>


Web - Amazon

We provide Linux to the World


We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Boarische Språch - Wikipedia

Boarische Språch

Aus Wikipedia

Der Àrtikl is im Dialekt „Stådt-Såizburgarisch“ gschriem worn.


Boarische Språch (-)

Vabreitungsgebiet Daitschlãnd, Östareich, Italien, Tschechei, Ungarn, Schweiz
Sprecha etwa 12 Millionen
Linguistische
Klassifikazion
  • Indogermanisch
    Germanisch
    West-Germanisch
    Hochdaitsch
    Owadaitsch
           Boarisch
Offiziella Stàtus
Ãmtsspråch in -
Språchcodes
ISO 639-1: -
ISO 639-2: (B) gem (T) -
SIL ISO 639-3: BAR
's boarische Språchgebiet und seine Hauptdialekte
's boarische Språchgebiet und seine Hauptdialekte

D' Boarische Språch is a Grubbm vô Dialekte im Südostn vôm Daitschn Språchraum. s' büidet zãmm mid 'm Alemannischn und Ostfränkischn dé obadaitschn Mundårtn, wird deswéng à Ostobadaitsch gnãnnt. Mehr åis dé Höiftn vô dé boarisch rédendn Laid wohnan außahåib vô Bayan in Östareich, Südtiroi und dé zimbrischn Språchinsln in Owaitalien.

Inhaltsverzeichnis

[dro werkln] Etîmologie

Da boarische (bajuwàrische) Nãm leitt sé vamutlich vôm germànischn "baio-warioz" åb und bedaitt so vüi wia "dé Laid aus Böhmen bzw. Mãna aus Böhmen". 's Bestimmungswort geht auf 's Gebiet vô Böhmen zrugg, dés sein Nãm 'm Köitischn Voik vô dé Boia vadãnkt.

[dro werkln] 's hochdaitsche "Bairisch" und "Bayerisch"

In da Språchwissnschåft wird dé Schreibweis "Bairisch" bzw "bairisches Sprachgebiet" vawendt. Im Untaschied dazua beziacht sé 's Wort "bayerisch oda bayrisch" néd aufm Dialekt oda 'm Voiksstãmm vô dé Baian, sondan ausschliaßlich aufm Freistååt Bayan oda auf dé dort lebendn Laid. Dés hàßt åiso à auf dé Schwåbm und dé Frãnkn dé à im Freistååt lebm. Dé hochdaitsche Schreibweis "Bayern" is erst durchn Kenig Ludwig I. im 19. Jåhrhundàt eîgfirt worn[1]. Vurher is dé Schreibweis "Baiern" gängig gwesn.

[dro werkln] Ausbreitung

s' Boarische håd sé im Zug vô dé Wãndabewegungen vô dé Laid üwas haitige Südbayan östlich vôm Lech ause und im Lauf vôm Mittlåita üwas haitige Östareich östlich vôm Àrlberg, Südtiroi und einige Gebiete in Westungarn, Italien, sowia Teile vôm haiting Slowénien und da Tschechei vabreitt. In dera Zeid håd sé s' Boarische speziell in Östareich mid slawischn und rätoromanischn Språchelementn vamischt. Ãschaulich wird dés bei bestimmte Ortsnãmen und an etla Dialektausdrüggn.

Dé boarischn Dialektgebiete san a Teil vô an Dialektkontinuum, dé sé durch geogràfische Isolazion und dåmit àna Ausprägung vô da örtlichn Kommunikazion éntwigget håm. Da südboarische Dialektraum in Tiroi umfåsst 's Gebiet vô da åidn Gråfschåft Tiroi, zua dera åwa néd 's tirola Untalãnd und 's Außafern ghert håm. Untam Kaisa "Ludwig 'm Boarn" is Kärntn 1335 - genauso wia wénig spàda dé Steiamårk - åbtrennt worn. Mid dé nordboarischn Dialekte vahåit sa sé ähnlich, weil sé à då dé Måchtvahöitnisse - vuråim in da Owapfåiz - im Lauf vô da Zeid gändat håm. Dé Mischgebiete zwischn mittl- und südboarischn Raum låssn sé durch dé Zuagherigkeit zum Herzogtum Östareich und durch Wãndabewegungen wia z. Bsp. im dåmåling Bistum Såizburg zruggführn.

