Abkhazia

Wikipedia(e)tik

Abkhazia

Аҧсны / აფხაზეთი / Абхазия
Aphsny / Apkhazeti / Abkhazia

Ez da estatua

Bandera

Armarria

Ereserkia: Aiaaira

Hiriburua

Aqwa-Sukhum

Hiri nagusiak

Eremua

8.600 km²

Biztanleria

215.972 (2003)

Dentsitatea

25,11 biztanle/km²

Administrazioa

Abkhaziako Errepublikako Gobernua (de facto independentea eta Errusiaren alde) eta Abkhaziako Errepublika Autonomoko Gobernua (Georgiaren alde)

Dirua

Errusiako errubloa

Herritarra

abkhaziar

Hizkuntza(k)

Abkhazera, errusiera, armeniera, mingrelera

Ofiziala(k)

Abkhazera, errusiera (koofiziala)

Abkhazia (Aphsny, Аҧсны, abkhazeraz; Apkhazeti, აფხაზეთი, georgieraz; Abkhazia, Абха́зия, errusieraz) de facto independentea den baina ofizialki Georgiako errepublika autonomoa den herrialdea da. Kaukaso mendilerroko hegomendebaldeko isurialdea eta Itsaso Beltzaren artean kokatzen da. Herrialdeko hiriburua Aqwa-Sukhum da.

Abkhaziaren independentzia ez du inongo nazioarteko erakunderik edo estaturik onartzen, eta Georgiaren errepublika autonomo gisa onartzen da. Lurraldea de facto kontrolpean duen gobernuak Ordezkapenik Gabeko Nazio eta Herrien Erakundean (UNPO) ordezkapena du.

[aldatu] Gatazka

Gobernu jauregia, Sukhumin. Gerran hondatu zen.

Abkhaziako gatazkaren oinarria Sobiet Batasunaren erorketaren ondorengoan aurkitzen da. Abkhaziar eta georgiar etnien arteko harreman gatazkatsuak azaleratu ziren orduan. Afera 1992ko uztailaren 23an lehertu zen. Urte hartan, Abkhaziako gobernuak independentzia aldarrikatu zuen. 1992 eta 1993 artean, Abkhaziako gobernu sezesionistaren eta Georgiaren artean gatazka armatu odoltsua eman zen, zeina Georgiak galdu baitzuen. Ondorioz, Abkhaziako georgiar gehienek herrialdetik alde egin behar izan zuten.

1994an bi aldeen arteko su-etena gauzatu zen. Horren arabera, Nazio Batuen eta Estatu Independienteen Komunitatearen tropek herrialdea kontrolpean hartu zuten. Abkhaziako sezesionistek Errusiaren laguntza dutela salatzen du Georgiak.

Egun, Abkhaziako lurraldearen %83a Sukhumin hiriburua duen gobernu sezesionistak kontrolatzen du (Errusiako tropak bertan daudela); eta gainontzeko %17a Abkhaziako Errepublika Autonomoko Gobernuak kontrolpean du. Azken hau Abkhaziaren ordezkapen legala du, de iure de Abkhaziako gobernu. Honek hiriburua Kodor Haranean du, Abkhazia Garaia eskualdean.

[aldatu] Geografia

Sukhumiko ikuspegia.

Abkhaziak 8.600 kilometro koadroko azalera du, eta Itsaso Beltza eta Kaukaso mendien artean kokatzen da. Ibai nagusiak Psou (iparraldean), Bzip eta Ingur (hegoaldean) dira. Mugakideak Errusia eta Georgia (Svanetia eta Mingreliako probintziak). Lurraldearen %74a menditsua da.

[aldatu] Hiriak

Abkhaziako hiri nagusia Aqwa-Sukhum da, hiriburua, 100.000 bat biztanlerekin. Bigarrena Tkuartxal industria gunea da. Kostaldean hiru hiri garrantzitsu daude, gatazka baino lehen turismo guneak zirenak: Gagra, Gudauta eta Otxamtxira. Halaber, nekazaritza gune nagusi bi ere badaude: Pitsunda eta Athos Berria. Oro har, herrialdeak 575 udalerri ditu.

[aldatu] Demografia

Pitsunda lurmuturra eta, atzeko aldean, Kaukasoa.

