Polonia w Stanach Zjednoczonych
Z Wikipedii
Polonia amerykańska – Polacy mieszkający w Stanach Zjednoczonych.
.jpg/250px-Gateway_Theatre_(Chicago).jpg)
Stany Zjednoczone to kraj z największą Polonią na świecie. Główne miejsca zamieszkiwania Polonii w USA to miasta: Chicago, Denver, Detroit, Los Angeles, Nowy Jork i Seattle. Szacuje się że mieszka w Stanach Zjednoczonych 10,6 mln (dane szacunkowe 2001) ludzi pochodzenia polskiego, a około 667 tys. (spis ludności w 2000 r.) z nich używa języka polskiego w życiu codziennym. Chicago, miasto w środkowych USA, jest drugim na świecie, po macierzystej Warszawie, miastem pod względem liczby Polaków.
Hrabstwo Luzerne w Pensylwanii to jedyne hrabstwo w USA, którego większość mieszkańców stanowi Polonia.
[edytuj] Fale imigracji
Gdy Polska straciła niepodległość pod koniec XVIII wieku w czasach rozbiorów, niektórzy polscy patrioci, wśród nich Kazimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko, wyjechali do Ameryki żeby pomóc w walce o jej niepodległość.
Polacy zaczęli emigrować w większych liczbach do Stanów Zjednoczonych już w XIX wieku, po powstaniach narodowych. Głównie zasiadlali się w stanach wschodniej wybrzeży i w stanie Illinois. Kolejne duże fale emigracji z Polski do USA powstawały z powodów zarobkowych (od drugiej połowy XIX wieku aż do 1939 r., potem po roku 1989), z przyczyn politycznych (po II wojnie światowej), i z przyczyn ekonomicznych i politycznych (lata 80 XX wieku).
Chociaż pierwsi imigranci polscy przypłynęli do Ameryki już w 1608 r. do miasta Jamestown (Wirginia) w stanie Wirginia, największa fala polskiej imigracji była na początku XX wieku. Według danych oficjalnych, ponad 1,5 miliona imigrantów polskich przeszło przez Ellis Island między rokiem 1899 a 1931.
[edytuj] Poszczególne miasta
[edytuj] Chicago
Największe poza Polską skupisko Polaków i ludności pochodzenia polskiego (ponad 1,3 mln osób polskiego pochodzenia, w tym około 250 tys. mówiących na co dzień po polsku). Są w Chicago trzy głównie polskie dzielnice, z których najbardziej znana jest Polish Village. Do lat 80. XX wieku spora część Polaków w Chicago mieszkała w dzielnicy Polish Village, potocznie - od parafii i kościoła św. Jacka - nazywanej Jackowem. W następnych latach, pod naciskiem przesuwających się na północny zachód imigrantów latynoskich, Polacy zaczęli przemieszczać się - wzdłuż ulic Belmont Avenue, Irving Park Road, Milwaukee Avenue i Central Avenue na północ i na zachód; coraz większa ich liczba zamieszkuje bliższe i dalsze przedmieścia.
Chicago to wielkie centrum zorganizowanej Polonii. Siedziba władz centralnych Kongresu Polonii Amerykańskiej (ang. Polish American Congress - PAC), Związku Narodowego Polskiego (ang. Polish National Alliance - PNA), Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego (ang. Polish Roman-Catholic Union - PRCU), Związku Polek w Ameryce (ang. Polish Women's Alliance of American - PWAA), Związku Podhalan w Ameryce (ang. Polish Highlanders Alliance of America - PHAA) i wielu innych organizacji.
PNA jest właścicielem stacji radiowej WPNA 1490 oraz wydawcą gazety codziennej "Dziennik Związkowy" (Polish Daily News) założonej w roku 1908. Najstarszym polskim zabytkiem jest kościół św. Stanisława Kostki zbudowany ok. 1870, a przy Zjednoczeniu Polskim Rzymsko-Katolickim mieści się bogate w zbiory Muzeum Polskie w Ameryce.