Mid mehr åis 12 Millionen Sprechan büidet 's Boarische 's greßte zãmmhängate Dialektgebiet im Daitschn Språchraum. Zum Boarischn ghern dé Mundårtn voignda Gebiete:

  • dé Regiarungsbezirke Owabayan, Niadabayan, Owapfåiz, sowia da Lãndkreis Aichåch-Friadberg und Teile vô dé Lãndkreise Augschburg und Donau-Rias (im Regierungsbezirk Schwåbm) dé dés sognãnnte Åidbayan büidn.
  • dé daitschn Språchgebiete vô Östareich mid da Ausnãhm vô Voràrlberg sowia 'm nordteil vôm tirola Außafern (Raitte).
  • 's daitsche Språchgebiet vô Südtiroi.
  • Samnaun unds Münstatåi in Graubündn in da Schweiz
  • dé "Siebm Gmoana" und dé "Dreizehn Gmoana", wia Lusern, im Fersntåi, Sappada, Sauris, Tischlwãng - in Owaitalien, in dénen sé weng da jåhrhundatelãngen Isolazion vô dé Ortschåftn, åid- und mittlhochdaitsche Elemente vôm Boarischn (in mehrare lokàle Wariàntn) dahåitn håm kenna (Zimbrisch).
  • dé vô dé Huttara in Kànàda und in da USA grédete daitsche Språchform ('s Huttarische).
  • dé ehemålign daitschn Språchgebiete in Süd- und Westbéhmen und Südmährn (südlichs Sudetnlãnd und Egalãnd).

[dro werkln] Lautgeogràfische Eîdeilung:

's Boarische kã ãnhãnd språchlicha Merkmåle in drei Großraim: Nord-, Mittl- und Südboarisch eîteilt wern. Zwischn dé befindn sé jeweils Üwagãngsraim, dé Nordmittl- und Südmittlboarisch ghàßn wern.

[dro werkln] Nordboarisch

Dialekt: „Westl. Nordboarisch

Hauptàrtikl: Nordboarisch

Nordboarisch is oane vo de drei Hàptgruppm (Nordboarisch, Mittlboarisch, Sidboarisch), in dej de boarische Spròuch spròuchwissnschaftle eitàlt wird. Nordboarisch wird gredt in grèjßtn Tàl vo da Oberpfalz, in de sidestlinga Eckn vo Oberfranken und vo Mittelfranken und in nerdlinga Eck vo Oberbayern.

[dro werkln] Mittlboarisch

Dialekt: „Stådt-Såizburgarisch

Hauptàrtikl: Westmittlboarisch und Ostmittlboarisch

Mittlboarisch wird in Niadabayan, Owabayan, im Südn vô da Owapfåiz, im Flåchgau (Såizburga Lãnd), Owaöstareich, Niadaöstareich, nördlichs Burnglãnd und Wean gredt. Es håd an großn Eîfluss auf seine Schwéstandialekte im Nordn und Südn, weil fåst ålle greßan Städte vôm boarischn Språchgebiet im Donauraum lieng, wås zur Foing håd, dass Mittlboarisch a hechas Prestiesch gniaßt und a außahåib vô seim Sprechagebiet weithî bekãnnt is. Dé regionàln Untaschiede entlãng vô da Donautiafebnen vom Lech bis zur Loatha san im åigemeinen gringa åis dé Untaschiede zwischn dé vaschiedenen Åipmtäla vôm südboarischn Raum.

's Åigemeine Kennzeichn vô dera Mundårt is, dass Fortis-Laute wia p, t, k åbgschwächt wern zua dé Lenis-Lautn b, d, g. Vur an Ãlaut bleibts k erhåitn, wia z. Bsp. in Kuah.

Åis Vaklànarungsformen wern -l oda -al vawendt (Frànzl/Frànzal, Kàtzl/Kàtzal). Im Grenzgebiet zwischn Süd- und Westmittlboarisch (Såizburga Åipmgaue, Berchtsgån, Steirischs Tauangebiet, Tirola Untalãnd, Bayrischs Owalãnd) hert ma a haifig -ai åis Koseform (Dirnai, Kerzai/Késchzai, Katzai).

s' Mittlboarische låsst se untagliedan ins Westmittlboarische (à Åidboarisch gnãnnt) und 's Ostmittlboarische (à Donauboarisch gnãnnt). Dé Grenz zwischn west- und ostmittlboarisch (vui géng vüi) vaschiabt sé untam Eîfluss vôm weanarischn åimelich zua Stååtsgrenz zwischn Östareich und Daitschlãnd hî - wobei ma sågn muaß, dass ma direkt ãn da Grenz 'n Untaschied oft recht daitlich hert. Zum Beispüi ãn da Stååtsgrenz vôm Berchtsgåna Lãnd zum Såizburga Lãnd kennt ma glei aussa, vô wöichana Seitn da Sprecha kummt.

