczący
- Andrzej Paczkowski – wiceprzewodniczący
- Jan Draus – wiceprzewodniczący
- Sławomir Radoń
- Mieczysław Ryba
- Jacek Niemir
- Bogusław Polak
- Andrzej Gwiazda od maja 2007
- Teofil Wojciechowski od czerwca 2007
- Andrzej Urbański od 4 września 2007 (MP z 2007 r. Nr 61, poz. 695)
- Barbara Fedyszak-Radziejowska od 4 września 2007 (MP z 2007 r. Nr 61, poz. 695)
[edytuj] Prezes IPN
Instytutem Pamięci Narodowej kieruje Prezes wybierany na wniosek Kolegium IPN przez Sejm za zgodą Senatu na pięcioletnią kadencję. Do wyboru Prezesa Instytutu przez Sejm niezbędna jest większość kwalifikowana, która w tym wypadku wynosi 3/5. Zgoda Senatu wyrażana jest bezwzględną większością głosów. Jest to jedyny przypadek w polskim prawodawstwie przewidujący wybór wysokiego urzędnika państwowego większością kwalifikowaną.
Prezesi Instytutu:
- I kadencja (30 czerwca 2000 – 30 czerwca 2005) Leon Kieres
- urząd opróżniony od 1 lipca 2005 do 29 grudnia 2005 - obowiązki Prezesa pełnił ustępujący Prezes Leon Kieres [2]
- II kadencja (29 grudnia 2005 – nadal): Janusz Kurtyka (ustawowy upływ kadencji 29 grudnia 2010)
[edytuj] Pion śledczy
[edytuj] Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Zobacz więcej w osobnym artykule: Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.Główna Komisja jest częścią IPN, realizującą zadania śledcze Instytutu w sprawach, o których mowa w art. 1 Ustawy z 18 grudnia 1998. Komisja ta jest kontynuatorką powołanej w 1945 Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, która od chwili powstania aktywnie współpracowała z Komisją Narodów Zjednoczonych do Spraw Zbrodni Wojennych (UNWCC) z siedzibą w Londynie. W 1949 zmieniono nazwę na Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce i pod tą nazwą Komisja działała do roku 1984, kiedy po raz kolejny dokonano jej przekształcenia zmieniając nazwę na Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Instytut Pamięci Narodowej. W roku 1991 poszerzono zakres badań Komisji, zmieniając jej nazwę na Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Ta z kolei została postawiona w stan likwidacji wspomnianą wyżej Ustawą z 1998, a jej dokumentację przejęła nowopowołana instytucja Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
W kolejnych przekształceniach zachodzących na przestrzeni półwiecza widać zachodzące zmiany nazwy: od badania zbrodni niemieckich, potem hitlerowskich, poprzez dodanie członu "pamięci narodowej", zastąpienie wyrazu "hitlerowskich" wyrazami "przeciw narodowi polskiemu", wreszcie zastąpienie wyrazu "badania" wyrazem "ścigania".
Śledztwa w sprawach zbrodni nazistowskich (w szczególności dotyczące sprawców zamieszkujących na terenie Niemiec), prowadzone są przez IPN we współpracy z Centralą Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych (niem. Zentrale Stelle der Landesjustizverwaltungen zur Aufklärung Nationalsozialistischer Verbrechen) w Ludwigsburgu, utworzoną w grudniu 1958.
[edytuj] Oddziałowe komisje ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Zobacz więcej w osobnym artykule: oddziałowa komisja ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Biuro Edukacji Publicznej
Zobacz więcej w osobnym artykule: Biuro Edukacji Publicznej.Pion naukowo-edukacyjny Instytutu Pamięci Narodowej.
Tworzą go trzy wydziały:
- Wydział Badań Naukowych, Dokumentacji i Zbiorów Bibliotecznych
- Wydział Wystaw i Edukacji Historycznej
- Wydział Wydawnictw
Obecne władze:
- dr hab. Jan Żaryn – dyrektor BEP
- dr Łukasz Kamiński – zastępca dyrektora BEP
- Agnieszka Rudzińska – zastępca dyrektora BEP
[edytuj] Biuro Lustracyjne
Na mocy ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów powstało w strukturach IPN Biuro Lustracyjne oraz oddziałowe biura lustracyjne. Głównym celem Biura Lustracyjnego jest przygotowanie i publikowanie katalogów zawierających dane osobowe:
- pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa,
- osób rozpracowywanych przez organy bezpieczeństwa państwa PRL,
- osób zajmujących kierownicze stanowiska partyjne i państwowych w PRL,
- osób pełniących obecnie funkcje publiczne (Art. 22 ustawy).
Prokuratorzy Biura Lustracyjnego oraz oddziałowych biur lustracyjnych prowadzą postępowania lustracyjne orzekające o zgodności lub niezgodności z prawdą złożonych oświadczeń lustracyjnych. [1]
[edytuj] Krytyka i kontrowersje
W ciągu swojej działalności historycy z Instytutu Pamięci Narodowej stali się obiektem krytyki zarówno osób popierających, jak i sprzeciwiających się badaniom materiałów Służby Bezpieczeństwa oraz lustracji. Do głównych zarzutów wysuwanych przez krytyków należą: bezkrytyczne przyjmowanie materiałów SB jako źródła, działania służące politycznym celom i chęć promocji własnego nazwiska przez część historyków instytutu.
Zobacz więcej w osobnym artykule: kontrowersje wokół IPN.[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Przypisy
- ↑ Nauka polska: Instytucje naukowe - identyfikator rekordu: i6575
- ↑ na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy Prezes IPN po upływie kadencji pełni obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Prezesa