Do dzisiejszego dnia Chicago jest powszechnie uznawane za wielki ośrodek Polonii amerykańskiej. W Almanachu Polityki Amerykańskiej (ang. Almanac of American Politics) z roku 2004 napisano, że "Nawet dziś, w dzielnicy Archer Heights, ledwo można przejść jeden blok bez usłyszenia języka polskiego" (Archer Heights to dzielnica położona na południowym zachodzie miasta wzdłuż ulicy Archer Avenue, zamieszkana w większości przez imigrantów z Podhala; przy Archer Avenue mieści się Dom Podhalan. Polacy są najliczniejszą grupą narodowościową wśród właścicieli nieruchomości w Chicago. [1]
[edytuj] Denver
Miasto Denver jest również jednym z miejsc w Stanach Zjednoczonych gdzie mieszka większa liczba Polaków. Znajduje się tam jedna z nielicznych parafii polskich w zachodniej części USA, parafia św. Józefa, istniejąca od 1902. Parafia św. Józefa stoi w dawnej polskiej dzielnicy Globeville, z której wyprowadziła się większość Polonii i która jest obecnie zamieszkana w większości przez emigrantów z Meksyku.
Jednak przez ostatnie 10 lat liczba Polaków mieszkających w Denver znacznie się zwiększyła. Wielu z tych 'nowych imigrantów' z Polski przeprowadza się do Denver z powodów zarobkowych, i żeby polepszyć stan życia dla siebie i swoich rodzin. Wskutek tego, szkoła polska ma coraz więcej uczniów, powstają nowe sklepy polskie i restauracje, a język polski można usłyszeć nawet w samym środku miasta.
[edytuj] Detroit
Stan Michigan jest trzecim co do wielkości (za stanami Nowy Jork i Illinois) skupiskiem Polonii. Liczy ponad 850 tys. ludności pochodzenia polskiego, co stanowi 8,6% liczby mieszkańców tego stanu. Największym skupiskiem jest Detroit. Polacy zamieszkują tam w dzielnicach historycznie polskich, jak Poletown i Hamtramck. W północnej dzielnicy Orchard Lake została wybudowana Narodowa Sportowa Izba Pamięci Polaków-Amerykanów (ang. National Polish-American Sports Hall of Fame). Uhonorowano w niej polonijnych sportowców, takich jak Stan Musial czy Mike Krzyzewski.
[edytuj] Nowy Jork
[edytuj] Seattle
[edytuj] Analiza danych spisu powszechnego w 2000
Opierając się na danych podanych 2 września 2003 i 4 marca 2004 przez Biuro Spisu Powszechnego Kongres Polonii Amerykańskiej sporządził szczegółową analizę trendów rozwojowych w środowiskach etnicznych i imigranckich USA.
Studium daje pojęcie o wielkościach liczbowych obywateli i przybyszów. Swe wnioski Biuro opierało na tych rodzinach, które otrzymały do wypełniania tzw. długie formularze Spisu. Kongres Polonii Amerykańskiej należał do tych organizacji, które wzywały do używania tych właśnie formularzy Spisu z roku 2000, bowiem zawierały one pytania o pochodzenie etniczne lub narodowość. Bez pytania o pochodzenie poniższa analiza nie mogłaby powstać.
Według danych spisowych 11% mieszkańców USA urodziło się za granicą, z czego ponad połowa (52,3%) przybyła z Ameryki Łacińskiej, a tylko 14,7% z Europy. Analiza danych Biura wykazuje, że 3,3% społeczności USA uważa się za Polaków (9 292 875 osób). Dla porównania: do pochodzenia włoskiego przyznaje się 5,9%, a do irlandzkiego aż 12,2% społeczeństwa. 92,4%, spośród tych, którzy ankiety wypełnili, posiada obywatelstwo amerykańskie.
W Chicago urodzeni za granicą stanowią 9,7% wszystkich mieszkańców (510 980 osób). W Chicago uważa się za Polaków 180 282 osoby, czyli 6,4% mieszkańców. W Stanie Illinois jest ich 911 253, co daje 7,4% populacji liczącej 12 279 027 osób.
Rozmieszczenie Polaków można prześledzić, badając dane z poszczególnych okręgów wyborczych. Południowo-zachodni chicagowski okręg wyborczy reprezentowany przez kongresmena Billa Lipińskiego posiada największy odsetek wyborców o polskich korzeniach – 17,1%. Nieco tylko mniej mieszka w 5 okręgu kongr. Rahma Emanuela (15,5%), w 13 okręgu kongr. Judy Biggert (13,4%), 4 okręgu kongr. Janice Schakowsky (13,2%), w 8 okręgu kongr. Philipa Crane'a (12,6%), 6 okręgu kongr. Henry'ego Hyde'a (11,4%) i 10 okręgu kongr. Marka S. Kirka (10,5%).
