Sark

Z Wikipedii

Sark
Sark z lotu ptaka
Kontynent	Europa
Akwen	Ocean Atlantycki
Powierzchnia	5,5 km²
Populacja (2002) • liczba ludności • gęstość	610 111 os./km²

Wyspy świata

Flaga Sarku

Rezydencja Seniora Sarku

Anglikański kościół św. Piotra na Sarku

Sark (ang. Sark, Isle of Sark, fr. Sercq, sark Sèr) - czwarta co do wielkości wyspa należąca do archipelagu Wysp Normandzkich, dependencja i administracyjnie część Baliwatu Guernsey. De facto feudalna monarchia dziedziczna pod władzą seniora, uznająca zwierzchność króla Anglii.

[edytuj] Charakterystyka

Wyspa Sark jest położona na Kanale La Manche 32 kilometry od wybrzeża Normandii, 22 kilometry od wyspy Jersey i 10 kilometrów od wyspy Guernsey. Jej powierzchnia wynosi 5,5 km².

Wyspę zamieszkuje ok. 600 mieszkańców (2003), z których garstka używa języka sercquiais. W powszechnym użyciu jest język angielski.

Na Sarku obowiązuje system feudalny oparty na dzierżawie ziemi przez 40 panów feudalnych (Tenants) od właściciela wyspy, którym jest dziedziczny władca noszący oficjalny tytuł Wielkiego Suwerennego Pana Sarku (Seigneur). Senior Sarku jest jednocześnie lennikiem króla Anglii, któremu corocznie składa daninę w wysokości 1 funta szterlinga i poddanym bailiffa Guernsey, którego uznaje zwierzchnikiem administracyjnym.

Na Sarku obowiązuje system walutowy Baliwatu Guernsey. Nie ma jednak systemu fiskalnego Baliwatu Guernsey, gdyż na wyspie obowiązuje system danin feudalnych. Nie istnieje podatek od dochodu, ale od kapitału, który pobierany jest raz do roku i służy celom socjalnym.

Na Sarku obowiązuje zakaz poruszania się samochodami. Jako powszechny środek transportu wykorzystywane są zaprzęgi konne i rowery, a jedynymi pojazdami mechanicznymi z silnikiem dopuszczonymi do ruchu są ciągniki rolnicze wykorzystywane w pracach polowych. Największe dochody mieszkańcy wyspy czerpią z turystyki i operacji finansowych.

Pod Sark podlega de iure kilka skalistych bezludnych wysepek oraz wyspa Brecqhou, której od 1993 roku statut prawny jest nieuregulowany, gdyż posiadacze tego terytorium bracia Barclay nie chcą uznawać zwierzchności seniora Sarku i nie przestrzegają prawa obowiązującego na Sarku.

[edytuj] Historia

Pierwsze pisane wzmianki o wyspie pochodzą z czasów Cesarstwa Rzymskiego. Była wtedy znana pod łacińską nazwą Sargia. W 565 roku na Sarku osiedlili się mnisi, którzy założyli klasztor istniejący do XIV wieku. W 933 roku wyspa została nadana przez króla Francji Normanom i weszła w skład posiadłości Wilhelma I "Długiego Miecza" Normandzkiego. W 1100 roku Sark został zdobyty przez francuski ród Reviers-de-Vernon. W 1218 roku wyspa została zdobyta przez Anglików.

W XIV wieku Sark nawiedziła epidemia ospy, która zdziesiątkowała mieszkającą na wyspie ludność. W XV wieku Sark był bezludny i stanowił przystań dla pirackich statków. Wyspę ponownie zasiedlono w 1563 roku z inicjatywy rodu de Cartret. W 1565 roku suwereni wyspy stali się wasalami królowej Anglii, Elżbiety I. Wtedy tez ustalono panujące do dziś zasady systemu feudalnego wyspy. W 1579 roku powołano parlament Chief Pleas, w którym zasiadają dożywotnio głowy 40 rodzin mieszkających na Sarku. W 1582 roku bailiff Guernsey wymusił na suwerenach Sarku uznanie częściowego poddaństwa wyspy od Baliwatu Guernsey.

W XVII wieku podczas wojny domowej w Anglii wyspa Sark opowiedziała się za rządami parlamentu angielskiego. W 1720 roku lord John Cartret sprzedał Sark Johnowi Johnsonowi. Od tego czasu jeszcze kilkakrotnie wyspa zmieniała swoich właścicieli. W XVIII wieku na wyspie pojawili się misjonarze metodyści.

Pod koniec XVIII wieku pod wpływem wydarzeń Rewolucji Francuskiej na Sarku doszło do krótkotrwałego powstania ludowego przeciwko władzy feudalnej.

W latach 1833-1847 na wyspie działała kopalnia miedzi i srebra. W 1922 roku doszło do reformy parlamentarnej na Sarku, w wyniku której zwiększono liczbę członków izby o 12 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na trzyletnią kadencję. Nie zmieniło to jednak niedemokratycznego charakteru Chief Pleas.

W okresie II wojny światowej wyspa była okupowana przez wojska niemieckie.

[edytuj] Proces demokratyzacji

4 lipca 2007 roku wyspa rozpoczęła proces dostosowywania swojego prawa do wymogów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Reforma legislatury wyspy ma potrwać do 2009 roku.^[1] 16 stycznia (zmiany częściowe) i 21 lutego (radykalne zmiany) 2008 roku parlament Sarku (Chief Pleas) zaaprobował zmiany prawne, które wprowadzają 30 osobowy parlament, którego 28 członków ma być wybieranych w wyborach powszechnych. 9 kwietnia Tajna Rada Wielkiej Brytanii zaakceptowała reformy.^[2] W grudniu 2008 roku mają odbyć się pierwsze wybory, a nowy parlament ma zebrać się w styczniu 2009 roku.^[3]

[edytuj] Ciekawostki

Na Sarku zachowało się wiele przykładów średniowiecznego prawa. Jednym z najbardziej znanych jest prawo męża do wychłostania żony, pod warunkiem, że użyty do tego kij nie będzie grubszy od małego palca u ręki osoby bijącej.

W roku 1991 bezrobotny francuski fizyk nuklearny André Gardes przeprowadził jednoosobową inwazję na wyspę Sark uzbrojony w broń półautomatyczną. Próba przejęcia wyspy zakończyła się dla agresora aresztowaniem, gdy ten siedział na ławce zmieniając magazynek. Nikt nie został ranny.^[4]