Frankizm
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Frankizm - doktryna polityczna i społeczna wywodząca się od hiszpańskiego wojskowego i polityka Francisco Franco.
Idee polityczne generała Franco nie zostały nigdy zebrane przez niego jako synteza ani nie została wskazana ich szersza podstawa światopoglądowa. Stanowiły one raczej zespół wniosków płynących z praktyki rządów generała Franco w Hiszpanii lat 1939-1975.
Frankizm jako ideę polityczną stawia się zazwyczaj obok portugalskiej idei Estado Novo Antoniego Salazara. Wskazuje się też na podobieństwa do włoskiego faszyzmu. Wbrew powojennej lewicowej propagandzie frankizm nie miał natomiast nic wspólnego z niemieckim narodowym socjalizmem.
Istotnymi składnikami frankizmu były:
- korporacjonizm jako sposób organizacji społeczeństwa,
- nacjonalizm, objawiający się w polityce wewnętrznej jako podporządkowanie życia społecznego państwu i w polityce zagranicznej jako idea hispanidad,
- wynikający z tradycyjnej nauki katolickiej konsekwentny antykomunizm,
- katolicki tradycjonalizm w dziedzinie społecznej i obyczajowej,
- autorytaryzm - istotnym składnikiem była osobista, dyktatorska władza generała Franco jako Szefa Państwa Hiszpanii i Wodza Krucjaty Antykomunistycznej (tytulatura oficjalna), w ślad za czym szła oficjalna monopartyjność,
- monarchizm, ale odwołujący się do tradycji Królów Katolickich i imperialnych czasów Hiszpanii, a nie do słabej monarchii hiszpańskiej XIX wieku,
- pragmatyzm w rządzeniu - osobiste sprawowanie władzy umożliwiało generałowi Franco dostosowywanie praktyki swych rządów do aktualnej sytuacji, zwłaszcza międzynarodowej.
Zasady te nie zostały nigdzie na świecie recypowane. Były natomiast podstawą zarówno polityki wewnętrznej Hiszpanii frankistowskiej, jak i jej polityki zagranicznej.
W polityce wewnętrznej reżim generała Franco przede wszystkim zwalczał wszelkie ruchy komunistyczne i socjalistyczne, nie cofając się przed najostrzejszymi środkami. Przeciwdziałał również wszelkim ruchom autonomistycznym. Hiszpania stała się państwem ściśle unitarnym, a Katalonię i Kraj Basków na pewien czas objęto specjalnym statusem okupacyjnym. Generał Franco rządził osobiście - mimo iż był monarchistą, nie zdecydował sie na przywrócenie monarchii. Miała być ona wprowadzona na nowo (instaurada, a nie restaurada) dopiero po jego śmierci. W życiu gospodarczym Hiszpanii frankistowskiej z początku dominował szeroki interwencjonizm państwowy. W obliczu coraz słabszych wyników gospodarczych w latach 60. XX wieku nastąpił zwrot ku gospodarce zdecydowanie wolnorynkowej.
Polityka zagraniczna frankistowskiej Hiszpanii była przede wszystkim pochodną frankistowskiego radykalnego antykomunizmu. W latach wojny domowej oddziały nacjonalistów korzystały z wojskowej pomocy Włoch i Niemiec, jednakże nie doszło do wojskowego ani politycznego związania Hiszpanii z tymi państwami. Podczas II wojny światowej Hiszpania zachowywała dogodną dla aliantów neutralność i mimo niemieckich nacisków nie przystąpiła do wojny po stronie Osi. Natomiast w ramach krucjaty antykomunistycznej jednostki hiszpańskich ochotników ("Błękitna Dywizja", później "Błękitny Legion") walczyły ramię w ramię z wojskami niemieckimi (i wielu innych państw Europy) przeciwko Związkowi Sowieckiemu. W latach zimnej wojny frankistowska Hiszpania współpracowała wojskowo i politycznie ze Stanami Zjednoczonymi, pozostając jednak poza NATO. Jednym z priorytetów, wynikającym z idei hispanidad, były również dobre stosunki z krajami kręgu kultury iberyjskiej.
Idee frankizmu zostały porzucone po śmierci generała Franco i upadku dyktatury w 1975. Przez europejską, w szczególności hiszpańską lewicę są obecnie silnie zwalczane i dyskredytowane.
[edytuj] Źródła
- Lidia Mularska-Andziak Franco, Wydawnictwo Puls, Londyn 1994, ISBN 1 85917 022 6
- N.Dzielny "Franco i przyjaciele" Warszawa 1963
- J.R Nowak "Hiszpania po wojnie domowej 1939-1971" Warszawa 1972
- M.Żmigrodzki "Encyklopedia Politologii TOM 4"
- Francisco Franco "Encyklopedia Politologii"
