Kościół św. Katarzyny w Zamościu
Z Wikipedii
Kościół św. Katarzyny w Zamościu – barokowy kościół na Starym Mieście w Zamościu, wzniesiony w II poł. XVII wieku.
Poreformacki kościół św. Katarzyny znajduje się w północnej części zamojskiego Starego Miasta z głównym wejściem od południa (niewielki placyk J. Jaroszewicza połączony z ul. L. Zamenhofa). Jest to kościół rektoralny (filialny) wchodzący w skład parafii katedralnej pw. Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła.
Jego budowa wraz z klasztorem reformatów, wg projektu J. M. Linka, trwała w latach 1680 – 1686, a ufundowana została przez IV ordynata Ordynacji Zamojskiej - Marcina Zamoyskiego oraz Hieronima Żaboklickiego, ówczesnego chorążego bracławskiego, związanego z rodziną Zamoyskich. Początkowo była to świątynia pw. św. Andrzeja, do czasu rozbiorów Polski, kiedy po przejęciu miasta przez Cesarstwo Austriackie jeszcze w XVIII wieku dokonano kasaty zakonu, a w roku 1806 przeznaczono ją na magazyn wojsk austriackich. Po przejęciu miasta przez innego zaborcę, Rosję, klasztor został rozebrany, a budynek kościoła, tak jak większość pozostałych obiektów w okresie zaborów, pozbawiono wielu elementów architektury i wystroju na styl klasycystyczny, m.in. rozebrano barokowe szczyty oraz sygnatury. Niemniej jednak zachowane zostało barokowe sklepienie krzyżowo-kolebkowe czy też pilastry i płyciny na ścianach od zewnątrz. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości mieścił się tu przez krótki okres teatr, ale ostatecznie, po renowacji w latach 1925 – 1926, przywrócono budynkowi funkcję kościoła (szkolnego) pw. św. Katarzyny (1927 r.).
We wnętrzu tego jednonawowego kościoła można zauważyć takie elementy wystroju jak drewniane ołtarze, późnobarokowy obraz św. Katarzyny pod Madonną z Dzieciątkiem (I poł. XVIII wieku), rzeźby aniołów w stylu rokoko oraz obrazy miejscowych malarzy (z XX wieku) przedstawiające m.in. św. Huberta, św. Teresę. Jest tu także chór oparty o 3 arkady z kolumnami.
Po II wojnie światowej pojawił się tu marmurowy pomnik z urną wypełnioną prochami profesorów i uczniów zamojskich szkół średnich, jakich pozbawiono życia w czasie tej wojny. Ponadto znajdują się tu relikwie św. Andrzeja Boboli, a od niedawna również relikwie św. Ojca Pio sprowadzone tu z Włoch. Ciekawostką jest ponadto przetrzymywanie w roku 1939 w podziemiach kościoła, krakowskiego obrazu Jana Matejki Hołd Pruski, jaki był wówczas poszukiwany przez Niemców. Obraz po niecałych trzech miesiącach trafił z powrotem do Krakowa.
Pod koniec lat 90. minionego stulecia przywrócono pierwotny wygląd zewnętrzny kościoła, zwłaszcza dach i szczyty od frontu, po środku i przy tylnej ścianie; wzbogacono również elewacje. Obecnie trwają prace remontowe wewnątrz świątyni (msze święte odprawiane są w podziemnej części z wejściem po wschodniej stronie). Po zachodniej stronie, w miejscu dawnego klasztoru, trwa budowa Domu Trzeciego Tysiąclecia im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Kościół został także otoczony nowymi murami, a przy wejściu na jego teren od północy stoi pomnik-krzyż poświęcony ofiarom katyńskim z 1940 r.
[edytuj] Bibliografia
- J. Kowalczyk, Zamość. Przewodnik, Zamość, Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej, 1995;