In Owaöstareich, im Såizburga Flåchgau (aussa da Stådt Såizburg und seina Agglomàrazion) sowiam niadaöstareichischn Wåid- und Mostviartl is, wia im benåchbårtn Bayan, dé åidboarische Stãmmesmundårt (Westmittlboarisch) behoamatt. Dé ãsässing Dialekte büidn midm ãgrenzendn Niadaboarischn an Språchvabãnd. Ãndas åis 's Ostmittlboarische is 's aufm Bodn vôm åidn Stãmmesherzogtum entstãndn. A daitlichs Untascheidungskriterium zwischn West- und Ostmittlboarisch is da Dobbelaut -au-; im Westmittlboarischn wird a dendenziell mehr mit -a- aufglöst (dés kàf i ma); im Ostmittlboarischn mid an stårk vadunkltn -o- Laut (dés kåuf i ma). A dé gebaigtn Formen vô "kemma" (I kimm, sé kemma(n), Infinitiv: kemma) san aufs Westmittl- und Südboarische beschrenkt. 's Ostmittlboarische kennt nur dé Büidung mit -u- (I kumm).

Außadem tüpisch firs Westmittlboarische is dé åide Form fir "san" - hand (Mir hand erm inna worn). Weitas wird à dés åide germanische Temporaladverb "åft" nebm "na" im Sinn vô "danåch", "hintaher" vawendt (åft håst a Pech). Dé letztgnãnntn Formen san haid nur no auf 'm ländlichn Raum beschränkt.

In Owaöstareich büidt dé Mundårt vôm Innviartl midm ãgrenzendn Niadabayan a historische Eîheit. Politisch is Innviartl erst 1814 östareichisch worn. Währnd dé Mundårt vôm Innviartl géng Ostn hî (in Richtung Hausrugg) an erkénnbårn Lautwãndl durchmåcht (ui wird zu üi - zB spuin / spüin, a zuanehmende å-Vadunklung) san dé Üwagäng weita ostwärts entlãng vô da Donau üwas Traun- zum Mostviartl hî fliaßend. Außadém nimmt nåch Ostn hî da Eîfluss vôm Weanarischn zua, der in dé letztn Jåhrzehntn zuanehmend dé bodnständing Mundårtn üwalågat håd. Am stärkstn merkt ma dés in dé greßan Städte und ãn da Hauptvakehrsstreggn.

Da östareichische Zweig vôm Mittlboarischn geht auf dé Mundårt vom båbmbergarischn Herrschåftsgebiet "Ostarrîchi" zrugg, wås im Zug vô da daitschn Ostbesiedelung entstãndn is. 's östliche Ostmittlboarisch zàgt a slawischs Substràt und a fränkischs Supastràt, wås sé im bsundan Wortschåtz und einige lautliche Eingheitn zàgt. Außadém is 's Ostmittlboarische während da Håbsburga Kaisazeid mid vüi slawische und ungarische Fremdwörta ãgreichat worn und hebt sé déswéng vôm Westmittlboarischn merklich åb.

Außadem wirkt sé da Weana Eîfluss dåhîgehnd aus, dass im ostmittlboarischn Dialektgebiet in dé letztn påår Jåhrzehnte a Tendenz besteht, dés åide "oă" durchs Weana "à" z'ersétzn. Beispüisweis wern oăns, zwoă, kloã, kleăna, Stoã, hoăß, hoăzn ... durch àns, zwà, klâ, Stâ, hàß, hàzn ... ersétzt. Da Språchwãndl håd åwa no zu kàna eîdaiting Dialektgrenzn gfihrt, weil sé sogår im aißastn Ostn vô Östareich (Burnglãnd) 's historische "oă" géngüwam weanarischn "à" no behauptet, ebmso wia in große Teile vô Niada- und Owaöstareich. Dort is à no dé ãgstãmmte (åidboarische) Wortendung -a ãnstöi vô -n (måcha, låcha, schigga) gãng und gäbe.

Ãm Ostrãnd vôm Mittlboarischn, im Weîviartl und im Burnglãnd findt ma dé "ui-Mundårt". Då entspricht a "ui" (Bruida, guit, Schuich) im Mittlboarischn und Südboarischn åigemein vabreitetn "uă" (Bruăda, guăd, Schuăch). Bsundas åwa im niadaöstareichischn Weîviartl san dé Wariàntn ålladings aufm Rüggzug.

[dro werkln] Südboarisch

Hauptàrtikl: Südboarisch

Südboarisch wird in Nord- Ost- und Südtiroi, Kärntn, in Teiln vô da Staiamårk (vur åim in da Weststeiamårk) und in dé daitschn Språchinsln in Kàrnien grédt. Fåst dé gãnze Steiamårk, dé Såizburga Åipmgaue und 's Tirola Untalãnd ghern zum Üwagãngsgebiet zwischn Mittl- und Südboarisch. À dés Zàrzarische und 's Gottschearische san südboarisch gwesn.

