സ്ട്രോണ്‍ഷിയം

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ഇംഗ്ലീഷ് വിലാസം(?)

rubidium ← strontium → yttrium

Ca
↑
Sr
↓
Ba

ആവര്‍ത്തനപ്പട്ടിക - വികസിത ആവര്‍ത്തനപ്പട്ടിക

വിവരണം

പേര്, പ്രതീകം, അണുസംഖ്യ

strontium, Sr, 38

കുടുംബം

alkaline earth metals

ഗ്രൂപ്പ്, പിരീഡ്, ബ്ലോക്ക്

2, 5, s

Appearance

silvery white metallic

സാധാരണ ആറ്റോമിക ഭാരം

87.62(1) g·mol⁻¹

ഇലക്ട്രോണ്‍ വിന്യാസം

[Kr] 5s²

ഓരോ ഷെല്ലിലേയും
ഇലക്ട്രോണുകള്‍

2, 8, 18, 8, 2

ഭൗതികസ്വഭാവങ്ങള്‍

Phase

solid

സാന്ദ്രത (near r.t.)

2.64 g·cm⁻³

ദ്രവണാങ്കത്തിലെ
ദ്രാവക സാന്ദ്രത

2.375 g·cm⁻³

ദ്രവണാങ്കം

1050 K
(777 °C, 1431 °F)

ക്വഥനാങ്കം

1655 K
(1382 °C, 2520 °F)

ദ്രവീകരണ ലീനതാപം

7.43 kJ·mol⁻¹

ബാഷ്പീകരണ ലീനതാപം

136.9 kJ·mol⁻¹

Heat capacity

(25 °C) 26.4 J·mol⁻¹·K⁻¹

Vapor pressure
P(Pa)	1	10	100	1 k	10 k	100 k
at T(K)	796	882	990	1139	1345	1646

Atomic properties

ക്രിസ്റ്റല്‍ ഘടന

cubic face centered

ഓക്സീകരണാവസ്ഥകള്‍

2, 1,^[1]
(strongly basic oxide)

ഇലക്ട്രോനെഗറ്റീവിറ്റി

0.95 (Pauling scale)

അയോണീകരണ
ഊര്‍ജ്ജങ്ങള്‍
(more)

1st: 549.5 kJ·mol⁻¹

2nd: 1064.2 kJ·mol⁻¹

3rd: 4138 kJ·mol⁻¹

Atomic radius

200 pm

Atomic radius (calc.)

219 pm

Covalent radius

192 pm

Miscellaneous

Magnetic ordering

paramagnetic

വൈദ്യുത പ്രതിരോധം

(20 °C) 132 n Ω·m

താപ ചാലകത

(300 K) 35.4 W·m⁻¹·K⁻¹

Thermal expansion

(25 °C) 22.5 µm·m⁻¹·K⁻¹

Shear modulus

6.1 GPa

Poisson ratio

0.28

Mohs hardness

1.5

CAS registry number

7440-24-6

Selected isotopes

Main article: Isotopes of സ്ട്രോണ്‍ഷിയം
iso	NA	half-life	DM	DE (MeV)	DP
⁸²Sr	syn	25.36 d	ε	-	⁸²Rb
⁸³Sr	syn	1.35 d	ε	-	⁸³Rb
			β⁺	1.23	⁸³Rb
			γ	0.76, 0.36	-
⁸⁴Sr	0.56%	⁸⁴Sr is stable with 46 neutrons
⁸⁵Sr	syn	64.84 d	ε	-	⁸⁵Rb
⁸⁵Sr	syn	64.84 d	γ	0.514D	-
⁸⁶Sr	9.86%	⁸⁶Sr is stable with 48 neutrons
⁸⁷Sr	7.0%	⁸⁷Sr is stable with 49 neutrons
⁸⁸Sr	82.58%	⁸⁸Sr is stable with 50 neutrons
⁸⁹Sr	syn	50.52 d	ε	1.49	⁸⁹Rb
⁸⁹Sr	syn	50.52 d	β^-	0.909D	⁸⁹Y
⁹⁰Sr	syn	28.90 y	β^-	0.546	⁹⁰Y

അവലംബങ്ങള്‍

അണുസംഖ്യ 38 ആയ മൂലകമാണ് സ്ട്രോണ്‍ഷിയം. Sr ആണ് ആവര്‍ത്തനപ്പട്ടിയിലെ പ്രതീകം. ആല്‍ക്കലൈന്‍ എര്‍ത്ത് ലോഹമായ സ്ട്രോണ്‍ഷിയം ഉയര്‍ന്ന ക്രീയാശീലതയുള്ളതാണ്. വെള്ളികലര്‍ന്ന വെള്ളനിറത്തിലും മെറ്റാലിക് മഞ്ഞ നിറത്തിലും കാണ്‍പ്പെടുന്നു. വായുവുമായി സമ്പര്‍കത്തില്‍ വരുമ്പോള്‍ മഞ്ഞ നിറമായി മാറുന്നു.

[തിരുത്തുക] ശ്രദ്ധേയമായ സ്വഭാവസവിശേഷതകള്‍

വായുമുമായുള്ള ഉയര്‍ന്ന പ്രതിപത്തി മൂലം സ്ട്രോണ്‍‌ഷിയം മറ്റ് മൂലകങ്ങളുമായി ചേര്‍ന്ന് സം‌യുക്ത രൂപത്തിലാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. സ്ട്രോണ്‍ഷിയേറ്റ്, സെലെസ്റ്റൈറ്റ് തുടങ്ങിയ ധാതുക്കള്‍ ഇതിന് ഉദാഹരണമാണ്.

