Koran
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
| Wiara |
|
Allah – Monoteizm |
| Praktyka i Duchowość 5 filarów islamu |
|
Wyznanie wiary • Modlitwa |
| Historia i przywódcy |
|
Ahl al-Bajt • Sahaba |
| Teksty & prawo |
| Kierunki religijne |
|
Sunnizm • Szyizm • Charydżyzm |
| Kultura i społeczeństwo |
| Zobacz też |
Koran (arab. القُرْآن Al-Qur’ān – oznacza czytanie, recytację) – święta księga islamu, uważana przez muzułmanów za słowo Allaha. Powstał w latach 610-632. Według muzułmanów został objawiony Mahometowi przez Archanioła Gabriela.
Sama obecność Koranu jest źródłem szczególnej łaski, dlatego wielu muzułmanów nosi przy sobie miniaturowe egzemplarze Koranu (tzw. mushaf). Czytanie i recytacja Koranu są dla wyznawców tej religii najlepszą formą dhikru (pogłębiania duchowej świadomości). Nauczenie się całej księgi na pamięć jest uważane za czyn szczególnie nagradzany przez Allaha, a osoba, która tego dokonała, określana jest jako hafiz[1].
Większość muzułmanów traktuje swoją świętą księgę z najwyższą czcią. Zwyczajem jest rytualna ablucja przed lekturą Koranu[2]. Zużytych egzemplarzy Koranu nie można traktować jak makulatury – muszą być one zakopane w ziemi lub spalone[3].
Słowo Koran odnosi się tylko do tekstu arabskiego. Tłumaczenia w innych językach są dla muzułmanów tylko interpretacją, ponieważ nigdy nie ma pewności, czy tłumacz (istota ludzka) zrozumiał właściwie myśl Allaha. Dlatego recytacja Koranu podczas modlitwy w języku innym niż arabski jest zabroniona.
Spis treści |
[edytuj] Etymologia
W języku arabskim słowo Qur’ān, pochodzące od rdzenia قرأ qara’a "czytać", oznacza recytację. Możliwe jest, że termin ten jest zapożyczeniem z aramejskiego ܩܪܝܢܐ qeryānā, dostosowanym do arabskiego sposobu formowania rzeczowników[4]. Mówiąc o księdze, muzułmanie używają zazwyczaj epitetu القرآن الكريم al-Qur’ān al-Karīm "Szlachetny Koran".
[edytuj] Powstawanie
Według Koranu jego twórcą jest nie kto inny jak sam Allah:
Ten Koran nie mógł być wymyślony [przez nikogo] poza Bogiem! On jest potwierdzeniem prawdziwości tego, co było przed nim, i wyjaśnieniem Księgi – co do której nie ma żadnej wątpliwości – pochodzącej od Pana światów. Oni, być może, powiedzą: "Wymyślił go!" Powiedz: "Przynieście więc surę podobna do niego i wzywajcie, kogo możecie, poza Bogiem, jeśli jesteście prawdomówni! (10:37-38).
Muzułmanie uważają, że Koran został podyktowany Mahometowi przez Archanioła Gabriela (Dżibrila), gdy Prorok przebywał w jaskini, razem z poleceniem nauczenia się całej księgi na pamięć (do recytacji).
Ponieważ Mahomet był niepiśmienny, Koran został objawiony w formie ustnej. Różne fragmenty były objawiane w różnym czasie, przez dwadzieścia trzy lata począwszy od czterdziestego roku życia Proroka[5]. Kompilacja Koranu miała miejsce za panowania Abu Bakra, a dokonał jej osobisty skryba Mahometa Zajd ibn Thabit. Pierwsze wydanie Koranu jako pojedynczej księgi nastąpiło za panowania Uthmana ibn Affana. Część niemuzułmańskich naukowców postuluje późniejszą datę kodyfikacji Koranu[potrzebne źródło]. Według nich, egzemplarze Koranu znalezione w 1971 w meczecie w Sana w Jemenie wskazują, że w VII wieku Koran wciąż jeszcze nie istniał w obecnej formie[potrzebne źródło].
[edytuj] Język
Koran jest napisany w klasycznym języku arabskim, pisany prozą, choć niektóre sury mekkańskie mają formę poetycką. Literacka forma Koranu uchodzi za niemożliwą do naśladowania[6].
