Zręcin

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°40'07" N 21°40'57" E49.6686111 21.6825 (Zręcin)


Zręcin
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Chorkówka
Położenie	49° 40' 07'' N 21° 40' 57'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności	ok. 2000
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Kod pocztowy	38-457
Położenie na mapie Polski Zręcin

Kościół w Zręcinie

Kaplica przy cmentarzu w Zręcinie

Zręcin – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego

[edytuj] Historia

Najstarsze dokumenty odnotowujące dekanat Zręcin- pochodzą z 1227 roku i ukazują miejscowość należącą do opactwa cystersów w Koprzywnicy.W 1185 roku komes Mikołaj Bogoria Skotnicki (ok. 1150-1238), fundator klasztoru koprzywnickiego, darował temu opactwu m.in. wieś Wietrzno z przynależnościami w tym prawdopodobnie Zręcin. Niektóre dokumenty wzmiankują, że Bogoriowie byli pierwszymi właścicielami tych ziem. Ówczesny dekanat rozciągał się od miejscowości Biecz i obejmował Jasło, a od południa Duklę. Dokumenty z 1185 roku wymieniają Wietrzno, i z 1227 roku Zręcin. Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny między innymi ze Zręcina. Tereny te mocno zniszczyły i wyludniły najazdy tatarskie w latach 1259-1260 i 1287-1288. Następnie wieś dostała się w posiadanie rycerskiej rodziny Bogoriów. W 1326 r. Zręcin był siedzibą dekanatu, co świadczy, że ośrodek ten obejmował więcej miejscowości i akta wymieniają plebana Pawła ze Zręcina. W 1353 roku wieś została lokowana na prawie magdeburskim przez jej dziedzica Kiecza z Nienaszowa i Czudca. Po nim dziedzicem był Paszko ze Skotnik herbu Bogoria, od którego Cystersi ponownie odkupili Zręcin za 800 grzywien w 1388 roku wobecności królowej Jadwigi, co potwierdził Władysław Jagiełło. Do I rozbioru Polski wieś należała do Bogoriów.

Jan Długosz, pisząc o Kopytowej, zaznaczył również, że za jego czasów miejscowość ta należała do "szlachetnego Barutha i że składa dziesięcinę z łanów kmiecich na rzecz kanonika trzeciej prebendy przy kościele św. Floriana w Krakowie, obsadzanej przez kolegium artistarum." Prócz tego sołtysi np. Polanki (w 1460 r.) płacili dziesięcinę kościołowi w Zręcinie.

W czerwcu 1624 roku do tej miejscowości dotarł zagon tatarski Kantymira Murzy i tu musiał się wycofać ponosząc klęskę. Zręcin największym zniszczeniom uległ w marcu 1657 roku, podczas napaści Jerzego II Rakoczego.

Z dokumentów z wizytacji kardynała, ks. Jerzego Radziwiłła herbu Trąby (1556-1600 - późniejszego kardynała) wynika, że pod koniec XVI wieku, działała szkoła parafialna w Zręcinie. Mieściła się ona w budynku krytym słomą i miała swego rektora, który pobierał wynagrodzenie. W 1770-1772 roku stacjonowała w Zręcinie część chorągwi Konfederatów barskich pułkownika ziemi sanockiej Rudnickiego. W tutejszym kościele składali oni przysięgę na wierność Bogu i Ojczyźnie.

W 1772 roku Zręcin znalazł się pod panowaniem Austrii, cesarza Józef II.Po zniesieniu opactwa koprzywnickiego w 1818 roku, wieś i Bóbrkę) nabył w 1819 od rządu austriackiego Rudolf Klobassa-Zrencki pochodzący z Moraw, wyższy urzędnik salinarny w Drohobyczu. W latach 1863-1873 Karol Klobassa-Zrencki utrzymywał szkołę w Zręcinie i wspierał powstanie styczniowe. Wybudował on w 1878 roku wraz Ignacym Łukasiewiczem, i Tytusem Trzecieskim jako dar pionierów przemysłu naftowego w Polsce, nowy kościół pw. św. bp. Stanisława w Zręcinie. Kościół ten stanął na miejscu poprzedniego.

W czasie wojny i bezpośrednio po niej ograbiany z okien, zastawy, obrazów i rozbierany był piękny pałac Klobassów. Jego fundamenty znajdują się obecnie koło domu pani Ireny Asklar- zamieszkałej koło szkoły podstawowej i Gimnazjum im. Jana Pawła II w Zręcinie

Wkraczający żołnierze Wehrmachtu 8 września 1939 r. zastrzelili tu kilkunatoletniego chłopca i kobietę.

W czasie okupacji w Zręcinie działała AK OP-15.

[edytuj] Znane osoby związane z wsią

Ignacy Łukasiewicz - na miejscowym cmentarzu znajduje się grób wynalazcy lampy naftowej i prekursora przemysłu naftowego
Adam Trybus ps. Gaj, Mścisław, Ogrodnik, Tkacz (1909-1982), nauczyciel, wykładowca, filolog latynista, ppor. [1936], na Zachodzie por. 1941, cichociemny, kpt. Komendant Inspektoratu Rejonowego AK Łódź XI 1944 – II 1945-Okręg AK Łódź 1942, w konspiracji AK ROAK, mjr rez. (1945), więzień polityczny PRL.
Władysław Poniński (1823-1901),ur. w Zręcinie, generał-lejtnant wojsk włoskich, adiutant króla włoskiego, autor pamiętników; w rewolucji węgierskiej 1849, dca pułku polskiego ułanów, dca jazdy polskiej pod Temeszwarem (Timişoara); 1860–81 w armii sardyńskiej.
Karol Klobassa-Zrencki-wspierający powstania narodowe, fundator kościoła w Zręcinie,współwłaściciel jednej z pierwszych w świecie spółek naftowych.