Bor

Z Wikipedii

---

Be – B – C   B Al       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Bor, B, 5
Własności metaliczne	metaloid
Grupa, okres, blok	13 (IIIA), 2, p
Gęstość, twardość	2460 kg/m³, 9,3
Wygląd
Kolor	czarny błyszczący (krystaliczny) brązowy (amorficzny)
Własności atomowe
Masa atomowa	10,811 u
Promień atomowy (obl.)	85 (87) pm
Promień kowalencyjny	82 pm
Promień van der Waalsa	bd
Konfiguracja elektronowa	[He]2s²2p¹
e- na poziom energetyczny	2, 3
Stopień utlenienia	3
Własności kwasowe tlenków	lekko kwaśne
Struktura krystaliczna	trójskośna
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	2349 K (2076 °C)
Temperatura wrzenia	4200 K (3927°C)
Objętość molowa	4,39×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	489,7 kJ/mol
Ciepło topnienia	50,2 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	0,348 Pa (2573 K)
Prędkość dźwięku	16200 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane
Elektroujemność	2,04 (Pauling) 2,01 (Allred)
Ciepło właściwe	1026 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	1,0×10-4 S/m
Przewodność cieplna	27,4 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	800,6 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	2427,1 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	3659,7 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	25025,8 kJ/mol
V Potencjał jonizacyjny	32826,7 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r s.r. e.r. MeV p.r. 8B {syn.} 772 ms β+ 15 8Be 9B {syn.} 850 ms α   5Li 10B 19,9% stabilny izotop z 5 neutronami 11B 80,1% stabilny izotop z 6 neutronami
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu

Bor (B, łac. borum) jest pierwiastkiem chemicznym, o właściwościach typowego niemetalu. W naturze nigdy nie występuje jako wolny pierwiastek, jego głównym źródłem jest boraks.

Bor posiada kilka odmian alotropowych:

• bor amorficzny – posiadający brązowy kolor,
• bor krystaliczny – czarny, bardzo twardy (twardość 9.3 w skali Mohsa). Bor krystaliczny jest słabym przewodnikiem prądu elektrycznego.

Bor w postaci wolnego pierwiastka stosuje się jako domieszkę do półprzewodników, natomiast związki boru znajdują zastosowanie w postaci lekkich materiałów, nietoksycznych środków owadobójczych i konserwantów oraz odczynników dla syntezy chemicznej.

Bor, będąc pierwiastkiem śladowym, jest niezbędny dla roślin i zwierząt.

Stabilne izotopy to ¹⁰B oraz ¹¹B. Czysty bor został wyizolowany w 1808 r. jednocześnie przez trzech chemików: Humphry Davy, Joseph Louis Gay-Lussac i Louis Jacques Thénard.

[edytuj] Występowanie

Zawartość w górnych warstwach Ziemi wynosi 0,0009%. Ważniejsze minerały boru to: boraks, kernit, kolemanit i aszaryt.

Z punktu widzenia odżywiania, bogatym źródłem boru są świeże warzywa i owoce, a wśród tych ostatnich przede wszystkim orzechy.

[edytuj] Związki

Związki boru to: borowodory, borki, borany, kwas borowy, iminoborany.

[edytuj] Znaczenie biologiczne

Bor jest niezbędny do prawidłowego wzrostu roślin. Odpowiada za transport związków organicznych w łyku (głównie cukrów), wpływa na prawidłowy wzrost łagiewki pyłkowej (jego brak powoduje zahamowanie jej wzrostu), wpływa na wytworzenie elementów płciowych u roślin. Jest pierwiastkiem, który bardzo trudno przemieszcza się w roślinie. Jego niedobór może powodować zgorzel liści sercowych i suchą zgniliznę korzeni buraka.

Bor ma również wpływ na organizm człowieka, przede wszystkim na jego kościec. Przypuszcza się, iż jest niezbędny do prawidłowej gospodarki wapniowej organizmu. Razem z wapniem, magnezem i witaminą D reguluje metabolizm, wzrost, rozwój tkanki kostnej.

Jego niedobór powoduje utratę wapnia i demineralizację kości.