Giszowiec
Z Wikipedii
|
||||
Giszowiec z lotu ptaka | ||||
Status | dzielnica | |||
Zespół dzielnic | wschodnie | |||
Powierzchnia | 12,3 km² | |||
Populacja (2002) - liczba ludności |
18,8 tys. |
|||
Położenie na planie Katowic |
Giszowiec (niem. Gieschewald) - położona pomiędzy lasami dzielnica Katowic w południowo-wschodniej części miasta, odległa od centrum o około 7 km. Giszowiec otaczają dwa ważne szlaki komunikacyjne: droga krajowa nr 86 oraz autostrada A4. Zabudowania stanowią w przeważającej części budynki wielokondygnacyjne z wielkiej płyty, wybudowane w latach 1960-1990. Obok blokowisk można spotkać zabytkowe domki, przeważnie jedno- i dwurodzinne, stanowiące niegdyś zwarte osiedle górnicze. Dzielnica została zaprojektowana na początku XX wieku jako wiejskie osiedle robotnicze i charakteryzuje się dużą ilością terenów zielonych. Do najciekawszych zabytków na terenie Giszowca należą: Karczma Śląska, Izba Śląska i Willa Uthemanna.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Pochodzenie nazwy osiedla
Nazwa dzielnicy Giszowiec pochodzi od nazwiska Jerzego Giesche i jest spolszczoną wersją niemieckiej nazwy Gieschewald. Została nadana osiedlu przez koncern górniczo-hutniczy "Georg von Giesches Erben" (pol. "Spadkobiercy Gieschego").
[edytuj] Początki
Powstanie osiedla sięga początku XX wieku. Koncern "Georg von Giesches Erben" w 1905 r. postanowił rozpocząć eksploatację nowych pokładów węgla pola "Reserve". W 1906 r. wydrążono szyb "Carmer" i zaczęto instalować nowe maszyny. 13 maja 1907 roku powołano obszar dworski Giszowiec. Zarządcą dóbr i naczelnikiem urzędu był nadleśniczy, zamieszkujący w budynku nadleśnictwa (obecnie przedszkole). Pierwszym budynkiem górniczej osady był urząd celny[1], w którym pobierano myto za przejazd przez teren prywatny obszaru dworskiego. Osiedle dla górników zatrudnionych w nowo powstałej kopalni "Giesche" (obecnie "Wieczorek")[2] wybudowano w latach 1907-1910. Budowa osiedla była przedsięwzięciem pionierskim, odbiegało ono bowiem architekturą i rozwiązaniem urbanistycznym od typowych osiedli górniczych tego okresu. Zaprojektowanie i wybudowanie osiedla zlecił ówczesny dyrektor spółki Anthon Uthemann[3] architektom: Jerzemu i Emilowi Zillmannom z Charlottenburga koło Berlina. Zaprojektowali oni dzielnicę mieszkaniową wzorując się na idei miasta-ogrodu, której twórcą był angielski urbanista Sir Ebenezer Howard.
Przed I wojną światową na terenie osiedla prowadziły działalność liczne organizacje polityczne i kulturalne, które w tych trudnych czasach prowadziły ożywioną działalność i krzewiły polskość. W tym okresie działało na Giszowcu czterech członków Polskiej Partii Socjalistycznej. Kolportowali oni "Gazetę Robotniczą". Ukazywała się też w języku polskim gazeta "Górnoślązak". Innym przejawem działalności patriotycznej było utworzenie w osiedlu chóru im. "Fryderyka Chopina", którym dyrygował znany działacz kulturalny na Śląsku Wiktor Bara.