[edytuj] Polsko-amerykańskie społeczności (ang. communities)
- Buffalo, Nowy Jork
- Cheektowaga, Nowy Jork
- Utica, Nowy Jork
- Copiague, Nowy Jork
- Riverhead, Nowy Jork
- Watervliet, Nowy Jork
- Cohoes, Nowy Jork
- Schenectady, Nowy Jork
- Dunkirk, Nowy Jork
- Wyandotte, Michigan
- Bronson, Michigan
- Detroit
- Poletown, Detroit
- Hamtramck, Michigan
- Parisville, Michigan
- Williamsburg, Brooklyn
- Greenpoint, Brooklyn
- Archer Heights, Chicago
- Hegewisch, Chicago
- Jefferson Park, Chicago
- Logan Square, Chicago
- Cleveland, Ohio
- Warsaw, Dakota Północna
- Clifton, New Jersey
- East Brunswick, New Jersey
- Garfield, New Jersey
- Linden, New Jersey
- Manville, New Jersey
- Perth Amboy, New Jersey
- Union, New Jersey
- Wallington, New Jersey
- Michigan City, Indiana
- South Bend, Indiana
- Brenham, Teksas
- Chicopee, Massachusetts
- Chelsea, Massachusetts
- Deerfield, Massachusetts
- Dorchester (Neponset), Massachusetts
- Ludlow, Massachusetts
- Springfield, Massachusetts
- South Boston (Andrew Square), Massachusetts
- New Britain, Connecticut
- Erie, Pensylwania
- Scranton Wilkes-Barre, Pensylwania
- Stevens Point, Hrabstwo Portage, Wisconsin
[edytuj] Rozmieszczenie Polonii wg stanów
W nawiasie liczba mieszkańców – Polaków i Amerykanów, którzy przyznali się do polskiego pochodzenia w czasie Spisu Powszechnego w 2000 roku
- Nowy Jork (986 141)
- Illinois (932 996)
- Michigan (854 844)
- Pensylwania (824 146)
- New Jersey (576 473)
- Wisconsin (497 726)
- Kalifornia (491 325)
- Ohio (433 016)
- Floryda (429 691)
- Massachusetts (323 210)
- Connecticut (284 272)
- Minnesota (240 405)
- Teksas (228 309)
- Maryland (184 364)
- Indiana (183 989)
- Arizona (126 665)
- Wirginia (124 647)
- Kolorado (101 190)
- Missouri (90 448)
- Georgia (82 765)
...
- 49 Hawaje (10 770)
- 50 Wyoming (9 929)
- 51 Dystrykt Kolumbii (7 910)
[edytuj] Procentowy udział ludności polonijnej w ogóle populacji stanów
- 01 Wisconsin 9,3%
- 02 Michigan 8,6%
- 03 Connecticut 8,3%
- 04 Illinois 7,5%
- 05 New Jersey 6,9%
...
Wg spisu powszechnego 2000.
[edytuj] Sławni Polacy mieszkający w Stanach
List of Polish-Americans – lista "polskich Amerykanów" w angielskiej Wikipedii.
[edytuj] Rozgłośnie radiowe i stacje telewizyjne
Obecnie (2005) działają 3 stacje telewizyjne nadające z terytorium Polski dla rodaków za granicą – TVN International, TV Polonia i Polsat 2 International. W Chicago działa największa polskojęzyczna stacja telewizja poza terytorium RP – Polvision Waltera Kotaby.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Z życia i działalności Kongresu Polonii Amerykańskiej. Szkice pod redakcją Ryszarda Sudzińskiego i Adama Sudoła. [Konferencja naukowa w Lubostroniu 12-14 października 2006 r.]. Bydgoszcz - Toruń, Wydaw. Wers, 2006, (139 s.)
Przypisy
[edytuj] Linki zewnętrzne
- InfoPoland na stronie Uniwersytetu w Buffalo, bogate źródło wiedzy o Polsce i Polakach w USA i nie tylko
- Polsort - Lokalizator Polonijny - Firmy, Biznesy, Kościoły, i Organizacje w Stanach Zjednoczonych
- Strona Ambasady RP w Waszyngtonie
- Strona Konsulatu RP w Chicago
- Strona Konsulatu RP w Los Angeles
- Strona Konsulatu RP w Nowym Jorku