[aldatu] Banaketa etnikoa

Abkhaziako biztanleria osoaren zati txiki bat baino ez da jatorri abkhaziarrekoa: 100.000 bat lagun. Abkhaziar ugarri herrialdetik at bizi dira, Turkian, Mendebaldeko Europan, AEBetan eta Errusian. Biztanleria abkhaziar hau jatorri kaukasiarrekoa da, eta hizkuntza ere (abkhazera) jatorri kaukasiarrekoa da. Abkhaziarrak abaziniarrekin (Txerkesiako Errepublikan), txerkesiarrekin, adigiarrekin eta kabardiniarrekin hartu-eman estua dute, zeinen hizkuntzak abkhaziarren hizkuntza familia berekoak diren.

Urtea	Osotara	Georgiarrak	Abkhaziarrak	Errusiarrak	Armeniarrak	Greziarrak
1926ko errolda	186.004	67.494	55.918	12.553	25.677	14.045
1939ko errolda	311.885	91.967	56.197	60.201	49.705	34.621
1959ko errolda	404.738	158.221	61.193	86.715	64.425	9.101
1970eko errolda	486.959	199.596	77.276	92.889	74.850	13.114
1979ko errolda	486.082	213.322	83.087	79.730	73.350	13.642
1989ko errolda	525.061	239.872	93.267	74.913	76.541	14.664
2003ko errolda^[1]	215.972	45.953	94.606	23.420	44.870	1.486

[aldatu] Banaketa administratiboa

Abkhaziako banaketa administratiboa

Abkhaziako estatu burua Errepublikako Presidenteak betetzen du. Egun, presidentea Sergei Bagapx da, 1994 eta 2004 arteko presidente Vladislav Ardzinba ordezkatu zuena. Gobernu burua Lehen Ministroa da, 2005eko otsailetik Aleksander Ankvabek betetzen duen kargua.

Botere legegilea Herriare Asanbleak betetzen du. Hau 35 kidek osatzen dute, 35 hauteskunde eremu bakoitzetik bat aukeratuz.

Abkhazia zazpi distritutan eta Aqwa-Sukhum hiria banaturik dago:

Gagra
Gal
Gudauta
Gulripx
Otxamtxira
Sukhum
Tkuartxal
Aqwa-Sukhum (hiria)

2006ko irailaren 27ra arte, Tbilisin Abkhaziako erbesteko gobernua izan zen. Data horretatik aurrera, gobernu hori Abkhazia Garaira trasladatu zen, behin Georgiako armadak Abkhaziako inguru hori kontrolpean hartu eta gero. Georgiaren aldeko gobernu abkhaziarra Malkhaz Akixbaiak gidatzen du, Ministro Kontseiluko Presidentea.

[aldatu] Irudiak

Athos Berria monasterioa	Gagra	Ur-jauzia, Gega	Sukhumiren ikuspegia
Sukhumiren ikuspegia	Lakua, Aqwa-Sukhum	Sukhumiko lorategi botanikoa	Sukhumiko antzokia

[aldatu] Erreferentziak

↑ 2003ko Errolda,

[aldatu] Kanpo loturak

Abkhazia, paradisu suntsitua, (2007ko urtarrilaren 7an kaleratua) Argia.
Abkhazia, paradisu suntsitua (audio-diaporama), (2008ko urtarrila) Argia.
Abkhazia, hamabost urtez linboan, Berria.
(abkhazeraz) Abkhaziako Errepublikako Presisentea. Webgune ofiziala
Abkhaziako Errepublikako Kanpo Harremanetarako Ministerioa. Webgune ofiziala

	Georgiako banaketa administratiboa
Autonomia errepublikak: Abkhazia¹ · Adjara Eskualdeak: Guria · Imereti · Kakheti · Kvemo Kartli· Mtskheta-Mtianeti · Ratxa-Letxkhumi eta Kvemo Svaneti Samegrelo-Zemo Svaneti · Samtskhe-Javakheti· Shida Kartli² Estatus bereziko hiria: Tbilisi (hiriburua) ¹Errepublika independente aldarrikatua, baina de jure Georgiako zatia. ²Hego Osetia barne.