[edytuj] Powstania śląskie
Po klęsce Niemiec w I wojnie światowej większość mieszkańców Giszowca oczekiwała na przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Prowadzili różnego rodzaju działalność patriotyczną. Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska prowadziła zakonspirowane zebrania na terenie osiedla. Gromadzono broń i przygotowywano granaty własnego wyrobu. Giszowiecki oddział POW liczył około 60 członków. Dowódcą był Jakub Wójcik. Po I powstaniu śląskim działały na terenie Giszowca organizacje patriotyczne i społeczne takie jak: Stowarzyszenie Śpiewu "Lutnia", "Stowarzyszenie "Siła" i kółko teatralne. W czasie trzech powstań śląskich w latach 1919 - 1921, mieszkańcy Giszowca walczyli o przyłączenie Górnego Śląska do odrodzonego państwa polskiego. Dwunastu bojowników z Giszowca poległo w walkach powstańczych o przynależność ziemi śląskiej do Polski.
[edytuj] II Rzeczpospolita
20 marca 1921 roku w przeprowadzonym na Górnym Śląsku plebiscycie - w Giszowcu wraz z Nikiszowcem uprawnionych do głosowania było 4 288 osób, a głosowało 4 222. Za przyłączeniem do Polski opowiedziało się 3 056 osób. Giszowiec znalazł się w granicach II Rzeczypospolitej w czerwcu 1922. W tym czasie rozwijało się życie polskie i działało wiele organizacji społecznych m.in. Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", Towarzystwo Śpiewu "Chopin" i Związek Harcerstwa Polskiego. Górnicy rozczarowani pogarszającymi się warunkami życiowymi protestowali przeciwko redukcjom i obniżce płac. Organizatorem lokalnego ruchu rewolucyjnego i jednym z czołowych działaczy komunistycznych na Górnym Śląsku, został mieszkający wówczas na Giszowcu górnik kopalni "Giesche" (obecnie KWK "Wieczorek") Józef Wieczorek. W marcu 1937 w kopalni 'Giesche" wybuchł strajk, który był ostatnim poważnym wystąpieniem górnośląskich robotników przed upadkiem II Rzeczypospolitej. Obrazy z okresu strajków z tego okresu przedstawione zostały w filmie Kazimierza Kutza - "Perła w koronie".
[edytuj] II wojna światowa
4 września 1939 w wyniku inwazji wojsk hitlerowskich na Polskę, Giszowiec znalazł się pod okupacją niemiecką. Okupanci rozpoczęli prześladowania polskich patriotów. Likwidowano wszelkie ślady polskości. Okupanci wywieźli książki z polskich bibliotek, zrywali i niszczyli polskie napisy, symbole i godła narodowe. W czasie wojny w willi na Giszowcu mieszkał Fritz Bracht - gauleiter i nadprezydent Górnego Śląska. W Giszowcu i okolicy powstawały komórki organizacji pod nazwą "Przyjaciele Związku Radzieckiego". Organizacja ta w drugiej połowie 1943 przystąpiła do Polskiej Partii Robotniczej. Członkowie tej organizacji prowadzili działalność patriotyczną, wyjaśniali rolę Związku Radzieckiego w wojnie z Niemcami. Organizowali działalność sabotażową. W Giszowcu w prymitywnej drukarni drukowano ulotki z napisami: "Precz z Wojną przeciw Związkowi Radzieckiemu! Precz z Hitlerem! Niech żyje Stalin!" W 1944 roku katowickie gestapo podczas akcji odbicia z więzienia w Mysłowicach Inspektora Katowickiego AK por. Wacława Stacherskiego "Nowiny" w giszowieckich lasach wymordowało cały oddział partyzancki. Na pamiątkę po wymordowanych partyzantach w kościele św. Barbary w Giszowcu wmurowano tablicę upamiętniającą te wydarzenia. 25 stycznia 1945 roku władze niemieckie opuściły Giszowiec, a w osiedlu pozostał oddział Volkssturmu. Następnego dnia oddział ten został ostrzelany przez radzieckie samoloty i wycofał się w kierunku Murcek. Po upływie ponad pięciu lat, rano 27 stycznia 1945 Giszowiec wraz z Katowicami został wyzwolony spod okupacji.
[edytuj] Lata powojenne
Do 1951 roku Giszowiec wchodził w skład gminy Janów, a później do 1960 r. należał do powiatu miejskiego Szopienic. Od 1960 r. zarówno Giszowiec, jak i Szopienice zostały dzielnicami Katowic.
