Łużyce

Z Wikipedii

Łużyce
Łużyce


Flaga Łużyc	Godło Łużyc

Łużyce (grnłuż. Łužica, dlnłuż. Łužyca, niem. Lausitz, cz. Lužice; od ług - zbiornik wodny, kałuża) jest to kraina geograficzno-historyczna w Niemczech (i częściowo w Polsce) położona między Kwisą i Łabą, zamieszkana przez Niemców i Słowian.

Powierzchnia Łużyc wynosi około 8000 km². Dzielą się na 2 części:

część północna - Dolne Łużyce (dlnłuż. Dolna Łužyca, grnłuż. Delnja Łužica, łac. Lusatia Inferior, niem. Niederlausitz) z głównym miastem Chociebuż (dlnłuż. Chośebuz) leży w większości na południu landu Brandenburgia i częściowo w landzie Saksonia,
część południowa - Górne Łużyce, do XV wieku Milsko (grnłuż. Hornja Łužica, dlnłuż. Górna Łužyca, łac. Lusatia Superior, niem. Oberlausitz) z głównym miastem Budziszyn (grnłuż. Budyšin) w większości należy do Saksonii, częściowo leży zaś na południu landu Brandenburgia.

Polski skrawek Łużyc leży w południowo-zachodniej części kraju i wchodzi w skład województw lubuskiego (Dolne Łużyce) i dolnośląskiego (Górne Łużyce), jego głównymi miastami są: Żary, Lubań i Zgorzelec.

Spis treści

1 Historia
2 Język i kultura
3 Hymn Łużyc
- 3.1 w języku dolnołużyckim
- 3.2 w języku górnołużyckim
4 Zobacz też
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Ślady pierwszego osadnictwa na terenie Łużyc pozostawiły plemiona wschodniogermańskie. Ich miejsce, w efekcie wędrówki ludów, zajęły plemiona słowiańskie określane mianem Słowian połabskich. Potomkami niektórych z nich są dzisiejsi Serbołużyczanie.

W latach 623- 658 Łużyce wchodziły w skład państwa Samona - najstarszego znanego współcześnie tworu państwowego Słowian zachodnich. Od VII do VIII wieku na terenie Łużyc istniały państwa plemienne zarządzane przez rodzimych władców, jeden z nich Miliduch, "król" plemion serbo-łużyckich, w 806 roku stoczył bitwę z wojskami Franków. W IX wieku wchodziły w skład Państwa Wielkomorawskiego. Stan ten utrzymywał się do 907 roku. W roku 963 zostają podbite przez Gerona margrabiego saskiej Marchii Wschodniej. W roku 1002 Bolesław I Chrobry przyłączył Łużyce do Polski, co zostało uznane w pokoju w Budziszynie (1018). Następnie ponownie znalazły się w obrębie wpływów niemieckich (układ pokojowy z Budziszyna, 1031) jako część Marchii Miśnieńskiej, czeskich Luksemburgów pod zwierzchnictwem cesarza rzymsko-niemieckiego Karola IV (autonomiczne terytorium tzw. Korony św. Wacława). W latach 1635 - 1815 były częścią Saksonii, a potem także, częściowo Prus (północna część po rozbiorze Saksonii w 1815). Od XII wieku intensywne osadnictwo niemieckie - przede wszystkim w górach, w miastach i niezasiedlonych obszarach - spowodowało, że Słowianie stali się od XIII wieku mniejszością w tym regionie.

W 1815 roku w ramach reformy administracyjnej państwa pruskiego północne Łużyce zostały włączone do nowoutworzonej Provinz Schlesien (prowincji śląskiej). Od 1871 całe Łużyce znalazły się w obrębie zjednoczonych Niemiec. W 1919 roku delegacja Serbołużyczan była obecna na obradach konferencji wersalskiej, gdzie zabiegała o utworzenie wspólnego z Czechami państwa. Nie zostali jednak dopuszczeni do głosu.

Po ponownym zjednoczeniu Niemiec 3 października 1990 Łużyczanie starali się o utworzenie autonomicznej jednostki administracyjnej, jednak władze federalne w Berlinie nie wyraziły na to zgody i odbył się nowy podział między Saksonią a Brandenburgią. Serbołużyczanie korzystają jednak z przywilejów mniejszości narodowych - posiadają własne szkoły oraz organizacje kulturalne, a napisy na tablicach miejscowości i urzędach są dwujęzyczne.

[edytuj] Język i kultura

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Od XVIII wieku, a szczególnie w XIX wieku zaznaczył się silny prąd budzenia się świadomości narodowej i kulturalnej Serbołużyczan, a także powstawania dzieł literackich w językach łużyckich.
W okresie panowania hitlerowskiego próbowano zniszczyć język i kulturę łużycką. Po II wojnie światowej miał miejsce rozwój instytucji kulturalnych i społecznych słowiańskiej ludności Łużyc.

Języki łużyckie:

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
z przysłów łużyckich

[edytuj] Hymn Łużyc

Zobacz więcej w osobnym artykule: hymn Łużyc.

[edytuj] w języku dolnołużyckim

Rědna Łužyca

Rědna Łužyca,
spšawna, pśijazna,
mojich serbskich woścow kraj,
mojich glucnych myslow raj,
swěte su mě twoje strony.

Cas ty pśichodny,
zakwiś radostny!
Och, gab muže stanuli,
za swoj narod źěłali,
godne nimjer wobspomnjeśa!

[edytuj] w języku górnołużyckim

Rjana Łužica

Rjana Łužica,
sprawna přećelna,
mojich serbskich wótcow kraj,
mojich zbóžnych sonow raj,
swjate su mi twoje hona!

Časo přichodny,
zakćěj radostny!
Ow, zo bychu z twojeho
klina wušli mužojo,
hódni wěčnoh wopomnjeća!