കടും വെള്ളി നിറമുള്ള സ്ട്രോണ്‍ഷിയം കാല്‍സ്യത്തേക്കാള്‍ മൃദുവും ജലത്തില്‍ കൂടുതല്‍ ക്രീയാശീലവുമാണ്. ജലവുമായി പ്രവര്‍ത്തിച്ച് സ്ട്രോണ്‍ഷിയം ഹൈഡ്രോക്സൈഡും ഹൈഡ്രജന്‍ വാതകവും ഉണ്ടാക്കുന്നു. സ്ട്രോണ്‍ഷിയം വായുവില്‍ കത്തുമ്പോള്‍ സ്ട്രോണ്‍ഷിയം ഓക്സൈഡ്, സ്ട്രോണ്‍ഷിയം നൈട്രൈഡ് എന്നിവയാണ് ഉണ്ടാകേണ്ടത്. എന്നാല്‍ സ്ട്രോണ്‍ഷിയം 380°Cല്‍ താഴെ നൈട്രജനുമായി പ്രവര്‍ത്തിക്കാത്തതിനാല്‍ റൂം താപനിലയില്‍ ഓക്സൈഡ് മാത്രമേ ഉണ്ടാകുന്നുള്ളൂ. ഓക്സീകരണം തടയുന്നതിന് വേണ്ടി ഈ മൂലകം മണ്ണെണ്ണയിലാണ് സൂക്ഷിക്കാറ്. നന്നായി പൊടിച്ച സ്ട്രോണ്‍ഷിയം ലോഹം വായുവില്‍ സ്വയം കത്തും. ബാഷ്പശീലമുള്ള സ്ട്രോണ്‍ഷിയം ലവണങ്ങള്‍ തീജ്വാലക്ക് ക്രിംസണ്‍ നിറം നല്‍കുന്നു. സ്വാഭാവിക് സ്ട്രോണ്‍ഷിയം സ്ഥിരതയുള്ള നാല് ഐസോട്ടോപ്പുകളുടെ ഒരു മിശ്രിതമാണ്.

[തിരുത്തുക] ഉപയോഗങ്ങള്‍

ശുദ്ധമായ സ്ട്രോണ്‍ഷിയം 90% സ്ട്രോണ്‍ഷിയവും 10% അലൂമിനിയവും ചേര്‍ന്ന ലോഹസങ്കരത്തിന്റെ ദ്രവണാങ്കം വളരെ കുറവാണ്. ഇത് അലൂമിനിയം-സിലിക്കണ്‍ ലോഹസങ്കരങ്ങളില്‍ വ്യതിയാനം വരുത്താന്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നു. സ്ട്രോണ്‍ഷിയം സം‌യുക്തങ്ങള്‍ കളര്‍ ടെലിവിഷനുകളുടെ കാഥോഡ് റേ ട്യൂബുകളുടെ ഗ്ലാസുകളിലാണ് പ്രധാനമായും ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നത്. ഏക്സ്-കിരണങ്ങള്‍ ഉല്‍സര്‍ജിക്കുന്നത് തടയാനാണിത്.

ഐസോട്ടോപ്പുകളുടെ ചില ഉപയോഗങ്ങള്‍:

⁸⁹Sr മെറ്റാസ്ട്രോണ്‍ എന്ന റേഡിയോഫാര്‍മസ്യൂട്ടിക്കലിലിന്റെ നിര്‍മാണത്തിന് ഉപയോക്കുന്നു.
⁹⁰Sr റേഡിയോ ഐസോട്ടോപ്പ് താപോര്‍ജ ജെനറേറ്ററുകളില്‍ ഊര്‍ജസ്രോതസായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു.
⁸⁹Sr കാന്‍സര്‍ ചികിത്സയിലും ഉപയോഗിക്കുന്നു
⁸⁷Sr/⁸⁶ ഈയടുത്ത കാലത്തായി പുരാതനകാലത്തെ വസ്തുക്കളുടെ സ്രോതസ് കണ്ടെത്താന്‍ പുരാവസ്തു ഗവേഷണത്തില്‍ ഉപയോഗിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്.

പരീക്ഷണാര്‍ത്ഥാമായി നിര്‍മിച്ച അണുഘടികാരങ്ങളില്‍ (atomic clock) സ്ട്രോണ്‍ഷിയം ആറ്റങ്ങള്‍ ഉപയോഗിക്കുകയും അത് ഏറ്റവും ഉയര്‍ന്ന കൃത്യത കാണിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.

[തിരുത്തുക] ചരിത്രം

സ്ട്രോണ്‍ഷിയനൈറ്റ് എന്ന ധാതുവിന് ആ പേര് ലഭിച്ചത് സ്കോട്ടിഷ് ഗ്രാമമായ സ്ട്രോണ്‍ഷിയനില്‍നിന്നാണ്. 1787ല്‍ അവിടെയുള്ള ഈയ ഖനികളിലാണ് ഈ ധാതു ആദ്യമായി കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടത്. 1798ല്‍ തോമസ് ചാള്‍സ് ഹോപ് സ്ട്രോണ്‍ഷിയം കണ്ടെത്തി. വൈദ്യുതവിശ്ലേഷണം വഴി ആദ്യമായി ലോഹ സ്ട്രോണ്‍ഷിയത്തെ വേര്‍തിരിച്ചെടുത്തത് സര്‍ ഹം‌ഫ്രി ഡേവി ആണ്. 1808ല്‍ ആയിരുന്നു അത്.