Nowa Kaledonia

Nowa Kaledonia (Nouvelle Calédonie) – francuskie terytorium zależne w zachodniej części Oceanu Spokojnego, w Melanezji, około 1400 km na wschód od Australii i 1 500 km na północny zachód od Nowej Zelandii.

Spis treści

1 Geografia
2 Podział administracyjny
3 Historia
4 Gospodarka
5 Linki zewnętrzne
6 Przypisy

[edytuj] Geografia

W skład terytorium wchodzi wyspa Nowa Kaledonia wraz z przybrzeżnymi wyspami (m.in. Wyspy Lojalności, Pins, Chesterfield).

Preferowaną przez melanezyjskich ludność (określającą siebie jako Kanak) nazwą państwa, będącą w czasami w użyciu również przez tamtejszych Francuzów i pozostałych mieszkańców pochodzenia europejskiego lub azjatyckiego jest Kanaky.

Powierzchnia całego terytorium zamorskiego Nowej Kaledonii wynosi 18,6 tys. km², w tym główna wyspa - 16,8 tys. km². 179 tys. mieszkańców (1993). Stolicą terytorium jest Numea (Nouméa) w południowej części wyspy Nowa Kaledonia. Melanezyjscy Kanakowie stanowią 42,5% mieszkańców, biali 37,1%, Polinezyjczycy 11,8%. Poza tym głównie Azjaci.

Wnętrze głównej wyspy jest górzyste z najwyższym szczytem Górą Panié 1628 m n.p.m. Klimat tropikalny, opady sezonowe, 1 500 mm na Wyspach Lojalności, 2 000 na wschodnim wybrzeżu, 4 000 w górach, 1 200 na zachodzie.

Nowa Kaledonia jest pochodzenia kontynentalnego - jest fragmentem Gondwany. Najpierw 85 mln lat temu oddzieliła się od Australii, a 65 mln od Nowej Zelandii. Izolacja od gatunków powstających w innych rejonach świata, jak ssaki, spowodowała, że wyspa stała się ,,arką Noego" dla wielu różnorodnych, prymitywnych organizmów, głównie roślin jak np. araukaria.

Przed przybyciem ludzi żył tu m.in. Sylviornis neocaledoniae o wysokości 1,7 m i wadze 30 kg. Obecnie żyje tu 21 endemicznych ptaków, w tym kagu będący jedynym gatunkiem w rodzinie Rhynochetidae. Z 69 gatunków gadów endemicznych jest 62. Zwierzęta te są zagrożone przez sprowadzone i zdziczałe szczury, koty, psy i świnie.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Nowej Kaledonii.

Nowa Kaledonia dzieli się na trzy prowincje, te zaś podzielone są na 33 gminy.

Prowincjami Nowej Kaledonii są:

Province Sud (Prowincja Południowa) ze stolicą w Numei
Province Nord (Prowincja Północna) ze stolicą w Koné
Province des îles Loyauté (Prowincja Wysp Lojalności) ze stolicą w Lifou

[edytuj] Historia

Flaga używana przez ruch niepodległościowy

Wyspy zostały zasiedlone około 1 500 lat p.n.e. Około XI wieku przybyli tu Polinezyjczycy i wymieszali się z rdzenną ludnością. Nowa Kaledonia została odkryta przez Europejczyków w 1774 r. przez Jamesa Cooka. Nazwę swą wywodzi od łac. nazwy Szkocji - Caledonia - zgodnie z powszechną niegdyś praktyką nazywania nowo odkrytych terytoriów (a także - nowo budowanych osad) tak jak terytoria i miejsca już istniejące. Od 1853 stanowiła posiadłość francuską. W latach 1864-94 istniała tu kolonia karna, gdzie deportowano wielu skazanych komunardów. W czasie II wojny światowej była ważną bazą wojsk alianckich na Pacyfiku. Od 1946 uznana za terytorium zamorskie Francji. W latach 80. doszło do licznych zatargów z Francją, spowodowanych dążeniami niepodległościowymi rdzennej ludności. W 1988 roku podpisano porozumienie o odłożeniu na 10 lat kwestii referendum nad przyszłym statusem politycznym terytorium. W roku 1998 Nowa Kaledonia, przyjmując status terytorium zamorskiego (fr. territoire d'outre mer), weszła zarazem w związek wolnego stowarzyszenia państw z Francją. Nowa Kaledonia jest obecnie w pełni samodzielna administracyjnie, lecz posiada reprezentantów w parlamencie francuskim.

[edytuj] Gospodarka

Na Nowej Kaledonii znajdują się bardzo bogate złoża rud niklu (ok. 12% światowego wydobycia - 3. miejsce w świecie i 1/4 światowych zasobów) i kobaltu (ok. 8% światowego wydobycia - 4. miejsce). Dużym ośrodkiem hutnictwa niklu jest Numea. Eksploatacja surowców mineralnych przyczyniła się jednak do degradacji środowiska w wielu miejscach wyspy. Poza terenami przemysłowymi rozwija się turystyka - ok. 100 tys. turystów rocznie.