Niektórzy badacze[7] uważają język Koranu za identyczny z dialektem Kurajszytów (plemienia do którego należał Muhammad), opierając się na poniższym fragmencie:
I My uczyniliśmy go łatwym, w twoim języku, abyś głosił radosną wieść bogobojnym i ostrzegał przezeń ludzi opornych. (19:97)
Możliwe jest także, że podczas redakcji księgi dostosowano tekst objawiony w dialekcie kurajszyckim do norm językowych ukształtowanych już wcześniej przez uznanych w całej Arabii poetów takich jak Imru al-Kajs. Próby jak najdokładniejszego zrozumienia treści Koranu doprowadziły do rozwoju nauk filologicznych w świecie arabskim.
[edytuj] Recytacja
Zobacz więcej w osobnym artykule: tadżwid.Podczas modlitwy (salat), muzułmanin ma obowiązek recytować Koran. Recytacja księgi jest w kulturze Bliskiego Wschodu uznawana za sztukę piękną.
Robi się to zawsze w klasycznym języku arabskim. Istnieje dziesięć sposobów recytacji Koranu; każdy z nich został osobiście zaakceptowany przez Mahometa i przypuszcza się że odzwierciedlają one różne dialekty istniejące we wczesnej wspólnocie muzułmańskiej. Recytacje te różnią się głównie fonetycznie, dopuszczalne są też różnice form gramatycznych czy długości samogłosek, a także wprowadzanie lub opuszczanie hamzy w niektórych wyrazach[8].
[edytuj] Podział
Zobacz więcej w osobnym artykule: Sura (Koran).Koran składa się z 114 sur (rozdziałów), które z kolei dzielą się na aje (wersety). Sury dzielą się na 90 sur mekkańskich powstałych w tzw. okresie mekkańskim, i 24 sury medyńskie (okres medyński). Są one ułożone w przybliżeniu według długości (od najdłuższej do najkrótszej), tak więc sury mekkańskie i medyńskie przeplatają się ze sobą (wyjątek stanowi sura otwierająca - Al-Fatihah). Prawie wszystkie sury rozpoczynają się formułą basmali (bi-ismi Allahi ar-Rahmani ar-Rahim – w imię Boga (Allaha) miłosiernego, litościwego).
Dawniej Koran dzielono również na siedem części zwanych sub lub manzal. Pozwalało to na wyrecytowanie całego tekstu w ciągu tygodnia. Jeszcze innym podziałem Koranu jest podział na 30 równych części zwanych dżuz. Każda z trzydziestu części dzieli się na dwie partie – hizb, zaś jeden hizb składa się z czterech ćwiartek – rub. Podział ten ułatwia recytację (np. w miesiącu Ramadan można recytować 1 część każdego dnia). Ponadto, jest to ułatwienie przy uczeniu się Koranu na pamięć.
[edytuj] Interpretacje
Ponieważ Koran napisany jest w znacznej mierze poetyckim językiem, znaczenie wielu fragmentów jest często niejasne. Dlatego uczeni muzułmańscy stworzyli tafsir, czyli wyjaśnienie znaczenia księgi. Pierwszymi komentatorami byli Ṣaḥābah czyli towarzysze Proroka Mahometa, tacy jak Abdullah ibn Abbas, Abdullah ibn Umar i Ubaj ibn Kab. Interpretacja opiera się na porównaniu niejasnych fragmentów z innymi podobnymi miejscami Koranu, a także na hadisach przedstawiających sytuację (arab. اسباب النزول asbāb an-nuzūl) w jakiej dany frament został objawiony. Za najbardziej autorytatywne uchodzą średniowieczne komentarze at-Tabariego i ibn Kathira. Istnieją też ezoteryczne komentarze do Koranu (zwane ﺑﺘﻦ batin), popularne zwłaszcza wśród szyitów i sufich. Uważa się, że ezoteryczne znaczenie nie stoi w sprzeczności z tafsirem, a jedynie go pogłębia i uzupełnia. Fundamentaliści sunniccy są przeciwni ezoteryce, powołując się na słowa Koranu mówiące, że tylko Allah zna to, co ukryte:
"My nie mamy żadnej wiedzy; Ty bowiem jedynie znasz najlepiej rzeczy ukryte!" (5:109)
[edytuj] Wpływ na historię i kulturę
Koran stanowi podstawę kultury muzułmańskiej i jest głównym źródłem tejże wiary.