[dro werkln] Üwagãngsdialekte

Informazionen im Àrtikl: Südboarisch

Gãnz auffellige Üwagãngsdialekte san zum Beispüi im südlichn Såizburga Lãnd, im Tirola Untalãnd und im südlichn Burnglãnd zfindn, wo südboarische- und mittlboarische Merkmåle aufarànãnda treffm. s' gleiche trifft auf d' Gégnd entlãng vôm Lech südlich vô Augschburg zua. Zu dem Mischdialekt aus Süd- und Mittlboarisch spüit då no 's Schwäbische mid eine.

[dro werkln] Wissnswerts üwa d' Språch

[dro werkln] Åigemeine Informazionen

[dro werkln] Grammàtik

[dro werkln] Gschicht

[dro werkln] Regionàle Dialekte

[dro werkln] Refarenzn

  1. Karl G. Kleinmayer, Langenscheidt Lilliput - Bairisch, ISBN 978-3468200359

[dro werkln] Weblinks


< Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

span style="font-weight: bold;">Our
"Network":



Project Gutenberg

href="https://gutenberg.classicistranieri.com">https://gutenberg.classicistranieri.com



Encyclopaedia Britannica 1911

href="https://encyclopaediabritannica.classicistranieri.com">https://encyclopaediabritannica.classicistranieri.com



Librivox Audiobooks

href="https://librivox.classicistranieri.com">https://librivox.classicistranieri.com



Linux Distributions

https://old.classicistranieri.com



Magnatune (MP3 Music)

href="https://magnatune.classicistranieri.com">https://magnatune.classicistranieri.com



Static Wikipedia (June 2008)

href="https://wikipedia.classicistranieri.com">https://wikipedia.classicistranieri.com



Static Wikipedia (March 2008)

href="https://wikipedia2007.classicistranieri.com/mar2008/">https://wikipedia2007.classicistranieri.com/mar2008/



Static Wikipedia (2007)

href="https://wikipedia2007.classicistranieri.com">https://wikipedia2007.classicistranieri.com



Static Wikipedia (2006)

href="https://wikipedia2006.classicistranieri.com">https://wikipedia2006.classicistranieri.com



Liber Liber

href="https://liberliber.classicistranieri.com">https://liberliber.classicistranieri.com



ZIM Files for Kiwix

https://zim.classicistranieri.com





Other Websites:



Bach - Goldberg Variations

https://www.goldbergvariations.org



Lazarillo de Tormes

https://www.lazarillodetormes.org



Madame Bovary

https://www.madamebovary.org



Il Fu Mattia Pascal

https://www.mattiapascal.it



The Voice in the Desert

https://www.thevoiceinthedesert.org



Confessione d'un amore fascista

https://www.amorefascista.it



Malinverno

https://www.malinverno.org



Debito formativo

https://www.debitoformativo.it



Adina Spire

https://www.adinaspire.com




atOptions = { 'key' : 'e601ada261982ce717a58b61cd5b0eaa', 'format' : 'iframe', 'height' : 60, 'width' : 468, 'params' : {} };

Our "Network":

Project Gutenberg
https://gutenberg.classicistranieri.com

Encyclopaedia Britannica 1911
https://encyclopaediabritannica.classicistranieri.com

Librivox Audiobooks
https://librivox.classicistranieri.com

Linux Distributions
https://old.classicistranieri.com

Magnatune (MP3 Music)
https://magnatune.classicistranieri.com

Static Wikipedia (June 2008)
https://wikipedia.classicistranieri.com

Static Wikipedia (March 2008)
https://wikipedia2007.classicistranieri.com/mar2008/

Static Wikipedia (2007)
https://wikipedia2007.classicistranieri.com

Static Wikipedia (2006)
https://wikipedia2006.classicistranieri.com

Liber Liber
https://liberliber.classicistranieri.com

ZIM Files for Kiwix
https://zim.classicistranieri.com


Other Websites:

Bach - Goldberg Variations
https://www.goldbergvariations.org

Lazarillo de Tormes
https://www.lazarillodetormes.org

Madame Bovary
https://www.madamebovary.org

Il Fu Mattia Pascal
https://www.mattiapascal.it

The Voice in the Desert
https://www.thevoiceinthedesert.org

Confessione d'un amore fascista
https://www.amorefascista.it

Malinverno
https://www.malinverno.org

Debito formativo
https://www.debitoformativo.it

Adina Spire
https://www.adinaspire.com