W 1964 r. wydobycie węgla rozpoczęła nowa kopalnia "Staszic"[4], którą zlokalizowano w pobliżu osiedla. Aby zapewnić mieszkania dla coraz większej liczby górników, w 1969 r. zapadła decyzja o wyburzeniu zabytkowego Giszowca i postawieniu na jego miejscu Osiedla Stanisława Staszica, złożonego z 10-piętrowych wieżowców. Wyburzenia przerwano po decyzjach konserwatora zabytków z lat 1978 i 1987 o wpisaniu układu urbanistyczno-przestrzennego Giszowca do rejestru zabytków województwa katowickiego. Uchroniło to przed zniszczeniem zaledwie jedną trzecią zabytkowego osiedla. Wyburzanie unikalnych domków górniczych w latach 70. stało się głównym tematem filmu "Paciorki jednego różańca"[5] w reżyserii Kazimierza Kutza.
W okresie PRL-u władze uporczywie zwalczały nazwę "Giszowiec" jako niemiecką, forsując "Osiedle im. Stanisława Staszica". Nazwa "Osiedle im. Stanisława Staszica" była umieszczana na wszystkich planach miasta z tego okresu, czasem podawano tradycyjną nazwę "Giszowiec" w nawiasie, ale zawsze na drugim miejscu. Zmiana ta, jako sztuczna, nie przyjęła się w świadomości społecznej. W roku 1990 Rada Miejska przywróciła nazwę Giszowiec.
W 1999 roku kopalnia przekazała budynki zabytkowej części Giszowca miastu Katowice. Część budynków została sprzedana zamieszkującym je rodzinom. Całość ocalałej unikatowej zabudowy osiedla jest pod stałą opieką konserwatora zabytków.
[edytuj] Czasy obecne
Obecnie zabytkowa część osiedla perła patronackiej zabudowy, jest turystyczną atrakcją miasta Katowic i województwa śląskiego. 19 października 2006 roku w Tyskim Muzeum Piwowarstwa odbyło się uroczyste otwarcie Szlaku Zabytków Techniki. W centrum Katowic i Silesia City Center zostały ustawione tablice informacyjne o miejscach, które tworzą szlak. Jednym z obiektów na trasie jest Giszowiec.
[edytuj] Zabudowa
W latach 1907-1910 na terenie zalesionym gminy Janów wybudowano unikatowe w skali europejskiej osiedle-ogród przeznaczone dla pracowników kopalni "Giesche". Kopalnia położona była w wiejskiej okolicy i stamtąd głownie pochodziła jej załoga, dlatego stworzono pracownikom warunki do których byli przyzwyczajeni. W związku z tym wybudowano mieszkania w stylu starych górnośląskich chałup chłopskich. Chałupy chłopskie charakteryzowały się głęboko w dół schodzącym załamanym dachem przykrywającym budynek. Wszystkie pomieszczenia mieszkalne ulokowane były tylko na parterze. Pod wspólnym dachem znajdowała się również obora. Taka forma budynku była przystosowana do miejscowych warunków klimatycznych.
Osiedle wzorowane na wolno stojących górnośląskich zagrodach składało się z parterowych domków z ogrodami, przeważnie dwurodzinnych, w których znalazło zamieszkanie ok. 600 rodzin robotniczych i 38 urzędniczych. Każdy z budynków miał unikalny w stosunku do innych kształt. Zastosowano kilka rodzajów dachów m.in. łamane, półszczytowe, dwu- i czterospadowe. Domy urzędników były bardziej okazałe, kryte czerwoną dachówką. Domy robotników pokryto natomiast impregnowanymi gontami.
