Haile Selassie I

Z Wikipedii

Haile Selassie I
Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży, Król królów Etiopii
ur. 1892 zm. 1975

Cesarz	1930-1935
poprzednik	Zauditu
następca	Wiktor Emanuel III

Cesarz Etiopii

Cesarz	1941-1974
poprzednik	Wiktor Emanuel III
następca	(Republika)

Ojciec	Ras Makonnen
Matka	Jeszi Ymmebiet Ali

Haile Selassie I (odrębna pisownia: Hajle Selasje I), Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży, Król królów Etiopii (ur. 23 lipca 1892, zm. 27 sierpnia 1975) — ostatni cesarz Etiopii (1930-1936 i 1941-1974).

Jest także znany jako symbol religijny ruchu Rastafari, którzy uważają na podstawie Apokalipsy, że jest ostatnim z biblijnych Mesjaszów oraz wcielonym Bogiem zwanym przez rasta Jah, który przyszedł aby zakończyć wojny na ziemi i zaprowadzić tysiącletnie królestwo pokoju. Haile Selassie znaczy Święta Trójca lub Potęga Trójcy. Cesarz był znany także pod przedkoronacyjnym imieniem jako ras Tafari Makonnen.

Człowiek Roku 1935 według magazynu "Time"^[1] i kawaler Orderu Orła Białego^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Od dzieciństwa do objęcia władzy

Selassie urodził się we wsi Ejersa Goro jako Tafari Makonnen z ojca Ras Makonnena, gubernatora prowincji Harar i matki Jeszi Ymmebiet Ali.

We wrześniu 1916 Etiopski Sejm Szlachecki na wniosek Ortodoksyjnego Kościoła Etiopskiego zdetronizował cesarza Ijasu V, gdyż był on podejrzewany o sekretną konwersję na islam. Na jego miejsce została wybrana córka wcześniejszego cesarza Menelika II o imieniu Zauditu, a jej kuzyn, przyszły cesarz Haile Selassie został namaszczony na przyszłego następcę tronu i uzyskał tytuł Ras Tafari, co znaczy "książę nieustraszony". W 1911 poślubił Menen Asfau, wnuczkę króla Mikaela Uello. Miał z nią sześcioro dzieci – 3 synów i 3 córki.

[edytuj] Koronacja

W latach 1916-1930 Ras Tafari sprawował faktyczną władzę w imieniu swojej kuzynki, najpierw jako regent, a później jako król, zaś po jej śmierci w 1930 został ukoronowany na cesarza. Jego pełen tytuł brzmiał: "Cesarz Haile Selassie I, Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży, Król Królów Etiopii": Guärmawi Qädamawi Haylä Sellassé, negusä nägäst zä'Ityopya, moa anbessa zä'emnägädä yehuda, seyum Egziabhér (po amharsku).

[edytuj] Modernizacja Etiopii

W dniu objęcia przez niego władzy Etiopia była skostniałą monarchią absolutną, całkowicie odciętą od świata zewnętrznego. Wcześniejsze ostrożne reformy cesarza Menelika II zostały zaprzepaszczone przez jego następcę.

Haile Selassie kontynuował ostrożne reformy modernizacyjne Menelika. W 1923 Etiopia została włączona do Ligi Narodów. Haile Selassie zakazał niewolnictwa, zaś w 1931 ogłosił pierwszą w historii Etiopii konstytucję, przekształcając kraj w monarchię konstytucyjną. W praktyce konstytucja ta dawała cesarzowi niemal absolutną władzę.

[edytuj] Okres 1935-1941

Selassie w 1942

W 1935 faszystowskie Włochy napadły Etiopię i okupowały ją aż do 1941. Haile Selassie uciekł do Wielkiej Brytanii, gdzie powołał rząd na uchodźstwie oraz zorganizował Fundację Obrony Etiopii. Na całym świecie była wówczas znana fotografia niskiego cesarza w pelerynie i z parasolem w ręku, który niestrudzenie wędrował po stolicach europejskich walcząc o niepodległość ojczyzny.

Po odzyskaniu niepodległości Etiopii w 1941, na skutek wyparcia wojsk włoskich przez Brytyjczyków i sprzymierzonych z nimi oddziałów etiopskich, Haile Selassie powrócił na tron.

[edytuj] Lata 50.

W 1955 ogłosił nową konstytucję Etiopii, według której nadal posiadał władzę absolutną, ale zmienił strukturę parlamentu, zwiększając nieco jego kompetencje i reprezentatywność.

[edytuj] Pucz w 1960

Zobacz więcej w osobnym artykule: Pucz wojskowy w Etiopii w 1960.

