Antoni Laubitz
Z Wikipedii
Antoni Laubitz (ur. 7 czerwca 1861 w Pakości, zm. 17 maja 1939) - polski duchowny katolicki, działacz społeczny, biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej.
Nauki pobierał w Inowrocławiu, Trzemesznie oraz w Poznaniu, gdzie w Gimnazjum św. Marii Magdaleny zaprzyjaźnił się z Janem Kasprowiczem. Studia teologiczne odbył na Królewskim Bawarskim Uniwersytecie im. Juliusza Maksymiliana w Würzburgu (1884-1887) i w seminarium duchownym w Gnieźnie (1887-1888). Święcenia kapłańskie przyjął w marcu 1888 r. w Poznaniu z rąk arcybiskupa Juliusza Dindera. Następnie objął obowiązki wikarego w parafii farnej św. Mikołaja w Inowrocławiu oraz nauczyciela religii w tamtejszym gimnazjum. W 1895 r. został administratorem parafii św. Mikołaja, a cztery lata później proboszczem Panny Maryi, wówczas jedynym w mieście. Kapłan założył w Inowrocławiu ochronkę parafialną; jego staraniom przypisuje się też powstanie m.in.przytułku dla starców i kalek oraz żłobka. W 900. rocznicę męczeństwa św. Wojciecha za sprawą ks. Laubitza wzniesiono pomnik patrona Polski. Z jego inicjatywy w Inowrocławiu odbudowano zniszczoną przez pożar z 1834 r. romańską świątynię pod wezwaniem Imienia NMP, wzniesiono kościół Zwiastowania NMP, kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz przebudowano farę. W 1906 r. duszpasterz odważnie wystąpił w obronie uczestników strajku szkolnego przeciwko polityce germanizacyjnej zaborcy. Wydatnie przyczynił się do powstania i rozwoju ukazującego się w latach 1893-1939 "Dziennika Kujawskiego" pod redakcją Józefa Chociszewskiego. W latach 1906-1909 i 1916-1922 pełnił funkcję prezesa rady nadzorczej Banku Ludowego. A.Laubitz był założycielem, protektorem lub działaczem szeregu stowarzyszeń: Związku Kapłanów "Unitas"(1907), gdzie współpracował z ks. Stanisławem Adamskim; Towarzystwa Młodzieży Katolickiej św. Stanisława Kostki (1898), Towarzystwa Robotników Katolickich, Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego (wraz z ks. Piotrem Wawrzyniakiem), Towarzystwa Upiększania Miasta, organizacji zawodowej pracujących kobiet. W latach 1910-1913 stał na czele Kółka Rolniczego, zaangażował się także w rozwój chłopskiego ruchu spółdzielczego, m.in. zakładając Spółdzielnię "Rolnik". Prowadził działalność oświatową wśród włościan. Potępiał prowadzoną przez władze pruskie politykę wysiedleń i wywłaszczania polskiego chłopstwa. Około 1915 r. duchowny zaangażował się w konspirację niepodległościową, zostając członkiem Koła Towarzyskiego, a następnie Tajnego Międzypartyjnego Komitetu Obywatelskiego, który pod nazwą Komitetu Obywatelskiego ujawnił się 10 listopada 1918 r. Ksiądz A.Laubitz znalazł się w składzie Powiatowej Rady Ludowej, której pierwsze posiedzenie miało miejsce 27 listopada 1918 r. W czasie powstania wielkopolskiego był zwolennikiem pertraktacji z Niemcami w sprawie opuszczenia miasta przez władze i wojska zaborcze. Po ustaniu walk został delegatem Centralnego Komitetu Obywatelskiego do spraw organizacji polskiego szkolnictwa w powiecie inowrocławskim, mogileńskim i strzeleńskim.
Rok 1920 przyniósł nominację na proboszcza parafii archikatedralnej w Gnieźnie i prepozyta kapituły metropolitalnej. W tym samym roku z woli prymasa Edmunda Dalbora ks. Laubitz został wikariuszem generalnym archidiecezji gnieźnieńskiej, którą to funkcję zgodnie z prawem kanonicznym sprawował do momentu objęcia urzędu przez nowego biskupa ordynariusza . W 1924 r. papież Pius XI nadał mu godność biskupa sufragana archidiecezji gnieźnieńskiej i biskupa tytularnego Jassy. W 1926 r. wybrano go na wikariusza kapitulnego. W październiku tego roku decyzją prymasa Augusta Hlonda purpurat powrócił do obowiązków wikariusza generalnego. W połowie lat 20. zaangażował się w przedsięwzięcie budowy pomnika Bolesława Chrobrego na Wzgórzu Lecha, który został odsłonięty 12 września 1925 r. (niektóre źródła podają datę 1 maja 1924) przez prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Biskup sufragan w 1. połowie lat 30. doprowadził także do renowacji bazyliki prymasowskiej i konserwacji księgozbioru biblioteki katedralnej. Dzięki wysiłkom Laubitza przeprowadzono rozbudowę gmachu seminarium duchownego (1927 r.) oraz prace remontowe w kościele św. Jerzego. W 1933 r. hierarcha przystąpił do organizacji muzeum archidiecezjalnego, projekt ten ostatecznie zrealizowano w 1939 r. Kolejne przedsięwzięcia, którym patronował Laubitz to remont pałacu arcybiskupiego, budowa domu rekolekcyjnego dla świeckich, ośrodka dla księży emerytów, nowego alumnatu w Trzemesznie, konwiktu w Wągrowcu i w Gnieźnie. Podczas prac na Wzgórzu Lecha Laubitz natknął się na fragmenty wału grodowego, charakterystycznego dla budowli wczesnopolańskich i inne ślady kultury materialnej, m.in. przedchrześcijańskie urny pogrzebowe, co zapoczątkowało intensywne badania archeologiczne w rejonie katedry. Laubitz, podobnie jak w okresie inowrocławskim, dużą wagę przywiązywał do działalności dobroczynnej. Patronował rozbudowie struktur Caritasu. W 1938 r. sfinansował powstanie tzw. kolonii tanich mieszkań dla gnieźnieńskich bezrobotnych (osiedle Róża). Władze Gniezna w uznaniu zasług hierarchy w marcu 1939 r. podjęły decyzję o przemianowaniu ul.Szpitalnej na ul. Laubitza (dziś ul. Jana Pawła II). Kapłan zmarł wiosną 1939 roku. Jego szczątki spoczęły w gnieźnieńskiej archikatedrze. Biskup Laubitz był Honorowym Obywatelem Inowrocławia i rodzinnej Pakości.
[edytuj] Źródła
- Śmigiel K., Biskup Antoni Laubitz 1861-1939, Gniezno 1994
- Scholtz E., Szczepaniak M., Gnieźnianina żywot codzienny. Od rozbiorów do wybuchu II wojny światowej, Gniezno 2002
- Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999, Warszawa 2000
