8 Pułk Piechoty Legionów

Z Wikipedii

8 Pułk Piechoty Legionów - polski pułk piechoty okresu II RP.

Był kontynuatorem tradycji bojowej 8 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego którego słynnym dowódcą był płk. Cyprian Godebski.

Spis treści 1 Formowanie 2 Sztandar pułku 3 Odznaka pułkowa 4 Działania zbrojne 5 Wojna obronna 1939 5.1 Mobilizacja 5.2 Stan uzbrojenia pułku 1 września 1939 5.3 Walki 5.4 W ramach AK 6 Bitwy w których pułk uczestniczył: 6.1 Bitwy - Wojna polsko-ukraińska1919 i Wojna polsko-bolszewicka1920 6.2 Bitwy - Wojny obronnej 1939 7 Dowódcy 8 Obsada etatowa z września 1939 9 Działalność środowiskowa w okresie międzywojennym 10 Epilog 11 Zidentyfikowani oficerowie pułku zamordowani w niewoli rosyjskiej w 1940 12 Przypisy 13 Bibliografia 14 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Pułk wskrzeszony został skutkiem procesów reorganizacyjnych w Wojsku Polskim, z przemianowania 2 pułku piechoty . Tak więc należy jego początek kojarzyć nierozłącznie z rokiem 1918 kiedy został powołany do istnienia 2 pułk W.P. 16 stycznia 1919 - rozkazem szefa Sztabu Generalnego, została mu nadana nazwa - 8 Pułk Piechoty Legionów. Miało to miejsce - gdy jeszcze jako 2 pułk piechoty - walczył pod Lwowem pod dowództwem Ferdynanda Zarzyckiego. On też otrzymał nominację na dowódcę "nowej" jednostki. Miejscem stacjonowania 8 p.p.Leg był Lublin.

[edytuj] Sztandar pułku

Sztandar ufundowany został przez miasto Lublin i przywieziony żołnierzom na front do Budsławia - 15 maja 1920 roku przez delegację złożoną z fundatorów oraz księdza biskupa Władysława Bandurskiego - w związku z drugą rocznicą powołania 8 Pułku Piechoty Legionów. (żołnierze obchodzili swoje święto pułkowe 15 maja z powodu wyjaśnionego powyżej). Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli : Maria Siano, Janina Skibińska, Maria Sobieszczańska, Natalia Turczynowicz, Zofia Dobrucka, Zygmunt Sobieszczański, Jan Turczynowicz, Czesław Szczepański. Po uroczystej mszy odprawionej przez biskupa Bandurskiego - sztandar został poświęcony i wręczony pułkownikowi Władysławowi Bończy-Uzdowskiemu. Następnie wręczony wojsku. Podczas Kampanii wrześniowej sztandar towarzyszył żołnierzom na froncie do 9 września 1939. Podczas wycofywania się spod Iłży- zaistniała konieczność ukrycia zagrożonego sztandaru. Grupa podoficerów dowodzona przez płatnika chor.Ludwika Ossowskiego otrzymała rozkaz ocalenia tego świętego dla wojska symbolu. Dotarli oni w okolice Frampola, gdzie zakopali zabezpieczony wcześniej sztandar nieopodal tamtejszej leśniczówki. Miejsca tego jednak po wojnie nie odnaleziono.

[edytuj] Odznaka pułkowa

Prezentowana na początku artykułu odznaka - jest drugą z kolei noszoną w pułku. Projektantem pierwszej, był artysta Czesław Jarnuszkiewicz - (oficer i dowódca pułku). Projekt ten powstał w 1921, i został zatwierdzony w Dzienniku Rozkazów M.S.W.oj. - nr. 49 poz.872 z 13.12.1921. Była to odznaka o wymiarach 30x30mm. - w kształcie krzyża Rupperta - dwuczęściowa. Ramiona krzyża pokryte były emalią w kolorze granatowym. Na górnym ramieniu krzyża - data 1807, na bocznych zaś i na dolnym rozpisane cyfry - (1) i (5) oraz data 1918. W środku odznaki umieszczony był emaliowany na czerwono medalion, na którym nałożony został stylizowany monogram (8 PPL.) . Ostateczna wersja odznaki - zamieszczona na wstępie artykułu, pochodzi z roku - 1928 i została zatwierdzona w Dzienniku Rozkazów MSW.oj.- pod nr.23 poz. 260 z dn.23.08.1928. Jej wymiary: 40x40mm. Analogicznie do swojej poprzedniczki - też ma formę krzyża Rupperta.

