Fryderyk Habsburg

Z Wikipedii

Fryderyk Maria Albrecht Wilhelm Karol Habsburg (ur. 4 czerwca 1856 w Židlochovicach, Morawy, zm. 30 grudnia 1936 w Mosonmagyaróvár, Węgry) – arcyksiążę austriacki. Ostatni habsburski właściciel Księstwa Cieszyńskiego, wojskowy, generalny inspektor armii Austro-Węgier, w latach 1914-1916 jej głównodowodzący.

Jego rodzicami byli arcyksiążę austriacki Karol Ferdynand (1818-1874) oraz arcyksiężna Elżbieta Franciszka Maria (1831-1903). Arcyksiążę Fryderyk miał 5 rodzeństwa: starszego, zmarłego w dzieciństwie brata – Franciszka Józefa oraz młodszych: Marię Krystynę (1858-1929) – królową Hiszpanii, Karola Stefana (1860-1933), Eugeniusza (1863-1954) – ostatniego świeckiego mistrza zakonu krzyżackiego oraz drugą siostrę Marię Eleonorę (ur. /zm. 1864), także zmarłą w dzieciństwie.

Arcyksiążę Fryderyk od wczesnej młodości przygotowywany był do sprawowania funkcji wojskowych, a także do przejęcia ogromnego majątku po stryju – arcyksięciu Albrechcie Fryderyku. Właśnie dlatego zakres jego nauki obejmował m.in. górnictwo, hutnictwo, rolnictwo a nawet stolarkę. Karierę wojskową rozpoczął w 1874 i szybko awansując został dowodzącym generałem 5. armii w Bratysławie. Po śmierci stryja Albrechta w 1895 przejął majątek należący do Komory Cieszyńskiej, a gdy w dziesięć lat później został mianowany generalnym inspektorem armii przeniósł się z Bratysławy do baszty augustiańskiej w Wiedniu. Od 1907 stał się naczelnym dowódcą cesarsko-królewskiej obrony terytorialnej. Po konflikcie z następcą tronu Franciszkiem Ferdynandem, latem 1914 złożył dymisję ze sprawowanych funkcji wojskowych. Jednak już po wybuchu I wojny światowej oraz zabójstwie arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 cesarz Franciszek Józef I mianował go głównodowodzącym armii austriackiej oraz nadał stopień marszałka polnego. To właśnie z powodu jego osoby Cieszyn stał się w latach 1914-1916 siedzibą Głównego Sztabu Armii austro-węgierskiej. Po tym jak w 1916 nowy cesarz Karol I przejął dowodzenie nad armią, arcyksiążę Fryderyk stał się jego zastępcą, ale w lutym 1917 został odwołany ze stanowiska.

Po zakończeniu I wojny światowej arcyksiążę Fryderyk stracił swój majątek na terytorium ówczesnej Austrii, zaś jego majątek na Śląsku Cieszyńskim przejęły nowo powstałe państwa: polskie i czechosłowackie. Udało mu się jednak zatrzymać dobra na obszarze Węgier, dokąd wraz z rodziną przeprowadził się w 1921. Tam też 30 grudnia 1936 ostatni książę cieszyński zmarł. Został pochowany w krypcie rodowej kościoła parafialnego w Mosonmagyarovar.

Za swoje sukcesy na polu ekonomii arcyksiążę uzyskał doktoraty na uniwersytetach w Wiedniu, Pradze, Brnie i Lwowie. To właśnie za jego czasów zakłady hutnicze w Ustroniu, jako pierwsze w Europie, rozpoczęły montaż pługów parowych. Ponadto Fryderyk dał się również poznać jako mecenas sztuki wzbogacając zbiory w "Albertinum" o dzieła Albrechta Dürera czy Rembrandta. Arcyksiążę Fryderyk poślubił 8 października 1878 Izabellę Hedwigę Franciszkę Natalię księżniczkę von Croÿ-Dülmen (ur. 27 lutego 1856 w Dülmen, zm. 5 września 1931 w Budapeszcie), z którą miał 9 dzieci:

• Marię Krystynę (1879–1962) - ożeniona z księciem Emanuel Alfred zu Salm-Salm
• Marię Annę (1882–1940) - ożeniona z księciem Elias von Bourbon-Parma (1880-1959)
• Marię Henriettę (1883–1956) - ożeniona z księciem Gottfried von Hohenlohe-Waldenburg-Schillingsfürst
• Natalię (1884–1898)
• Stefanię (1886–1890)
• Gabrielę (1887–1954)
• Isabellę (1888–1973) - żona księcia Jerzego Franciszka Józefa von Bayern(1880–1943)
• Marię Alicję (1893–1962)
• Albrechta II (1897–1955).

[edytuj] Bibliografia

• Moritz Landwehr von Pragenau: "Geschichte der Stadt Teschen"
• "Śląsk Cieszyński – zarys dziejów", Cieszyn 1998 r.
• "Biografický Slovník Slezska a Severní Moravy", red. Lumír Dokoupil, Seit 4. (16.), Ostrava 2003 r.
• "Ostschlesische Porträts. Biographisch-bibliographisches Lexikon von Österreichische-Ostschlesien.", Teil 1 i 2, Berlin 1996 r.