Amsterdam
Vun Wikipedia
| Wapen/Flagg | Koort | |
|---|---|---|
  |
|
|
| Basisdaten | ||
|
||
| Flach: | 130 km² | |
| Inwahners: | 743.411 (Januar 2007) | |
| Inwahnerdicht: | 5.718,5 Inwahners pro km² | |
| Postleettall: | 10xx,11xx | |
| Vörwahl: | 020 | |
| Geograafsche Laag: | Koordinaten:52° 13′ N, 4° 32′ O52° 13′ N, 4° 32′ O |
|
| Börgermeester: | Job Cohen | |
| Websteed: | www.amsterdam.nl | |
Amsterdam is in Naam de Hööftstadt un de gröttste Stadt vun de Nedderlannen. Vandaag hett de Stad 743.411 Inwahners, man de Stadtregion twuschen Haarlem un Hilversum tellt üm un nabi 2.5 Millionen Minschen. To disse Region höört ok de Städer Zaanstad, Almere, Amstelveen, Hoofddorp, Purmerend un IJmuiden.
As een Hannelsstadt harr Amsterdam sien gröttste Tiet in't 17. Johrhunnert, as de Stadt de wichtigste Haven in Europa weer. Noch jummers teert de Stadt vun dit Verleden, man vööral de dynamische Entwickeln van de Fleeghaven Schiphol un dat Anwassen vun niege ökonomische Bedrieven (Medien, niege Technologien und internationale Dienstenökonomie) hett Amsterdam siet de tachentiger Jaar vun't 20. Johrhunnert in een kosmopolitische Stad verännert.
[ännern] Historie
Amsterdam is kien heel ole Stadt. Dat weer eerst in't 13. Johrhunnert, dat een Damm anleggt weer in de Amstel, een Fehnstroom in de Hollandschen Siedlänner. Bit aan'n Anfang vun't 16. Johrhunnert bleef de Amsterdam een relativ lütte Stadt un weer regeert vun de Graaf vun Holland un de Bischop vun Utrecht.
As de Nedderlännen in't 16. Johrhunnert in Upstand kamen gegen de König vun Spanien, weern de Amsterdammers nich in't eerste Front vun den Striet gegen de autokraatische Regeern vun de Spaniers. Man na den Fall vun Antwarpen wo de Spaniers 1585 wedder Baas weern, kemen veel Kooplüe ut de flaamsche Havenstad na Amsterdam un brachten ehrn Riekdom mit sik mit. De Antwarpers un een grote Grupp vun Portugeesche Joden harrn een groot Belang för dat Wassen vun Amsterdam as Zentrum vun internationale Hannel.
Twuschen 1570 un 1622 wuss Amsterdam vun 30.000 Minschen na mehr as 100.000 Inwahners, un an'n Enn vun dat 17. Johrhunnert weern dat üm un nabi 200.000 Minschen worrn. Amsterdam weer een van de gröttste Städer vun Noordeuropa worrn, in jüst een Johrhunnert. Ut disse Periode is ook de Utleg vun de dree konzentrische Grachten (Herengracht, Kaisersgracht un Prinzengracht) un dat Quarteer Jordaan. Na 1700 weer dat vöörbi mit de grote Dynamik, as England upsteeg as de gröttste Handelsnation.
Dat weer eerst aan't End vun de 19. Johrhunnert, dat Amsterdam weer wassen deed. Eerst weern niege Havens aanlegt för den kolonialen Hannel mit Nedderlandsch-Indien (nu Indonesien), un denn een Kanaal na IJmuiden för en direkten Togang na de Noordsee. Man as Havenstad weern Rotterdam, Hamborg un Bremen nu wichtiger. Amsterdam weer dat kulturelle Zentrum vun de Nedderlännen, wo ook de meeste Tiedenbläder utgeven weert un wo dat finanzielle Zentrum is. Dat is vööral in de lesten twintig Johr vun dat 20. Johrhunnert, dat Amsterdam sick entwickelt in een internationale Stad vun multinationale Bedrieven un Unversitäten.
[ännern] Inwahners
Siet dat 16. Johrhunnert is Amsterdam een Stad vun Migranten. Eerst weern dat de Kooplüe ut Flannern un Joden ut Spanien un Portugal. In't 18. un 19. Johrhunnert kemen Buurn ut Oostfreesland un Westfalen, man ook ut Grunneng un de Provinz Freesland in de Stadt. In de Periode vun de industrielle Revolution weer Amsterdam ook dat Zentrum vun een Hoop sozialistische Vereenen - de veel Stööd had ünner de freesche un de joodsche Arbeiters - un de Sociaaldemocratische Arbeiderspartij (SDAP) vöör 1945, de Partij van de arbeid (PvdA) na den Krieg, hebbt siet de dartiger Jaar altiet grote Macht had. 2005 weern 30 % vun de Amsterdammers nich vun europeesche Herkomst, un meer as 50 % vun de Minschen ünner 18 Johr.
