Гісторыя
З Вікіпедыя.
ГІСТОРЫЯ, гістарычная навука [грэч. historìa апавяданне пра пазнанае, вывучанае], навука, якая даследуе канкрэтны ход развіцця грамадства і яго заканамернасці. З'яўляе патрэбу грамадства ў самасвядомасці, у разуменні сучаснага і перспектыў будучага развіцця. Мае тэарэтычную і метадалагічную аснову.
Назапашванне гістарычных ведаў пачалося ў глыбокай старажытнасці, вялося ў вусных пераказах. Найдаўнейшыя пісьмовыя помнікі з аглядам гістарычных падзей вядомыя ў дзяржавах Старажытнага Усходу (канец 4 – пач. 3-га тысячагоддзя да н. э.). Першыя элементы навуковага даследавання, як крытыка крыніц, рацыяналістычнае тлумачэнне гістарычных з'яваў, перыядызацыя гісторыі, з'явіліся ў працах гісторыкаў-гуманістаў (15 – 16 ст.). Разуменне неабходнасці параўнальнага вывучэння гісторыі народаў на аснове погляду на гісторыю грамадства як на працэс заканамернага развіцця, з'явілася пасля ідэйных зрухаў, звязаных з буржуазнымі рэвалюцыямі ў Англіі і Францыі (17 – 18 ст.). У асноўным станаўленне гістарычнай навукі завершылася ў 1-й пал. 19 ст.
У Беларусі гістарычная літаратура з'явілася ў 14 – 16 ст.
Змест |
[правіць] Структура
У гістарычную галіну ведаў уваходзяць асобныя раздзелы, дапаможныя гістарычныя дысцыпліны і спецыяльныя гістарычныя навукі.
[правіць] Раздзелы
Дзеля зручнасці вывучэння гісторыі чалавецтва ў цэлым яна падзяляецца на часткі, на аснове ўліку аб'ектыўнага ходу развіцця грамадства. Даследаванне вядзецца па фармацыях і эпохах (гісторыя першабытнага грамадства, старажытная (антычная), сярэднявечная, новая, навейшая), па прасторава-геаграфічным прынцыпе, калі вылучаюцца рэгіянальныя гісторыі (гісторыя Еўропы, Блізкага і Сярэдняга Усходу) або гісторыі асобных краін і народаў, па комплексных праблемах, калі даследуюцца з'явы, уласцівыя групам краін і народаў (гісторыя Адраджэння, Рэфармацыі). Таксама вывучаюцца асобныя бакі і з'явы ў гісторыі чалавецтва (эканамічная гісторыя, палітычная гісторыя, ваенная гісторыя, гісторыя мастацтва і пад.).
[правіць] Спецыяльныя навукі
Самастойнае месца ў гістарычнай галіне ведаў займаюць яе арганічныя часткі — спецыяльныя гістарычныя навукі:
- археалогія;
- этнаграфія;
- гістарыяграфія.
[правіць] Дапаможныя дысцыпліны
Таксама да гістарычнай навукі адносяцца дапаможныя (або спецыяльныя) гістарычныя дысцыпліны:
- крыніцазнаўства;
- археаграфія;
- дыпламатыка;
- храналогія;
- сфрагістыка;
- генеалогія;
- геральдыка;
- нумізматыка;
і інш.
Гл.таксама: Гістарыяграфія.
[правіць] Крыніцы
- Шнеерсон Л. М. Гісторыя // БелСЭ. Т.3. с. 497 – 499.
