Srbija

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Ovom članku je potrebna jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. Pogledajte kako poboljšati članak, kliknite na link uredi i doradite članak vodeći računa o standardima Wikipedije.

Republika Srbija
Република Србија

(Zastava) (Grb) Službeni jezik srpski1) Glavni grad Beograd Predsjednik Boris Tadić Premijer Vojislav Koštunica Površina  - Ukupno  - % vode 115. na svijetu 77,474 0.13% Stanovništvo  - Ukupno  - Gustoća 93. na svijetu 7.498.001 Procjena 2005 97/km² Nezavisnost 5. juni 2006 iz saveza Srbije i Crne Gore Valuta Dinar (RSD) Vremenska zona CET (UTC+1) - ljeti CEST (UTC+2) Državna himna "Bože pravde" Internetski nastavak .rs Pozivni broj +381 1) albanski, u Vojvodini mađarski, hrvatski, slovački, rumunski i rusinski

Srbija je republika u jugoistočnoj Evropi, u čijem se sastavu nalaze jedna autonomna pokrajina: Vojvodina. Kosovo, koje je bilo druga autonomna pokrajina, jednostrano je proglasila nezavisnost 17. februara 2008. godine, uprkos protivljenjima i osporavanju od strane zvaničnog Beograda.

Sadržaj 1 Stanovništvo 2 Geografija 3 Uprava 4 Historija 5 Vanjski linkovi

Stanovništvo

• Broj stanovnika: 9.398.000
• Nacionalna struktura: Srbi (66%), Albanci (16%), Mađari (3,5%), Bošnjaci (2%), Romi (1.5%), Jugoslaveni (1%), Hrvati (0,91%), Crnogorci (0,9%) ostali (4.5%);

Geografija

Uprava

• Oblik vladavine: republika
• Glasačko pravo: 18 godina (16 godina ako je osoba zaposlena)
• Nacionalni praznici: 1. i 2. januara-Nova godina, 7. januara-Božić, 15. februara-Dan državnosti, Uskrs-po pravoslavnom kalendaru, 1. i 2. maja-Dan rada, 28. juna-Vidovdan, 27. januara Dan duhovnosti
• Stranke: Demokratska Stranka (Boris Tadić), Srpska Radikalna Stranka (Vojislav Šešelj), Demokratska Stranka Srbije (Vojislav Koštunica), G17 plus (Mlađan Dinkić), Socijalistička Partija Srbije (Ivica Dačić), Srpski Pokret Obnove (Vuk Drašković), Liga socijaldemokrata Vojvodine (Nenad Čanak), Savez vojvođanskih Mađara (Jožef Kasa), Sandžačka Demokratska Partija (Rasim Ljajić).

Historija

U starom vijeku teritorija Srbije je bila rimska provincija Mezija. Srbi su naselili oblast u 7. stoljeću, u 8. su osnovali prvu državu, te u 9. primili kršćanstvo. Prvi srpski poznati knez zvao se Višeslav, rodonačelnik dinastije Višeslavovića, koja je vladala Srbijom 750-959. Prve sukobe Srbi su imali s Bizantincima i kasnije, Bugarima. 1085-1106 Srbijom upravlja dinastija Vukanovića, čiji je rodonačelnik veliki župan Vukan.

1168. godine na vlast dolazi veliki župan Stefan Nemanja. Nemanjina država je obuhvaćala područja: Zahumlje, Neretvanska Krajina, Makarsko primorje, Travunja, Duklja, Kosovo, Metohija bez Prizrena, Južno i Veliko Pomoravlje, oblast između Drine i Velike Morave, te gornje i srednje Podrinje. 1217. papa Honorije III daje dozvolu da se Srbija proglasi kraljevinom (Stefan Prvovenčani). Dvije godine kasnije Rastko Nemanjić tj. Sveti Sava postaje prvim srpskim arhiepiskopom. Na najvećem vrhuncu moći Srbija je bila za vrijeme cara Stefana Dušana, kada je obuhvaćala teritoriju današnje Srbije (bez Vojvodine), Crne Gore, južne Dalmacije (bez Dubrovnika), Albanije, Makedonije, Tesalije i Epira. Smrću Dušanovog sina, cara Stefana Uroša 1371, rasulo se Srpsko carstvo i ugasila loza Nemanjića.

1371.-1427. Srbijom je vladala dinastija Lazarevića tj. knjaz Lazar i njegov sin despot Stefan. 28. juna 1389. dogodila se Kosovska bitka između Srbije i Osmanskog carstva. U bitci je poginuo sveti knez Lazar i osmanski sultan Murat. 1402. Lazarev sin, Stefan, postaje despotom. 1427.-1459. Srbijom vlada dinastija Brankovića.