[edytuj] Działania zbrojne

Pułk brał udział w działaniach bojowych w czasie Kampanii ukraińskiej, oraz Kampanii bolszewickiej. Należał do tak zwanych pułków liniowych.

[edytuj] Wojna obronna 1939

[edytuj] Mobilizacja

Miejscem planowanym - formowania bojowego pułku były miejscowości pod-lubelskie : Konopnica, Jasków, Czechów, Sławina, Motycz i Węglin. Wobec szybkiego rozwoju sytuacji na froncie, mobilizacja musiała przebiegać w trudnych warunkach i pod nieustannym zagrożeniem ze strony niemieckich bombardowań. Nocą z 2 na 3 IX.39 - I. batalion został wyekspediowany pociągiem z Lublina na front. Z - 3 na 4 IX. wyjechał z Lublina pociąg z dowództwem pułku, a 4 IX. - II. batalion. Te transporty dojechały do Dęblina - ostatni dotarł -5.IX.39. Do formowania bojowego III. Batalionu 8 Pułku Piechoty Legionów doszło 1.IX.1939r. - we wsi Czechów w godzinach przedpołudniowych. To miejsce wybrano z powodu wcześniejszego zbombardowania koszar przez niemieckie lotnictwo. Pułk wchodził w skład - 3 Dywizji Piechoty Legionów - dowodzonej przez - płk. Mariana Turkowskiego. Niestety III. batalion został rozdzielony od reszty pułku - nie dotarł do miejsca zgrupowania w Dęblinie. W czasie transportu kolejowego doszło do zniszczenia mostu , skutkiem czego III batalion pozostał po wschodniej stronie Wisły i zgodnie z rozkazem Wodza Naczelnego od 6.IX.39. został podporządkowany 9 pp.Leg. - dowodzonemu przez ppłk.Zygmunta Bierowskiego. Zadaniem którego była obrona odcinka - Dęblin-Kazimierz Dolny. Do zaciętych walk z Niemcami doszło 10 września ,podczas obrony przyczółka mostowego w Puławach. Od 11 września, III batalion 8 pp.Leg. wszedł w skład 39 DP rez. dowodzonej przez gen. Brunona Olbrychta, i podporządkowany planom Grupy Operacyjnej w Armii Odwodowej "Prusy" - dowodzonej przez gen.Jana Kruszewskiego. W tym okresie - (21-23 września) stoczono m.in. zwycięskie bitwy pod Barchaczowem i Cześnikami.

[edytuj] Stan uzbrojenia pułku 1 września 1939

Po zmobilizowaniu pułk liczył : 91 oficerów, 3212 podoficerów i szeregowych.

Na uzbrojeniu były :

• 2 armaty polowe 75 mm.
• 9 działek ppanc. 37 mm.
• 6 moździerzy 81 mm.
• 27 granatników 46 mm.
• 27 karabinów ppanc.
• 36 ckm. na biedkach
• 90 rkm.
• 2750 kb i kbk
• 550 pistoletów - (broń krótka kadry)
• 3 samochody osobowe
• 1 samochód ciężarowy
• 1 samochód furgon
• 70 dwukonnych wozów
• 70 biedek
• 9 taczanek
• 16 kuchni polowych
• 664 konie