Powierzchnia mieszkań robotniczych była jak na owe warunki bardzo duża, wahała się w przedziale 38-52 m². Mieszkania te były dwu- lub trzyizbowe, pozbawione wody bieżącej, jednak wodę można było czerpać z ulicznych hydrantów zainstalowanych co 100 metrów. W ogródkach usytuowane były ubikacje z wymienialnymi pojemnikami. Dwa razy w tygodniu wywożono je na obrzeże miasta do kompostowni. Mieszkania urzędnicze były większe i komfortowo urządzone. Ich powierzchnia użytkowa wynosiła 76-104 m², składały się z 2, 3 lub 4 pokojów z kuchnią i komórką. Wyposażone były w urządzenia wodne i kanalizacyjne, a niektóre także w ubikację. Do kopalni i pobliskich miejscowości dojazd zapewniała kolejka wąskotorowa zwana "Balkanem".
Teren osiedla stanowił prostokąt o wymiarach 800 m i 1200 m. Z rynku w czterech głównych kierunkach ruchu wychodziły ulice, z którymi krzyżowały się dwie koncentrycznie usytuowane ulice okrężne. Trzecia skrajna droga okrężna biegła po obwodzie osiedla, jej część zachodnią i północną stanowiły szosa Katowice-Murcki i droga do Mysłowic. W środku osiedla znajdował się rynek, wokół którego zgrupowano budynki: nadleśnictwo, budynek administracyjny, gospodę, kręgielnię, salę teatralną i muszlę koncertową. Nieco dalej, dla inżynierów i urzędników, urządzono korty tenisowe i pola golfowe, które dopiero w latach 70. XX wieku zostały zlikwidowane przez zasypanie ich niskiej jakości węglem. Jedną stronę rynku wypełniały sklepy, drugą niemieckie szkoły. Zbudowano łaźnię, magiel i pralnię z bieżącą, zimną i gorącą wodą. Łaźnia służyła głównie żonom i dzieciom górników. [6]
[edytuj] Ludność Giszowca
|
[edytuj] Architektura historyczna w Giszowcu
- Zabytkowe budynki z okresu 1907-1910
- Karczma Śląska
- Willa Uthemanna
- Izba Śląska
- Wieża ciśnień
- Nadleśnictwo (obecnie przedszkole)
- Sklepy i piekarnia
- Stara szkoła
- Budynki wybudowane w latach 30. XX wieku
- Domy urzędników amerykańskich
[edytuj] Tereny rekreacyjne Giszowca
[edytuj] Ośrodek Rekreacyjno - Wypoczynkowy "Barbara-Janina"
Historia ośrodka leśnego "Barbara-Janina" w Giszowcu zaczyna się w roku 1977, kiedy to KWK "Staszic" rozpoczęła budowę ośrodka rekreacyjnego. Nazwa "Barbara-Janina " pochodzi od nazwy znajdujących się w pobliżu dwóch stawów, wokół których ośrodek został zlokalizowany. Stworzono w tym miejscu bazę wypoczynkową dla pracowników KWK "Staszic" i mieszkańców osiedla Giszowiec. Lokalizacja Ośrodka na terenie lasów w pobliżu stawów stwarzała idealne warunki do uprawiania sportów. Sprzyjała także wędkarstwu, spacerom pieszych i rowerowych na terenie parku leśnego. Cały ośrodek liczący około 50 ha został podzielony na kilka części: kąpielisko, teren spacerowo-wypoczynkowy i tereny sportowe. W lesie wytyczono ścieżkę zdrowia. W 1971 roku grupa wędkarzy zorganizowała tu sekcję wędkarską.
W 1977 roku sekcja przejęła i zagospodarowała Staw Górnik i rozpoczęła budowę "Rybaczówki" nad stawem Janina. Kilkakrotnie zarybiono stawy "Górnik" i "Janina". W 1981 roku z koła miejskiego utworzono samodzielne koło Polskiego Związku Wędkarskiego. Obecnie w dawnej "Rybaczówce" która była siedzibą wędkarzy mieści się bar piwny. W letnie weekendy właściciele "Rybaczówki" organizują tu wiele imprez kulturalnych, które wypełniają wolny czas mieszkańcom Giszowca i okolic.
