Bulgariako historia

Wikipedia(e)tik

VI. mendearen hasieran, mendebaldeko eslaviar tribuek antzinako Trazia okupatu zuten, bertoko traziar kaleratu edo bereganatuz. VII. mendearen bukaeran, bulgariar horden zati batek (Asiatik etorritako eta huno eta altaiar osaturiko nomada herria edo herrien multzoa), Asparukh kanak zuzenduta, Balkanetako iparekialdera jo zuen eta eslaviar eta traziar bizilagunekin batera, lehenengo bulgariar herria osatu zuten.

Bulgaria Europako potentzien nagusienetako bat zen IX eta X. mendeetan zehar, Bizantziar Inperioaren aurka Balkanak menderatzeko borrokatzen ari zela. Baina, 969 urtean, Errusiaren mendebaldean zeuden bikingoek antzinako erreinua txikitu zuten, gero, 1018 urtean, Basilio II.a enperadoreak zuzenduta, bizantziar eraso batek osorik txikitu zuen Erreinua.

1185an erreinua berrezarri zuten, berriro hegoekialdeko Europan potentzia bat izateko: hurrengo bi mendeetan zehar tartariar, Bizantziar Inperioa, Serbiako erreinua eta Hungaria eta Greziako gurutzatuekin borrokatu baitzituen. XIV. mendearen bukaeran, Otomandar Inperioak herria menperatu zuen. 1878an Bulgariak bere independentzia berreskuratu zuen, hasieran Printzerri autonomoa izaten eta 1908an erreinu burujabe.

1912 eta 1913 urteetan, Bulgaria Balkaniar Gudak deritzon zenbait gatazkatan aritu zuen, hori zela eta bere lurraldea Egeo Itsasoraino heldu zen. Lehenengo Mundu Gerran eta Bigarren Mundu Gerran, Bulgariak galtzaileen alderdia hautatu zuen.

1939 urtetik eta 1945 urtera arte Bulgaria Bigarren Mundu Gerran hartu zuen parte. Hasieran, hau da, 1941ko martxoaren 1era arte, Bulgaria neutrala zen. Egun hartan, Erroma-Berlin-Tokio Ardatzarekin bat egiten zuen; 1944ko irailaren 9an alderdia aldatu arte Aliatuekin bat eginez gerraren bukaeraino. Bera bezala Hirugarren Reicharen menpeko Estatuak diren Hungaria edo Errumania ez bezala, Bulgaria Sobietar Errepublika Sozialisten Batasunarekin harremanak beti mantendu zuen. Gudaren bukaeran, Bulgaria Ekialdeko Blokearen zati bihurtu zen Errepublika Sozialisten sistema hautatuz. Komunisten mendea 1990rean bukatu zen; urte hartan partiduanitzeko hauteskundeak egin zuten eta hurrengo urtean 1949tik parte hartutako Elkar Laguntza Ekonomikoaren Biltzarra utzi zuen.

Bulgaria 2004ko martxoaren 29an NATOren kide eta 2007ko urtarrilaren 1ean Europar Batasunaren kide bihurtu zen.