Po próbie puczu w 1960 zaczął się okres bardziej konserwatywnego sprawowania władzy. Część uprawnień konstytucyjnych z 1955 została cofnięta, a kraj zaczął być z powrotem rządzony metodami półdyktatorskimi. Haile Selassie związał się od tego czasu na stałe z Zachodem i odciął od wszelkich związków z radykalnymi ruchami rewolucyjnymi sterowanymi przez ZSRR, które powstawały w tym czasie licznie w wielu ościennych państwach afrykańskich.

W 1963 w stolicy Etiopii, Addis Abebie, odbyła się konferencja założycielska Organizacji Jedności Afrykańskiej. Jednym z jej głównych inicjatorów był Haile Selassie, który przewodniczył konferencji, a następnie został wybrany na pierwszego przewodniczącego OJA.

Jego nowa, konserwatywna polityka, połączona z gigantycznymi wydatkami na rozbudowane do absurdu ceremoniały dworskie, doprowadziła w końcu do ruiny ekonomicznej Etiopii. Na fali ostrego niezadowolenia społecznego Mengistu Hajle Marjam, popierany przez komunistów przeprowadził w 1974 udany pucz wojskowy, który definitywnie odebrał cesarzowi władzę.

[edytuj] Śmierć cesarza

Według komunikatów prasowych nowego rządu wojskowego Haile Selassie zmarł 27 sierpnia 1975 w więzieniu na skutek nieudanej operacji prostaty. Jednakże wielu historyków na podstawie zeznań naocznych świadków twierdzi, że został on zamordowany w kilka dni po zamachu (jedna z wersji mówi o uduszeniu poduszką), a jego zwłoki zakopano w podziemiach nowego pałacu prezydenckiego.

5 listopada 2000 zwłoki należące prawdopodobnie do Haile Selassie zostały ekshumowane z podziemi pałacu prezydenckiego i ponownie uroczyście pochowane według obrządku Ortodoksyjnego Kościoła Etiopskiego.

[edytuj] Związki z ruchem Rastafari

Członkowie społeczno-religijnego Ruchu Rastafari, który rozwinął się w latach 30. na Jamajce, pod wpływem kazań M. Garveya, uważają Haile Selassie za jedno z wcieleń Jah (Boga), który poprowadzi ludzi rozproszonych po całym świecie do Syjonu, ich Ziemi Obiecanej w Afryce. Rastafarianie albo fizycznie przesiedlają się do Afryki, albo usiłują wewnętrznie nie zapomnieć o Afryce, kraju Syjonu.

Na pogrzeb cesarza przybyła wdowa po Bobie Marleyu Rita Marley oraz wielu rastafarian, chociaż każdy z nich wierzy, iż Haile Selassie I nigdy nie umarł i jest żywym Bożym wcieleniem JAH Rastafari wiecznie żywego Boga, 225. potomkiem króla Dawida i czeka na właściwy moment, aby zacząć prawdziwe wyzwolenie Afryki. Inni uważają, że Jah istnieje nadal, nawet jeśli cesarz już nie żyje.

Sam cesarz pozostał jednak do końca życia chrześcijaninem obrządku etiopskiego i odcinał się oficjalnie od kierowania rastafarianizmem. Miał jednak do tego ruchu religijnego pewien rodzaj sentymentu, czego przykładem jest złożenie przez niego wizyty na Jamajce w 1966.

Utworzona przez niego Fundacja Pomocy Etiopii, w czasie jego wygnania w Wielkiej Brytanii była silnie wspierana finansowo przez rastafarian na całym świecie. Po odzyskaniu tronu w 1941 odwdzięczył się on za to wsparcie przeznaczając spore obszary jednej z etiopskich prowincji dla rastafariańskich osiedleńców.

Jego wizyta na Jamajce w 1966, gdzie witały go tłumy rastafarian i w czasie której spotkał się z rastafariańską starszyzną uczonych w Piśmie, przepełniła go mieszanymi uczuciami na temat tego ruchu. Według niepotwierdzonych informacji wykorzystał on okazję spotkania na skierowanie rastafarianizmu na bardziej pokojowe tory. Słowa Selassie, że rastafarianie całego świata nie powinni emigrować do Afryki, zanim w ich własnych krajach nie uda im się zwalczyć rasowego ucisku, stały się punktem zwrotnym ruchu.

Paradoksalnie, pod koniec okresu jego rządów jedną z jego ostatnich ostoi w murszejącej strukturze władzy byli członkowie sprowadzonej przez niego zaraz po II wojnie światowej społeczności rastafariańskiej w Etiopii.