Miał duży wpływ na rozwój historii i kultury państw azjatyckich oraz afrykańskich. Od czasów Mahometa, po dzień dzisiejszy, w wielu państwach Koran jest głównym źródłem prawa (szariat). Prawodawcy muzułmańscy ustalają na podstawie Koranu i hadisów co jest, a co nie jest przestępstwem oraz jak należy karać poszczególne przestępstwa. Szariat obejmuje różnorodne dziedziny życia takie jak np. małżeństwo, przepisy żywnościowe, higiena. Zatem Koran wpływa na życie prywatne wyznawców islamu oraz społeczne społeczności muzułmańskich.
Święta księga islamu opisuje też szczegółowo praktyki jakie powinni wykonywać muzułmanie (np. salat, post). Praktykujący wyznawcy islamu stosują się do nich.
Inspiracja Koranem jest też bardzo wyraźna w literaturze arabskiej – wiele środków stylistycznych jest opartych właśnie na Koranie.
Koran miał również kluczowy wpływ na filozofię muzułmańską. Był źródłem inspiracji między innymi dla al-Kindiego, al-Ghazaliego, Awerroesa czy Muhammada Iqbala.
Na przełomie VIII i IX berberski władca Salih ibn Tarif skomponował własny Koran w języku berberskim, składający się z 80 sur. Księga ta nie została jednak uznana przez muzułmanów za objawienie i nie zachowała się do dnia dzisiejszego.
[edytuj] Porównanie z Biblią
[edytuj] Historie
Koran ma dużo wspólnego z Biblią. Uznaje 24 proroków biblijnych (w tym Abrahama, Mojżesza i Jezusa, z tym że ten ostatni jest w chrześcijańskiej Biblii Synem Bożym) za proroków Allaha. Przedstawia i potwierdza również wiele historii biblijnych – między innymi historię o Adamie i Ewie, zwiastowanie Marii z Nazaretu, cuda Jezusa. Według Koranu Tora (arab. توراة Taurāt) była oryginalnym objawieniem Allaha skierowanym do Izraelitów, którzy je wypaczyli i zafałszowali nie zrozumiawszy go. Natomiast Księgi prorockie Biblii mówią o zafałszowaniu znawców Tory (Jr 8:8), a nie o tym że zafałszowane zostały jakieś fragmenty Pięcioksięgu czy innych części Biblii.
Wiele biblijnych proroctw odnoszonych jest przez wyznawców islamu do Mahometa, jednakoż chrześcijanie odnoszą pierwszy fragment ogólnie do proroków, a w szczególności do Jezusa Chrystusa, drugi zaś tyczy się Ducha Świętego obiecanego przez Jezusa, i zesłanego w Dniu Pięćdziesiątnicy (Dz 2:1n).
Pan, Bóg twój, wzbudzi ci proroka spośród braci twoich, podobnego do mnie. Jego będziesz słuchać (Pwt 18:15)
Jednakże mówię wam prawdę: Pożyteczne jest dla was moje odejście. Bo jeżeli nie odejdę, Pocieszyciel nie przyjdzie do was. A jeżeli odejdę, poślę Go do was. On zaś, gdy przyjdzie, przekona świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie. O grzechu - bo nie wierzą we Mnie; o sprawiedliwości zaś - bo idę do Ojca i już Mnie nie ujrzycie; wreszcie o sądzie - bo władca tego świata został osądzony. Jeszcze wiele mam wam do powiedzenia, ale teraz [jeszcze] znieść nie możecie. Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy. Bo nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, i oznajmi wam rzeczy przyszłe. On Mnie otoczy chwałą, ponieważ z mojego weźmie i wam objawi. Wszystko, co ma Ojciec, jest moje. Dlatego powiedziałem, że z mojego weźmie i wam objawi. (J 16:7-15)
[edytuj] Nakazy i zakazy
Podobnie jak Biblia, Koran nakazuje płacenie jałmużny, pomoc biednym, czynienie dobra rodzicom, przebaczenie, wiarę w Boga oraz życie w prostocie. Koran (tak samo jak Biblia) zakazuje zabójstwa (z wyjątkiem przypadków kary), samobójstwa, kradzieży, kłamstwa, cudzołóstwa i oddawania czci bogom innym niż Bóg Jedyny. Koran twierdzi, że Bóg nagradza ludzi za powstrzymywanie się od złości, jednak w surze 9 wzywa do walki zbrojnej przeciwko wrogom religii.
