15 Wielkopolska Dywizja Piechoty

Z Wikipedii

15 (Bydgoska/ Wielkopolska) Dywizja Piechoty (15 DP) – wielka jednostka piechoty Armii Wielkopolskiej i Wojska Polskiego II RP.

W wyniku konsolidacji Wojska Polskiego 17 stycznia 1920 2 Dywizja Strzelców Wielkopolskich została przemianowana na 15 Dywizję Piechoty. Była to dywizja dwubrygadowa (cztery pułki piechoty).

Spis treści 1 W skład dywizji wchodziły: 2 Walki o granice 3 Dywizja w okresie pokoju 4 Dowódcy dywizji: 5 Dowódcy piechoty dywizyjnej: 6 Dywizja w wojnie obronnej 1939 6.1 OdeB i obsada personalna dywizji 1 września 1939 7 Zobacz też

[edytuj] W skład dywizji wchodziły:

• 59 pułk piechoty (dawny 5 pułk strzelców wielkopolskich),
• 60 pułk piechoty (dawny 6 pułk strzelców wielkopolskich),
• 61 pułk piechoty (dawny 7 pułk strzelców wielkopolskich),
• 62 pułk piechoty (dawny 8 pułk strzelców wielkopolskich).

[edytuj] Walki o granice

59 pułk piechoty uczestniczył wraz z innymi oddziałami na początku 1920 w wyzwalaniu Pomorza. Następnie prowadził walki na Ukrainie i Białorusi z bolszewikami. Dywizja uczestniczyła również w bitwie warszawskiej. Oddziały 15DP pod dowództwem gen. Władysława Junga wyparły Bolszewików z znacznej części Mazowsza. Min. 59 pułk piechoty pod dowództwem płk Wrzalińskiego pokonał Bolszewików pod Duchnowem i Mińskiem Mazowieckim oraz Łomżą.

[edytuj] Dywizja w okresie pokoju

W związku z pokojową reorganizacją Wojska Polskiego z 18 października 1920 r. z dywizji wyłączono 60 pp i przekazano do 25 Dywizji Piechoty.

W okresie II RP sztab 15 DP mieścił się w Bydgoszczy, a jej oddziały stacjonowały w Bydgoszczy i Inowrocławiu (59 pp).

[edytuj] Dowódcy dywizji:

• gen. Władysław Jung (sierpień 1920)
• gen. bryg. Wiktor Thommée (15 sierpnia 1924-1926 i 1928 - 1934)
• gen. bryg. Zdzisław Wincenty Przyjałkowski wrzesień 1939)

[edytuj] Dowódcy piechoty dywizyjnej:

• płk piech. Kazimierz Łukoski VIII.1925-III.1927
• płk dypl. Henryk Pomazański 1927-1936
• płk piech. Albin Skroczyński 1936-1939

[edytuj] Dywizja w wojnie obronnej 1939

Wzmocnienie stanu osobowego dywizji nastąpiło w marcu 1939 w związku z zatrzymaniem po ćwiczeniach wiosennych roczników przeszkolonych. Etaty wojenne dywizja osiągnęła 24 sierpnia na drodze mobilizacji alarmowej (tzw. "kartkowej"). Dywizja wchodziła w skład Armii "Pomorze", postanowiono jej zadania:

• obrony przyczółka bydgoskiego od zachodu na odcinku Trzemiętowo (wyłącz.) - Nakło (włącz.)
• utrzymania łączności z 9 DP
• utrzymania łączności z 26 DP z Armii "Poznań".

Tuż przed wybuchem wojny dywizja obsadziła umocnienia wału obronnego na zachód od Osowej Góry. 31 sierpnia dywizja zajmowała stosunkowo silnie umocniony (stanowiska km, przeszkody przeciwczołgowe, rowy ciągłe dla piechoty) odcinek frontu:

• rejon styku z 9 DP - Trzemiętowo (wyłącz.)
• przedpole - pozycja ryglowa - odcinek Trzemiętowo - Wojnowo
  • 62 pp (bez baonu) wzmocniony batalionem ON "Bydgoszcz" i 15 pal (bez dyonu)
• główna pozycja obronna między Brdą a Kanałem Bydgoskim - odcinek Tryszczyn - Kruszyn
  • 61 pp wzmocniony baonem 62 pp, dwie baterie 15 pal
• rejon styku z 26 DP - Nakło (włącz.)
  • III/59 pp, batalion ON "Nakło", jedna bateria 15 pal
• m.p. dowództwa dywizji - Bydgoszcz
• odwód dowódcy dywizji - rejon Smukała
  • 59 pp (bez baonu)
• rejon ześrodkowania oddziałów rozpoznawczych - Mrocza
  • kawaleria dywizyjna, kompania kolarzy, zmot. kompania saperów, zmot. kompania piechoty (improwizowana - z 61 pp)

1-8 września

1 i 2 września dywizja obsadzająca przyczółek bydgoski skutecznie odpierała ataki niemieckiego III Korpusu Armijnego składającego z: 50 DP i brygady "Netze". Jednocześnie jej pododdziały pozostające w Bydgoszczy, w tym batalion rezerwy 62 pp i 88. batalion wartowniczy, uczestniczyły w zaciętych walkach w mieście z niemieckimi dywersantami (tzw. "Krwawa Niedziela"). 3 września dywizja otrzymała rozkaz do wycofania się na linię Brdy i Kanału Bydgoskiego. Następnie wycofała się na Toruń. Tu była stale atakowana przez niemiecką 50 DP. 5 września wraz z 26 DP weszła w skład GO gen. Z. Przyjałkowskiego. Od 6 września miała cofać się do Inowrocławia i Kruszwicy, a następnie na Łanięta.

