Kraj Basków

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy wspólnoty autonomicznej w północnej Hiszpanii. Zobacz też: Kraj Basków (region) – kraina geograficzno-historyczna na pograniczu Francji i Hiszpanii.

Euskadi
País Vasco
Kraj Basków


Herb Kraju Basków	Flaga Kraju Basków

Hymn: Hymn Kraju Basków

Stolica

Vitoria-Gasteiz

Powierzchnia
• razem
• proc. Hiszpanii

14. miejsce
7 234 km²
1,4%

Populacja (2005)
• liczba ludności
• gęstość
• proc. Hiszpanii

7. miejsce
2 124 846
293,73 os./km²
4,9%

Język urzędowy

hiszpański, baskijski

Etnonim

Baskowie

Autonomia od

25 października 1979

Reprezentacja
w parlamencie
• Kongres
• Senat

19
15

Prezydent

Juan José Ibarretxe Markuartu (PNV)

Strona internetowa

Miasto San Sebastián w prowincji Gipuzkoa

Lauburu - symbol kraju Basków.

Kraj Basków, Baskonia (bask. Euskadi, Euskal Herria, potocznie Euskal Autonomia Erkidegoa; hiszp. Pais Vasco, potocznie Comunidad Autónoma Vasca, Vascongadas) — wspólnota autonomiczna w północnej Hiszpanii, położona nad Zatoką Biskajską. Tworzą ją prowincje: Gipuzkoa/Guipúzcoa, Bizkaia/Vizcaya i Araba/Álava. Zajmuje ona powierzchnię 7,3 tys. km². W roku 2001 zamieszkiwało ją w sumie około 2,1 mln ludzi, z których większość (ok. 1,9 mln) to Baskowie, pozostali to głównie Hiszpanie. Najwięcej Basków mieszka w prowincjach Bizkaia i Gipuzkoa. Stolicą wspólnoty jest Vitoria-Gasteiz.

Spis treści

1 Status prawny
- 1.1 Statut Autonomiczny Kraju Basków
2 Zobacz też
3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Status prawny

Ustrój Kraju Basków regulują: konstytucja Hiszpanii z 1978 roku oraz Statut Autonomiczny Kraju Basków uchwalony przez Kortezy Generalne 22 grudnia 1979 roku, zwany Statutem z Guerniki.

Konstytucja przewiduje podział Hiszpanii na prowincje, które mogą jednak łączyć się tworząc wspólnoty autonomiczne. Uprawnienie to zostało wykorzystane przez wszystkie prowincje hiszpańskie. Jedną ze wspólnot autonomicznych jest właśnie Kraj Basków, który składa się z trzech prowincji.

Z punktu widzenia konstytucji, wspólnoty autonomiczne zamieszkiwane w dużym stopniu przez mniejszości językowe i narodowościowe nie mają statusu innego niż wspólnoty autonomiczne zamieszkiwane przez ludność hiszpańskojęzyczną. Kraj Basków ma więc podobny status co Andaluzja. Jedyna różnica wynika z historii – Kraj Basków ma (tak jak Nawarra) statut wspólnoty prawa lokalnego (comunidad foral), jako że wyjątkowo w tych regionach prawa lokalne (fueros) nie zostały nigdy zlikwidowane (w prowincjach Gipuzkoa i Bizkaia zniósł je dopiero gen. Franco w odwecie za poparcie ludności dla republiki). Dzięki temu Kraj Basków był uprawniony do natychmiastowego ogłoszenia szerszej autonomii oraz posiada uprawnienie do negocjacji budżetowych z rządem hiszpańskim.

Konstytucja nie przewiduje prawa wspólnot autonomicznych do secesji.

[edytuj] Statut Autonomiczny Kraju Basków

Statut z Guerniki określa Basków jako „autonomiczną społeczność w ramach państwa hiszpańskiego”. Obszar wspólnoty stanowią tzw. terytoria historyczne: Araba, Gipuzkoa i Bizkaia, do których może dołączyć Nawarra, gdyby jej mieszkańcy tak zadecydowali (Nawarra utworzyła jednak odrębną wspólnotę autonomiczną). Językiem urzędowym obok hiszpańskiego został baskijski. Pozostaje to w pełnej zgodności z konstytucją, która dopuszcza istnienie innych języków urzędowych niż państwowy (hiszpański), o ile wspólnoty tak postanowią.

Władza sprawowana jest za pośrednictwem parlamentu (bask. Eusko Legebiltzarra, hiszp. Parlamento Vasco), który składa się z 75 posłów wybieranych na czteroletnią kadencję. Reprezentują oni w równej liczbie trzy prowincje.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd (bask. Eusko Jaurlaritza, hiszp. Gobierno Vasco), któremu przewodniczy prezydent (lehendakari) wybierany przez parlament. Prezydent stanowi najwyższą władzę wspólnoty (bask. lehendakaritza, hiszp. presidencia).

Istotną kwestią rozstrzygniętą w statucie są kompetencje finansowe wspólnoty. Jako wspólnota prawa lokalnego, wspólnie z rządem hiszpańskim wypracowuje ona tzw. umowę ekonomiczną (hiszp. Concierto Económico), która określa udział każdej ze stron w wydatkach i podatkach. Wspólnota jest zobowiązana przekazywać część swoich dochodów do budżetu centralnego, by partycypować w kosztach tzw. funkcji ekskluzywnych państwa. W ich zakres wchodzą konstytucyjnie wymienione czynności zastrzeżone tylko dla państwa: utrzymywanie stosunków międzynarodowych, obrona i sądownictwo. W kasie wspólnoty pozostają natomiast dochody podatkowe z tytułu: podatku od osób fizycznych, wartości dodanej, a także od wagi i ciężaru.