[edytuj] Tłumaczenia
Koran, (według muzułmanów) jako dzieło objawione i spisane w języku arabskim, jest z założenia przeznaczone dla czytelników arabskojęzycznych. Oryginał arabski jest w większości szkół muzułmańskich jedyną dopuszczalną wersją. Według muzułmanów tłumaczenia nie są w stanie mu dorównać, ponadto przekład zawsze zawiera element interpretacji. Przekłady Koranu na inne języki nie są zatem, według muzułmanów, jak Koran arabski świętym tekstem, lecz jedynie interpretacjami jego znaczenia. Dlatego też tłumaczenia są przez muzułmanów nazywane „Przybliżone znaczenie Koranu w języku ...”, a słowo „Koran” odnosi się tylko do oryginału.
Pierwszym tłumaczem Koranu był Salman al-Farsi. Przełożył Koran na język perski.
Pierwszą osobą, która przetłumaczyła Koran na język europejski był Robert z Ketton – przełożył Koran na łacinę w 1134 roku. Dzieło swoje zatytułował Lex Mahumet pseudo-prophete (Prawo Mahometa pseudo-proroka)[9]. Aleksander Ross, w 1624 roku, po raz pierwszy przetłumaczył Koran na język angielski. Jego tłumaczenie nosiło tytuł L'Alcoran de Mahomet. Na angielski Koran przełożyli również Richard Bell i George Sale (niemuzułmanie), odpowiednio w 1734 i 1937 roku. W XX wieku Koran został także przetłumaczony na angielski przez wielu muzułmanów. Do bardziej znanych muzułmańskich tłumaczy Koranu na angielski należą Marmeduke Pickthall, Muhammad Habib Shakir, Abdullah Yusuf Ali.
[edytuj] Polskie tłumaczenia Koranu
Koran został po raz pierwszy przetłumaczony na język polski przez Jana Murzę Tarak Buczackiego w 1858 roku, najprawdopodobniej nie bezpośrednio z języka arabskiego. Jednak niedawne badania Z. J. Wójcika dowiodły, że podstawą tego tłumaczenia był filomacki przekład Koranu, przeznaczony dla Tatarów polskich, a dokonany w latach 20. i 30. XIX w. przez ks. Ignacego Chlewińskiego i Ignacego Domeykę. Ostateczną wersję tego przekładu ustalił Joachim Lelewel. Wersję tę, która ukazała się w 1848 w Poznaniu, ale została skonfiskowana przez cenzurę, wykorzystał później Buczacki[10].
Drugie tłumaczenie Koranu na język polski nastąpiło w 1986 roku – przez Józefa Bielawskiego, z oryginału arabskiego. W roku 1990 pojawiło się kolejne tłumaczenie na język polski, dokonane przez grupę wyznaniową ahmadija, jednak to nie jest tłumaczenie z oryginału, lecz za pośrednictwem języka angielskiego.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Przypisy
- ↑ Kugle, Scott Alan (2006). Rebel Between Spirit And Law: Ahmad Zarruq, Sainthood, And Authority in Islam. Indiana University Press, p.47
- ↑ Tarek Mahfouz. Speak Arabic Instantly (2006). Lulu Press, Inc., p.35
- ↑ Jak pozbyć się zniszczonego mushafu (en) – Stały Komitet Muzułmańskich Badań i Zarządzeń Królestwa Arabii Saudyjskiej
- ↑ Nöldeke, Theodor (1860) Geschichte des Qorâns. Göttingen. Part I, page 33.
- ↑ Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths, Mary Pat Fisher, 1997, page 338, I.B. Tauris Publishers
- ↑ Issa Boullata, Literary Structure of Qur'an, Encyklopeida Koranu, tom 3. str. 192, 204
- ↑ Janusz Danecki, Klasyczny język arabski, Warszawa 2004.
- ↑ E. W. Lane, Arabic-English Lexicon
- ↑ Islam: A Thousand Years of Faith and Power. New Haven: Yale University Press 2002, p. 42.
- ↑ Marek M. Dziekan, Pisarze muzułmańscy VII-XX w. Mały słownik, Warszawa 2003, s. 28-29. ISBN 83-7192-201-9
[edytuj] Linki zewnętrzne
Teksty źródłowe w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Grafiki i media na Wikimedia Commons- www.Al-Islam.org (en) – tekst, tłumaczenie i komentarze do Koranu
- Pdf Quran Translation with Commentaries (en) – wersja pdf z tłumaczeniem i komentarzami Yusufa Ali
- Muzułmańska strona poświęcona egzegezie Koranu
- Wyszukiwarka do przekładów Koranu w wielu językach
- PoznajKoran.pl – Analiza wersetów Koranu
- Bibliografia (pl) – Bibliografia Koranu w języku polskim
