Sokół (organizacja)
Z Wikipedii
Sokół – nazwa towarzystw sportowych powstałych w XIX wieku w krajach słowiańskich. Celem Sokoła miało być podnoszenie sprawności fizycznej i duchowej oraz rozbudzanie ducha narodowego. Ruchowi sokolników przyświecała idea panslawizmu.
Pierwsze gniazdo Sokoła powstało w 1862 roku w Pradze. Założycielami byli Miroslav Tyrš i Jindřich Fügner. W ciągu następnych kilku lat zaczęły powstawać nowe gniazda Sokoła w Słowenii (1863), w Polsce (1867), Chorwacji, w Niemczech na Łużycach i w Berlinie, w Serbii, Ukrainie (1894, rozwiązany w 1939), Macedonii, Rosji i na Słowacji (1905).
Spis treści |
[edytuj] Sokół czeski
Pierwsza i najstarsza organizacja sokolska w krajach słowiańskich. Założona w 1862 przez Miroslava Tyrša i Jindřicha Fügnera, rozwiązany po agresji niemieckiej w 1938. Reaktywowany w 1948, został rozwiązany po praskiej wiośnie w 1968. Ponownie reaktywowany w 1990 roku, liczy obecnie 45 gniazd. W 1865 roku czescy emigranci założyli oddział Sokoła w USA, gdzie funkcjonuje on do dnia dzisiejszego, skupiając 44 gniazda, głównie w północnych stanach.
[edytuj] Sokół polski
W drugiej połowie roku 1866, wzorując się na powstałym wcześniej "Sokole" czeskim, utworzone zostało we Lwowie Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół". Statut Towarzystwa zwanego później "Sokołem Macierzą" zatwierdzony został 7 lutego 1867 roku. Pomimo trudnych warunków, szczególnie w zaborze rosyjskim, ruch sokoli rozwijał się bardzo dynamicznie i w okresie przed I wojną światową powstało kilkadziesiąt okręgów i kilkaset gniazd zrzeszających kilkadziesiąt tysięcy członków, a w okresie między I a II wojną światową w Związku Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" działało około tysiąca gniazd sokolich w okręgach zgrupowanych w sześciu dzielnicach. Również polska emigracja zakładała oddziały Sokoła w USA, Francji i Wielkiej Brytanii. Po 1939 roku hitlerowcy, a po 1944 komuniści zlikwidowali na terenach Rzeczpospolitej Sokolstwo Polskie. Jednak patrioci Sokoli działali w konspiracji. W latach 1939 - 1988 Sokolstwo Polskie działało w podziemiu. Na obczyźnie działa sokół w USA, Francji i innych krajach. Po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii działał Związek Towarzystw Gimnastycznych Sokół w Polsce pod kierunkiem Franciszka Arciszewskiego. Tam też działał Związek Sokołów Polskich w Wielkiej Brytanii. W 1989 roku w Polsce wznowił działalność Związek Towarzystw Gimnastycznych Sokół w Polsce. W III Rzeczpospolitej Sokół Polski liczy około 10.000 członków.
[edytuj] Sokół lidzbarski
Sokół lidzbarski powstał w marcu 1921 r., w chwili powstania liczył 97 członków i miał swoją filię we wsi Jeleń (powiat działdowski), którą kierował Aleksander Kamiński. "Sokół" lidzbarski wchodził w skład VI Okręgu Dzielnicy Pomorskiej. Jego siedzibą była najpierw Lubawa, później Brodnica i ponownie Lubawa. W marcu 1922 roku, ze względów organizacyjnych siedzibę Okręgu przeniesiono do Lidzbarka. W wyniku nowych wyborów do Okręgu prezesem został Stanisław Wolski, zaś naczelnikiem Jan Cieszyński, obaj z Lubawy. W 1935 roku w skład Okręgu wchodziło 19 gniazd "sokolich", z miejscowości Brodnica, Działdowo, Iłowo, Jabłonowo Pomorskie, Lidzbark, Lubawa i Nowe Miasto Lubawskie. W 1936 roku w Lidzbarku utworzono Okręgowy Wydział "Sokolic". Jego przewodniczącą została Maria Wolska. Na czele pierwszego gniazda "Sokolego" w Lidzbarku stał Stanisław Jankiewicz.
30 lipca 1922 roku odbyły się uroczystości związane z poświęceniem sztandaru "sokolego", na którym umieszczono napis "Bóg i Ojczyzna". Poświęcenia dokonał wikary, ksiądz Jan Chmielewski. Do "Sokoła" lidzbarskiego należeli głównie kupcy i rzemieślnicy. Po prezesie Jankiewiczu na czele gniazda "Sokolego" stali kolejno Leon Lniski i Alojzy Kamiński. Każdego roku w różnych miejscowościach gniazd "Sokolich" odbywały się zloty okręgowe, podczas których przeprowadzano zawody sportowe. Pierwszy zlot w Lidzbarku odbył się 14 marca 1925 roku. Udział w nim wziął generał Franciszek Zarzycki, późniejszy minister Handlu i Przemysłu. Drugi zlot miał miejsce w sierpniu 1934 roku, na który przybyło 121 umundurowanych "Sokolników". Podczas zlotów "Sokolnicy" startowali w kilku dyscyplinach sportowych takich jak gimnastyka, biegi przełajowe i sztafetowe, tenis ziemny oraz wyścigi rowerowe.
"Sokolnicy" z Lidzbarka pierwsze sukcesy odnieśli w czasie zlotu w Lubawie, we wrześniu 1923 roku. Wtedy to Stanisław Nadolski zwyciężył w trójboju, a Walery Głowacki był drugi w pięcioboju.
Jednym z głównych celi Polskich Towarzystw Gimnastycznych "Sokół" było popularyzowanie, zwłaszcza u młodzieży celowości uprawiania sportu. Duży nacisk kładziono na rozwój ćwiczeń gimnastycznych. Ważne cele widziano również w uprawianiu turystyki i rekreacji. "Sokolnicy" w swoich szeregach bardzo chętnie widzieli harcerzy. Ruch "Sokolnicki" dużo miejsca poświęcał patriotycznemu wychowaniu młodzieży. Werbując ją w poczet swoich członków, pragnęli wpłynąć na jej ogólnosprawnościowy rozwój. Wychodzono z założenia, że tylko zdrowe społeczeństwo zarówno pod względem moralnym jak i fizycznym jest zdolne służyć ojczyźnie i jej skutecznie bronić. Poczynaniom sokolników przyświecała myśl, iż Polacy mają być najdzielniejszym z narodów, a "Sokolnicy" najdzielniejszymi z Polaków. Myśl ta znalazła w jakimś stopniu praktyczne zastosowanie w czasie II wojny światowej.
[edytuj] Sokół serbołużycki
W roku 1920 w Budziszynie założono serbołużyckie gniazdo Sokoła. Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 Sokół został rozwiązany. Po 1949 władze NRD nie wyraziły zgody na jego reaktywację. Serbołużycki Sokół ponownie rozpoczął swą działalność w 1993 roku.
[edytuj] Sokół ukraiński
Ukraińskie towarzystwo sportowe, analogiczne do polskiego Sokoła, zostało założone w Galicji w 1905 roku.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Sokił.[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Strona internetowa Sokoła polskiego
- Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego
- Strona internetowa Sokoła czeskiego
- Strona internetowa Sokoła słowackiego
- Strona internetowa serbołużyckiego Sokoła
- oficjalny blog T.G SOKÓŁ W BUKOWNICY