[edytuj] Walki

Pułk - w ramach 3 Dywizji Piechoty Legionów, będącej w składzie Armii Prusy - brał udział w bitwach kampanii wrześniowej: - w bitwie pod Samsonowem - (6.IX.1939), w bitwie pod Iłżą - (8-9.IX.1939), w bitwie pod Puławami (10-11.IX.) - pod dowództwem ppłk. Antoniego Cebulskiego. Spod Iłży i Puław, nastąpił odwrót - I. i II. batalionu w kierunku Rejowca. Tam połączono się z III. batalionem 8 pp.Leg. dowodzonym przez mjr. Wacława Smolińskiego i odtworzono skład pułku dzięki przybyłym z Chełma posiłkom pod dowództwem mjr. Kiczaka. Do bitwy z Niemcami doszło następnie pod Krasnobrodem (24.IX.1939), oraz pod Tarnawatką (22-23.IX.1939). Te dwie ostatnie bitwy znane są jako druga bitwa pod Tomaszowem Lubelskim - (22.IX.-27.1939), gdzie to Pułk został ostatecznie rozbity. Do podpisania kapitulacji doszło 25.IX., a do złożenia broni w Terespolu 27 września 1939. Stało się to po bardzo krwawych zmaganiach z przeważającą technicznie armią wroga. W tych walkach - 8 p.p.Leg. walczył będąc w strukturze organizacyjnej - 3 DP Leg. dowodzonej od 11.IX. przez płk. Stanisława Tatara - (po ujęciu przez Niemców cieżko rannego płk. Turkowskiego), - podlegającej - armii gen.Emila Krukowicza-Przedrzymirskiego wchodzącej w skład Frontu Północnego - dowodzonego przez gen.Stefana Dęba-Biernackiego.

Część wycofujących się zgodnie z rozkazem generała Olbrychta - za rzekę Wieprz polskich oddziałów, napotkała na swojej drodze, sowieckie forpoczty. Sowieci przekonali polskich dowódców - że idą z pomocą. Było to oczywiste z punktu widzenia obecnego stanu wiedzy kłamstwo. Tym sposobem wielu z oficerów i podoficerów 8 pp.Leg. dostało się do sowieckiej niewoli. Ci których sowieci podstępnie rozbroili - zgrupowani zostali na rynku w Zamościu, a następnie wywiezieni w zakratowanych wagonach na wschód do obozów i wymordowani w Katyniu.

[edytuj] W ramach AK

W latach1943-1944, podjęte zostały starania odtworzenia 8 p.p.Leg. na bazie dawnej kadry oficerskiej i podoficerskiej - w ramach Armii Krajowej, w związku z potrzebami dotyczącymi planowanej Akcji Burza.

[edytuj] Bitwy w których pułk uczestniczył:

[edytuj] Bitwy - Wojna polsko-ukraińska1919 i Wojna polsko-bolszewicka1920

• bitwa pod Rawą Ruską 7.I.1919
• bitwa pod Żółkwią 8.I.1919
• bitwo pod Kozicami 17.II.1919
• bitwa pod Kozicami 17.III.1919
• bitwa o Borki Janowskie 30.IV.1919
• bitwa pod Brzeżanami 19.VI.1919
• bitwa nad Dźwiną 15.XI.1919
• bitwa o Czernicę Wielką 18.V.1920
• bitwa o Dokszyce 20.V.1920
• bitwa o Dołginów 25.V.1920
• bitwa o Korzec 27.VI.1920
• bitwa o Równe 4.VII.1920
• bitwa pod Wielką Brzostowicą 21.IX.1920
• Bitwa nad Niemnem (do 28.IX.1920) w składzie 3 Dywizji Piechoty Legionów

[edytuj] Bitwy - Wojny obronnej 1939

• Bitwa pod Samsonowem - od 6.09 do 6.09.1939
• Bitwa pod Iłżą - - od 8.09 do 9.09.1939
• Bitwa pod Puławami - od 10.09 do 11.09.1939
• Bitwy pod : Barchaczowem, Tarnawatką, Krasnobrodem, Rachaniem - znane jako II.Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim
• Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim - od 22.09 do 27.09.1939

[edytuj] Dowódcy

• ppłk.Ferdynand Zarzycki - (1.VI.1918-16.I1919) i (2.II.-17.II.1919)
• kpt.Franciszek Kruk Grzybowski - (17.I.- II.1919) i (17-18.II1919)
• mjr.Mieczysław Smorawiński - (19.II.- 4.V.1919) i 15.19.VIII.1919)
• mjr. Czesław Jarnuszkiewicz - (5-13.V, 8-22VII.1919, 14.II.-16.III.1920)
• płk. Franciszek Paulik - (14.V.-7.VII.1919, 3-9.VIII.1919)
• płk.Władysław Bończa-Uzdowski - (30.VIII.1919-13.II.1920, 17.II.-15.VIII.1920)
• kpt. Zygmunt Szafranowski - (16.VIII.-2.X.1920)
• kpt. Leon Winiarski - (X.1920 do IV.1921)
• ppłk. Brunon Olbrycht - p.o.(IV.1921) i dowódca (1923-IV.1927)
• płk. Leopold Engel-Ragis - (IV.1927-XII.1930)
• płk. Jan Załuska - (XII.1930-15.VII.1938)
• płk. Wincenty Wnuk - (15.VII.1938-III.1939)
• ppłk. Antoni Cebulski - (17.III.1939-27.IX.1939)

http://www.tnn.pl/rozdzial.php?dt=63&idt_r=2202

[edytuj] Obsada etatowa z września 1939

Dowództwo i sztab:

• Dowódca pułku - ppłk. Antoni Cebulski
• Kapelan pułku - ks.kpt.Stanisław Małka - Zobacz -http://www.Kuria.Lublin.pl/parafie/lublin-garnizon/hist.htm
• Adiutant taktyczny pułku - kpt. Henryk Żelewski
• Kwatermistrz pułku - major Jaworski
• Kwatermistrz pułku - kpt. Włodzimierz Makowski
• Płatnik pułku - chor. Ludwik Ossowski
• Naczelny lekarz pułku - płk.Jan Załuska - zobacz - Legion Puławski
• Dowódca plutonu sanitarnego - por.lek.med. Ludwik Turecki
• Szef izby chorych - st.sierżant sztabowy - Czesław Kurowski

Dowódcy pododdziałów:

• Dowódca I batalionu - mjr. Michał Kaseja
• Dowódca II batalionu - mjr. Józef Koper
• Dowódca III batalionu - mjr. Wacław Smoliński - zobacz - http://www.urzedow.pl/gzu04/30.htm
• Dowódca ośrodka zapasowego - mjr. Zygmunt Sabatowski
• Dowódca kolumny taboru - por. Teodor Karwowski
• Dowódca kompanii zwiadowczej - por.rez. Jan Wosik
• Dowódca kompanii kolarzy - por. Stanisław Bonarowski
• Dowódca kompanii działek ppanc. por. Jan Steczyszyn
• Dowódca 1 kompanii - ppor. Kazimierz Rzepka
• Dowódca 2 kompanii -kpt. Witold Jaworski
• Dowódca 3 Kompanii - por.rez. Mieczysław Tadrej
• Dowódca 4 kompanii - por. Stefan Mazurek
• Dowódca 5 kompanii - kpt.Józef Okoński
• Dowódca 6 kompanii - por. Zenon Radomski
• Dowódca 7 kompanii - por. Bolesław Halicz
• Dowódca 8 kompanii - por. Jerzy Gąssowski
• Dowódca kompanii podchorążych - kpt. Aleksander Ruciński
• Dowódca plutonu artylerii piechoty - por. Władysław Ocepa
• Dowódca plutonu pionierów - por. Władysław Koc
• Dowódca plutonu łączności - st.sierż. Kazimierz Klimczak
• Dowódca plutonu sanitarnego - por.lek. med. Ludwik Turecki
• Dowódca plutonu konnego zwiadowców - st.wachm. Władysław Sobieszczański
• Dowódca plutonu - ppor.rezerwy - Stanisław Surdacki - zobacz - http://www.urzedow.pl/gzu04/30.htm

[edytuj] Działalność środowiskowa w okresie międzywojennym

• Pułk w dwudziestoleciu międzywojennym realizował wiele inicjatyw pro-społecznych zarówno w stosunku do nowo rekrutowanych poborowych, jak i dla ludności Lublina i jego okolic. Do takich należy : walka z analfabetyzmem, szkolenia w zakresie nauki rachunkowości, przysposobienie do niektórych zawodów cywilnych. Ponadto na terenie jednostki zorganizowana została spółdzielnia - której członkami mogli zostać wojskowi. Działania gospodarcze pozwalały osiągać pewne dochody, które umożliwiały następnie organizowanie wycieczek krajoznawczych dla żołnierzy do wielu miast polskich, oraz dożywianie dzieci z ubogich rodzin.
• Pułk posiadał własną orkiestrę wojskową, która towarzyszyła wszystkim uroczystościom legionowym - tak na terenie jednostki jak i poza nią. Kapelmistrzem orkiestry był kpt. Faustyn Kulczycki. Święta pułkowe uświetniła dwukrotnie swoim występem Hanka Ordonówna. Na te uroczystości była zapraszana ludność Lublina. To otwarcie na potrzeby środowiska cywilnego zaowocowało szczodrością obywatelską, gdy przyszło do zbierania darowizn na FON. W Czechowie Górnym (obecnie dzielnica Lublina) powstało staraniem dowództwa osiedle domów dla rodzin etatowych oficerów i podoficerów pułku. Pułk propagował również wśród młodzieży aktywność sportową. Był tam zorganizowany "Wojskowy Klub Sportowy", którego członkowie, wspólnie z pozostałymi klubami wojskowymi Garnizonu Lublin, utworzyli - późniejszą "WKS. Lubliniankę".
• Pułk wielokrotnie wizytowali marszałkowie : Józef Piłsudski, oraz Edward Rydz-Śmigły

