Pallad

Z Wikipedii

Rh - Pd - Ag   Ni Pd Pt       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Pallad, Pd, 46
Własności metaliczne	metal przejściowy
Grupa, okres, blok	10 (VIIIB), 5, d
Gęstość, twardość	12023 kg/m3, 4,75
Wygląd
Kolor	srebrzystobiały
Własności atomowe
Masa atomowa	106,42 u
Promień atomowy (obl.)	140 (169) pm
Promień kowalencyjny	131 pm
Promień van der Waalsa	163 pm
Konfiguracja elektronowa	[Kr]4d10
e- na poziom energetyczny	2, 8, 18, 18
Stopień utlenienia	2, 3, 4
Własności kwasowe tlenków	średnio zasadowe
Struktura krystaliczna	regularna ściennie centrowana
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	1828,05 K (1554,90 °C)
Temperatura wrzenia	3236 K (2963°C)
Objętość molowa	8,56×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	357 kJ/mol
Ciepło topnienia	17,6 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	1,33 Pa (1825 K)
Prędkość dźwięku	3070 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane
Elektroujemność	2,20 (Pauling) 1,35 (Allred)
Ciepło właściwe	244 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	9,5×106 S/m
Przewodność cieplna	71,8 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	804,4 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1870 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	3177 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 102Pd 1,02% stabilny izotop z 56 neutronami 103Pd {syn.} 16,97 dni w.e.   103Rh 104Pd 11,14% stabilny izotop z 58 neutronami 105Pd 22,33% stabilny izotop z 59 neutronami 106Pd 27,33% stabilny izotop z 60 neutronami 107Pd {syn.} 6,5×106 lat β- 0,033 107Ag 108Pd 26,46% stabilny izotop z 62 neutronami 110Pd 11,72%' stabilny izotop z 64 neutronami
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu

Pallad (Pd, łac. palladium) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym.

Posiada 25 izotopów z przedziału mas 96-116. Trwałe są izotopy 102, 104-106, 108 i 110, które tworzą też naturalny skład izotopowy tego pierwiastka.

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 6x10^-4 ppm głównie jako zanieczyszczenie rud miedzi i cynku.

Został odkryty w roku 1803 r. przez Williama Hyde Wollastona, w Londynie. Nazwa pierwiastka pochodzi od planetoidy Pallas.

Najbardziej przydatnymi związkami palladu są kwas palladowy i tris(trifenylofosfina)pallad(0) (Pd(PPh₃)₃) oraz ich pochodne metaloorganiczne, które są stosowane dość powszechnie jako katalizatory wielu reakcji chemicznych.

Pallad nie ma istotnego znaczenia biologicznego.

W postaci czystej jest to lśniący, srebrzysto-szary metal, kowalny i ciągliwy. Nie reaguje z wodą i powietrzem. Rozpuszcza się w silnych kwasach i zasadach. Łatwo absorbuje gazowy wodór, gdyż rozmiary wolnych przestrzeni w jego sieci krystalicznej dobrze odpowiadają wielkości cząsteczek H₂. Z tego względu jest stosowany jako tzw. "gąbka wodorowa". To właśnie z powodu absorbujących właściwości palladu wybuchła niegdyś afera z tzw. zimną syntezę jądrową.

Jako pierwszy polską nazwę - pallad- zaproponował Filip Walter.