Przez ośrodek przebiegają liczne ścieżki rowerowe i szlaki turystyczne. Ścieżki rowerowe zimą wykorzystywane są do uprawiania narciarstwa biegowego.[11]
[edytuj] Ośrodek Bolina
Od 30 czerwca 2007 mieszkańcy Giszowca mogą również wypoczywać w wyremontowanym ośrodku wypoczynkowym Bolina znajdującym się w pobliskim Janowie. Dla miłośników czynnego wypoczynku przygotowano tam boisko do gry w koszykówkę, siatkówkę i dwa stoły do ping-ponga. Można tam też zagrać w szachy lub przygotować przysmaki z grilla.
[edytuj] Szlaki turystyczne
- Trasa: Częstochowa – Giszowiec – Żywiec
Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK
- Trasa: Giszowiec – Starganiec
- Trasa: Giszowiec – Stara Wesoła – Dolina Murckowska
Szlak im. Mariana Kantora-Mirskiego
- Trasa: Giszowiec – Mysłowice
- Trasa: Giszowiec – Ławki do Hamerli (Las Murckowski)
[edytuj] Komunikacja
Komunikację Giszowca z innymi dzielnicami Katowic oraz z sąsiednimi miastami - Mysłowicami i Tychami zapewniają autobusy KZK GOP oraz MZK Tychy. Główne ciągi komunikacyjne w osi północ - południe to ulica Pszczyńska, stanowiąca w Giszowcu fragment drogi krajowej dla linii autobusowych 1, 4, 14 i 400 łączących dzielnicę z centrum Katowic i Tychami, ulica Szopienicka dla linii 12, 30, 72, 108, 212, 292 i 674 łącząca dzielnicę z Janowem, Nikiszowcem i Szopienicami. Natomiast w osi wschód - zachód są to ulice Kolista i Mysłowicka dla linii 223 w kierunku Mysłowic oraz biegnąca przez las w kierunku Ochojca, Piotrowic, Ligoty i pętli tramwajowej w Brynowie ulica 73 Pułku Piechoty, z racji charakterystycznych trzech wzniesień na jej trasie zwana popularnie "Trzy Garby" [12], którą kursuje linia 292. Ponadto działają także prywatne BUSy.
[edytuj] Sport
Najstarszym klubem sportowym w Giszowcu było nieistniejące już Towarzystwo Pływackie 23 Giszowiec-Nikiszowiec założone z inicjatywy Jana Skupiny. Nieistniejący już dziś staw Małgorzata był bazą tego klubu pływackiego. Największą popularność uzyskało Towarzystwo Pływackie Giszowiec-Nikiszowiec, dzięki zawodniczce Rozalii Kajzer-Piesiur. Była ona pierwszą olimpijką z Giszowca i uczestniczką igrzysk w Amsterdamie w 1928 roku. W kwietniu 1945 roku TPGN zostało przejęte przez RKS Siła Giszowiec. W 1946 roku pierwszym powojennym mistrzem Polski w hokeju została "Cracovia Kraków" a trzecie miejsce zajęła "Siła Giszowiec". Alfred Gansiniec zawodnik 'Siły Giszowiec" wziął udział w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz i w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1952 w Oslo.
Od piętnastu lat na osiedlu działa Zapaśniczy Klub Sportowy Tytan 92. Największym sukcesem w historii Tytana było drużynowe mistrzostwo Polski kadetów, wywalczone w 1997 roku w Kostrzynie.
Na szczególną uwagę zasługują także osiągnięcia młodego lekkoatlety z Giszowca. Jarosław Pałczyk pobił rekord trasy i zwyciężył w XII edycji Biegu im. Wojciecha Korfantego. Zdobył również brązowy medal Mistrzostwach Polski juniorów w przełajach i drugie miejsce w biegach halowych.
[edytuj] Obiekty sportowe na terenie osiedla
- skatepark
- korty tenisowe
- pływalnia
- boiska
[edytuj] Edukacja
Pierwsza szkoła w Giszowcu powstała w 1908 roku i składała się z trzech budynków. W pierwszym budynku rozpoczęto naukę już w 1908. Pozostałe oddano do użytku w 1913 roku. Do 1922 roku zajęcia odbywały się jedynie w języku niemieckim. Młodzież wychowywano w duchu pruskim. Po III powstaniu śląskim i plebiscycie w budynkach tych znalazła się szkoła polska - patronem szkoły został Stanisław Kostka. W 1959 roku zmieniono patrona na Marię Konopnicką. W 1993 roku szkoła została zlikwidowana. Potocznie nazywana była "Starą Szkołą". Obecnie budynek jest wyremontowany i jest obiektem zabytkowym.