[edytuj] Epilog

Dzieje 8 Pułku Piechoty Legionów, przez całe lata powojenne okryte były tajemnicą. Ze względów politycznych nie można się było nawet przyznać do swojej legionowej przeszłości. Ze szczególną mocą dotyczyło to właśnie 8 p.p.Leg. To ze względu na piękne karty historii jakie ten Pułk zapisał w walce o wschodnie granice Polski, jak również ze względu na zbrodnię jakiej się dopuścili Rosjanie w Katyniu.

[edytuj] Zidentyfikowani oficerowie pułku zamordowani w niewoli rosyjskiej w 1940

• gen.bryg. Mieczysław Smorawiński - dow.DOK.II - był wcześniej dowódcą 8pp.Leg.
• gen.bryg. Franciszek Paulik - był wcześniej dowódcą 8pp.Leg ^[1]
• płk. Jan Załuska - dowódca Obrony Przeciwlotniczej w sztabie Dow. Okr. Korp. nr.2 w Lublinie, był wcześniej dowódcą 8 pp.Leg
• płk.doktor.med. Jan Załuska^[2]
• ks.ppłk. Edmund Nowak - proboszcz parafii wojskowej w Lublinie i dziekan OK.II
• Por. Józef Majka
• Ppor. Bohdan Kruszewski
• Por. Teodor Karwowski -dow. kolumny taboru 8pp.Leg
• Ppor. Julian Cała
• Por. Bronisław Skibniewski
• Ppor. Stefan Ciesielski
• Ppor. Wiktor Stadnik
• Por. Michał Franciszek Sagański
• Ppor.rez. Ludwik Kacper Szałajko
• Ppor. Wacław Lancmański
• Ppor. Zygmunt Bogdanowicz
• Kpt. Jan Osiński
• Ppor. Mieczysław Osiński
• Ppor. Zygmunt Kulczycki
• Ppor. Edward Teodor Dziewicki
• Ppor. Jan Pruszyński
• Por. Stanisław Machowski
• Por. Romuald Timme
• Ppor. Jarosław Hryńków
• Por.tab.rez. Mieczysław Dziewoński
• Kpt. Julian Kłobukowski

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• "8 Pułk Piechoty Legionów" Oficyna Wydawnicza AJUKAS - Pruszków 1993 - Janusz Odziemkowski
• "8 Pułk Piechoty Legionów Armii Krajowej - organizacja i działania bojowe" Ireneusz Caban wyd.Bellona Warszawa 1994
• "Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich (1918-1920) - 8 Pułk Piechoty Legionów" - Kpt. Mieczysław Targowski Warszawa 1928
• Dokumenty - legionisty - podoficera kompanii sztabowej 8pp.Leg.st.sierż.zawodowego - Czesława Kurowskiego - Centralne Archiwom Wojskowe.
• Konsultacja - odnośnie odznaki 8pp.Leg. - Artystyczna Pracownia Grawerska Andrzeja Panasiuka z Warszawy.
• Lista Katyńska - z tablic pamięci w Katedrze Polowej Wojska Polskiego Warszawie.
• Artykuł - "Wspomnienia o Płk.doc.dr.hab. Stanisławie Surdackim (1914-2003) - autorstwa Pawła Surdackiego - zamieszczonym w "Głosie Ziemi Urzędowskiej" w 2003r.

[edytuj] Zobacz też

Gen. Stanisław Dąbek - w latach (1922-1925) dowódca baonu w 8pp.Leg