Srbija je konačno pala pod Osmansko carstvo 1459. Prva seobu Srba sa Kosova u Austro-Ugarsko carstvo se dešava pod patrijarhom Arsenijem III. Čarnojevićem 1690. Do Druge seobe Srba je došlo nakon Požarevačkog mira 1739. pod patrijarhom Arsenijem IV. Jovanovićem Šakabendom. Dok su se Srbi iseljavali iz Stare Srbije (Sandžaka i Kosova), ta područja su naseljavali Albanci. Posljedice ovakvog premještaja stanovništva bit će dugotrajne.

Zbog turskih zuluma nad srpskim življem, 1804. godine, u Topoli je podignut Prvi srpski ustanak pod vodstvom Karađorđa Petrovića. Ustanak je ugušen 1813. U Orašcu je 1815. podignut Drugi srpski ustanak na čelu sa knjazom Milošem Obrenovićem. Rezultati ovog ustanka su vidljivi 1830. kada Porta proglašava Srbiju vazalnom kneževinom. Prvi ustav Srbija je dobila 1835. 1867. donijet je ferman o povlačenju turskih garnizona iz srpskih gradova. Nezavisnost Srbije je priznata na Berlinskom kongresu 1878. Knjaz Milan Obrenović postaje srpskim kraljem 1882. Obrenovići i Karađorđevići su naizmjence vladali u 19. stoljeću. Posljedni Obrenović, kralj Aleksandar, ubijen je zajedno sa kraljicom Dragom 1903. Tad na vlast dolazi kralj Petar I Karađorđević.

Srbija, Bugarska, Crna Gora i Grčka krenule su 1912. u Prvom balkanskom ratu u konačno oslobađanje od osmanske vlasti. Nakon rata Srbiji je uskraćen izlazak na Jadransko more, preko sjeverne Albanije, a Bugarska je bila nezadovljna podjelom Makedonije. To je prouzrokovalo Drugi balkanski rat 1913. kada su Srbija, Grčka, Osmansko carstvo i Rumunija brzo pobijedile Bugarsku. Austro-Ugarska je bila uplašena jačanjem Srbije, koja joj je remetila planove za prodor na istok. Iskoristila je Sarajevski atentat za objavu rata Srbiji 28. jula 1914. Tada je počeo Prvi svjetski rat. Cerska i Kolubarska bitka su bile prve savezničke pobjede u Prvom svjetskom ratu. Povlačenje preko Albanije je počelo 1915. Tri godine kasnije probijena je Solunska fronta. Srbija je iz rata, kao i iz prethodnih dva, izašla kao pobjednik. Država Slovenaca, Hrvata i Srba, koja se plašila iitalijanskog napada, se ujedinila sa proširenom Srbijom odlukom Narodnog vijeća u Zagrebu 25. novembra 1918.

1. decembra je stvorena Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je 1929. promijenila ime u Kraljevina Jugoslavija. Kralj Aleksandar Karađorđević je ubijen od strane makedonskog VMRO i hrvatskih ustaša 1934. U Drugom svjetskom ratu, Jugoslavija je okupirana od strane Hitlerovske koalicije. Bosna i Hercegovina je ušla u sustav Nezavisne Države Hrvatske. Baranja i Bačka su pripojena Mađarskoj. Crna Gora je bila pod italijanskom okupacijom. Kosovo i zapadna Makedonija su postale dijelom tzv. Velike Albanije. Makedonija je ušla u sastav Bugarske. Sužena Srbija i Banat su bile pod njemačkom okupacijom. Za vrijeme Drugog svjetskog rata u Srbiji su djelovali: Jugoslovenska vojska u otadžbini – Četnički oslobodilački pokret generala Dragoljuba Mihailovića, Odredi Komunističke Partije Jugoslavije – Partizanski oslobodilački pokret Josipa Broza Tita, te kvislinzi Srpska državna straža generala Milana Nedića i Srpski dobrovoljački korpus Dimitrija Ljotića. 1945.-1992. Srbija je federalna jedinica Titove Jugoslavije.

27. aprila 1992. zajedno je sa Crnom Gorom formirala Saveznu Republiku Jugoslaviju. 1992-1995 bila pod općim sankcijama Vijeća sigurnosti UN. Od 1998. na Kosovu počinju sukobi terorističke Oslobodilačke Vojske Kosova i srpske policije. 24.03-10.06.1999. bombardirana od strane Sjevernoatlantskog saveza. 2004. predsjednik Republike je Boris Tadić (Demokratska Stranka), predsjednik vlade je Vojislav Koštunica (Demokratska Stranka Srbije), a predsjednik Narodne Skupštine Predrag Marković (G17+). Od 5. juna 2006. godine, odvajanjem Crne Gore postaje neovisna država. Otcjepljivanjem Kosova 17.februara 2008 godine Srbija se prostire u AVNOJ-evskim granicama SR Srbije i SAP Vojvodine.

Vanjski linkovi

• Vlada Republike Srbije