W Giszowcu powstał też pierwszy w Polsce Dzienny Dom Opieki dla Dzieci Specjalnej Troski[13], wybudowany przez kopalnię "Staszic" w latach 1984-1986. Ośrodek powstał z inicjatywy Marii Trzcińskiej-Fajfrowskiej. Na cześć zmarłej tragicznie twórczyni nosi obecnie nazwę Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy im. dr Marii Trzcińskiej-Fajfrowskiej. Zapewnia opiekę dzieciom i młodzieży w zakresie edukacyjnym, medycznym, rehabilitacyjnym i terapeutycznym.
[edytuj] Szkoły
- Szkoła Podstawowa nr 51 z Oddziałami integracyjnymi im. Fryderyka Chopina (zwana "Szkołą Marzeń")
- Gimnazjum nr 15
- Gimnazjum nr 16 z oddziałami integracyjnymi
- Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach, Hala szkoleniowo-widowiskowo-sportowa ul.Pszczyńska 10
[edytuj] Inne
- Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy im. Dr Marii Trzcińskiej-Fajfrowskiej
[edytuj] Gospodarka
[edytuj] Przemysł
Osiedle ściśle związane z górnictwem zostało wybudowane dla pracowników KWK Wieczorek. W 1964 powstała nowa kopalnia "Staszic, która do dziś jest najważniejszym zakładem pracy w dzielnicy. Kopalnia jest jedną z najnowocześniejszym w polskim przemyśle węglowym. 27 stycznia 2007 Janusz Styrylski - kierownik ruchu Zakładu Górniczego, dyrektor Kopalni "Staszic" odebrał Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji w kategorii „polskie przedsiębiorstwo”. Kopalnia otrzymała Złoty Laur za: działanie na rzecz ochrony środowiska, bardzo dobre wyniki finansowe, ciągłą modernizację, wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań technicznych dla zwiększenia bezpieczeństwa pracy oraz zwiększenia wydobycia węgla kamiennego.
[edytuj] Handel i usługi
Dobrze rozwinięty handel i usługi. W dzielnicy działają stacje benzynowe, serwisy, warsztaty, hurtownie, sklepy, targowisko, punkty usługowe, istnieją oddziały banków i towarzystw ubezpieczeniowych i dealer Volvo .
[edytuj] Kościoły
Początkowo mieszkańcy osiedla należeli do parafii w Mysłowicach, następnie do parafii św. Anny w Janowie. W 1947 powstała pierwsza w Giszowcu parafia p.w. Św. Stanisława Kostki. Poświęcenie pierwszego kościoła odbyło się w drugie święto Zielonych Świąt 17 maja 1948. Ze względu na rozbudowę osiedla i ciągle wzrastającą liczbę mieszkańców kościół stał się za mały. Postanowiono wybudować nową świątynię. 20 czerwca 1983 papież Jan Paweł II podczas pobytu w Katowicach poświęcił kamień węgielny pod budowę nowego kościoła pw. św. Barbary. Budowniczym kościoła został ks. Izydor Harazin.
[edytuj] Pomniki i tablice pamiątkowe
- Pomnik ku czci poległych w Powstaniach Śląskich i zamordowanych w obozach hitlerowskich w okresie II wojny światowej.
- Tablica upamiętniająca Marię Trzcińską-Fajfrowską założycielkę Domu Specjalnej Troski w Giszowcu.
- Tablica upamiętniająca żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Śląskiego pomordowanych w więzieniach i obozach oraz poległych w Lasach Giszowieckich w kwietniu 1944 roku.
- Popiersie Anthona Uthemanna budowniczego Giszowca.