9-18 września

Dywizja wzięła udział w bitwie nad Bzurą, osłaniając od 11 września tyły polskiego zgrupowania od północy i zachodu. W nocy z 14 na 15 września 61 pp atakował pod Gąbinem w celu zlikwidowania niemieckiego przyczółku pod Płockiem. Jednakże w drodze na podstawy wyjściowe pododdziały pogubiły się i wyszły z lasu gąbińskiego nie jednocześnie, często na zbieżnych kierunkach. Nic więc dziwnego, że nie zdołały usunąć niemieckich ubezpieczeń, wymieszały się z nimi i utknęły na podejściach do Dobrzykowa. Wyprowadzony o świcie silny kontratak niemiecki odrzucił zdziesiątkowane kompanie 61 pp z powrotem na skraj lasu. Zamiar likwidacji przyczółka stał się całkowicie nierealny po rozkazie dowódcy Armii "Poznań" gen. Tadeusza Kutrzeby, wyłączającym 15 DP ze składu GO. Dywizja do końca 15 września pozostała na pozycjach obronnych, a wieczorem wyruszyła do wskazanego jej rejonu wyjściowego na wschód od Iłowa (Biała Góra-Budy Stare), gdzie miała być użyta do natarcia przez Bzurę. Wieczorem 16 i 17 września dywizja nacierała przez Bzurę celem utworzenia przyczółka – 62 pp przez Brochów atakował w kierunku na Wólkę Smolaną, a 61 pp walczył pod Konarami, ponosząc ogromne straty. Nie mogąc wywalczyć przyczółka, dywizja skierowała się na północ i zdążyła jeszcze pod osłoną 25 DP przeprawić się za Bzurę w Witkowicach.

19-22 września

19 września pod Palmirami resztki dywizji zebrały się bez ciężkiego sprzętu w liczbie ok. 1500 żołnierzy. Miały przedzierać się do Warszawy przez Mościska-Laski-Błota Leśne. W związku z tym przemaszerowały przez Laski i Wólkę Węglową. Jednak obrona niemiecka była tutaj wyjątkowo silna, natarcie utknęło i trzeba było szukać przejścia gdzie indziej. Po przegrupowaniu ruszono i dotarto bez przeszkód od Bielan i Wawrzyszewa.

23-28 września

Po osiągnięciu stolicy dywizja została odtworzona w ramach Armii "Warszawa" i przesunięta do odwodu. Stacjonowała w rejonie Cmentarza Powązkowskiego. Walczyła w obronie Warszawy do jej kapitulacji 28 września.

[edytuj] OdeB i obsada personalna dywizji 1 września 1939

• Kwatera Główna 15 DP
  • Dowództwo
    • dowódca dywizji - gen. bryg. Zdzisław Wincenty Przyjałkowski
    • I dowódca piechoty dywizyjnej - płk Albin Skroczyński
    • II dowódca piechoty dywizyjnej - płk dypl. Antoni Trzaska-Durski
    • dowódca artylerii dywizyjnej - płk Wojciech Stachowicz
    • dowódca kawalerii dywizyjnej - mjr Jan Kazimierz Paszota-Panieński
  • Sztab
    • szef sztabu - ppłk dypl. Józef Drotlew
    • oficer operacyjny - kpt. dypl. Marian Edmund Budek
    • kwatermistrz - kpt. dypl. Tadeusz Zachara
• 59 Pułk Piechoty Wielkopolskiej (Inowrocław)
• 61 Pułk Piechoty Wielkopolskiej (Bydgoszcz)
• 62 Bydgoski Pułk Piechoty (Bydgoszcz)
• 15 Wielkopolski Pułk Artylerii Lekkiej
• 15 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
• 15 Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa Typ A
• Szwadron Kawalerii Dywizyjnej - mjr Jan Kazimierz Paszota-Panieński
• Kompania Kolarzy Nr 82
• Kompania Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszącej
• 15 Batalion Saperów
• 15 Kompania Telefoniczna
• Pluton Pieszy Żandarmerii Nr 15
• Służby i zakłady dywizji

Pododdziały przydzielone:

• Batalion ON "Bydgoszcz"
• Batalion ON "Nakło"
• 81 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych
• 46 Eskadra Obserwacyjna (bez I plutonu)

[edytuj] Zobacz też