[edytuj] Ciekawostka
18 września 1981 - 12 osobowa grupa młodzieży z Giszowca w wieku od 16 do 22 lat uprowadziła samolot AN-24 Polskich Linii Lotniczych LOT do Berlina. Samolot wykonywał rejs wycieczkowy na trasie Katowice - Warszawa.
W czasach PRL-u porwania samolotów zdarzały się bardzo często, i stały się m.in. tematem do filmu Wielkie ucieczki.
Przypisy
- ↑ Urząd celny znajdował się przy skrzyżowaniu ówczesnej szosy katowickiej i mysłowickiej. Miejsce, w którym stał budynek znajduje się obok przystanku autobusowego w kierunku Katowic przy trasie szybkiego ruchu nr 1 naprzeciw Mysłowickiej 4. Obecnie budynek już nie istnieje.
- ↑ Informacje o kopalni "Wieczorek" - http://www.kopalnia.com.pl/
- ↑ Informacje na temat odsłonięcia popiersia Anthona Uthemanna w Gazecie Wyborczej - http://miasta.gazeta.pl/katowice/1,35019,3430309.html
- ↑ Strona kopalni "Staszic" - http://www.kwkstaszic.pl/
- ↑ Informacje o filmie "Paciorki jednego różańca" w Dzienniku Zachodnim - http://katowice.naszemiasto.pl/inne/specjalna_artykul/535857.html
- ↑ Muzeum Historii Katowic - Kronika Katowic tom X, str. 166 ISBN 83-87727-27-X
- ↑ W grudniu 1909 roku mieszkało w Giszowcu 3 314 osób, a jesienią 1910 roku około 4 tys. - strona 9 - Kopalnia "Staszic" 1964-1984 - Jerzy Jaros, Henryk Sekuła
- ↑ Liczba mieszkańców Giszowca w 1910 roku. Źródło: http://www.ulischubert.de/geografie/gem1900//gem1900.htm?schlesien/kattowitz.htm
- ↑ Liczba mieszkańców Giszowca w 1997 roku. Źródło: http://www.um.katowice.pl/pl/index.php?option=content&task=view&id=916&Itemid=140
- ↑ Liczba mieszkańców Giszowca w 2003 roku. Źródło: http://www.um.katowice.pl/pl/index.php?option=content&task=view&id=916&Itemid=140
- ↑ Giszowiec i biegówki - relacja i zdjęcia http://www.foto.pwsk.pl/2006/03/03/katowice-giszowiec-i-biegowki/
- ↑ Wzmianka o "Trzech Garbach" w portalu Katowice.pl
- ↑ Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy - http://www.orew.katowice.pl/index1.html
[edytuj] Bibliografia
- Leszek Jabłoński, Maria Kaźmierczak: Na trasie Balkan Ekspresu Giszowiec Nikiszowiec Szopienice Przewodnik po dzielnicach Katowic. CRUX, Katowice o.J., ISBN 83-918152-1-8
- Jerzy Jaros, Henryk Sekuła, Kopalnia "Staszic" 1964-1984, "Śląski Instytut Naukowy" 1984, ISBN 83-7008-056-1
- Asesor górniczy Kurt Seidl, Katowice: Mieszkania robotnicze w górnośląskim przemyśle górniczym Katowice 1913 ISBN 83-03-03672-6
- Kwartalnik Giszo-wieści nr 2/15/2002 ISSN-1640-6190
- Kwartalnik Giszo-wieści nr 2/29/2006 ISSN-1640-6190
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
Bogucice • Brynów-Osiedle Zgrzebnioka • Dąb • Dąbrówka Mała • Giszowiec • Janów-Nikiszowiec • Kostuchna • Koszutka • Ligota-Panewniki • Murcki • Osiedle Paderewskiego-Muchowiec • Osiedle Tysiąclecia • Osiedle Witosa • Piotrowice-Ochojec • Podlesie • Śródmieście • Szopienice-Burowiec • Wełnowiec-Józefowiec • Załęska Hałda-Brynów • Załęże • Zarzecze • Zawodzie