Film amerykański

Z Wikipedii

Spis treści 1 Początki 1.1 Pierwsze amerykańskie studia filmowe 2 Kino nieme 2.1 Wielkie dzieła amerykańskiego filmu niemego 3 Początki amerykańskiego kina dźwiękowego 4 Złote lata Hollywood (lata 30. i 40.) 4.1 Filmy "wielkiego kryzysu" 4.2 Gwiazdy lat 30. i 40. 4.3 Filmy z Hollywood z lat 1934-1949 które stały się klasyką 4.4 Film noir 5 Kino amerykańskie w epoce telewizji – lata 50. 5.1 Ważne filmy lat 50. 6 Kino dorastającego pokolenia powojennego – lata 60. 7 Lata 70.

[edytuj] Początki

Za najwcześniejszy prototyp urządzeń kinematograficznych można uznać camerę obscura i laternę magica nazywaną też latarnią czarodziejską. Istniały też różnego rodzaju aparaty optyczne do pokazywania ruchomych obrazków – zoetrop, stroboskop, praksinoskop, fenakistiskop. Właściwa ewolucja kina rozpoczęła się jednak z chwilą wynalezienia fotografii i projekcji kinematograficznej.

W 1891 r. Thomas Edison opatentował kamerę kinetoskop opracowaną wg pomysłu Williama Kennedy Laurie Dicksona. Wkrótce pojawiły się miejsca, gdzie ustawiono pudła, w których można było oglądać ruchome obrazki przez wizjer, obrazki wyświetlane z taśmy filmowej. Na początku nazywano je "arcade peepshows", a później nickelodeonami (nazwa od drobnych niklowych monet stanowiących zapłatę za pokaz). Pierwszy film nakręcony w 1894 r. do kinetoskopów to Fred Ott's sneeze (Kichanie Freda Ott) znany też pod tytułem Edison Kinetoscopic Record of a Sneeze (Kamera Edisona rejestruje kichnięcie). Miał 5 sekund i był chroniony patentem Edisona.

W 1893 r. Edison Laboratories zbudowało pierwsze studio filmowe w West Orange w New Jersey.

W 1894 r. we Francji skonstruowano urządzenie znacznie lepsze niż kinetoskop – Bracia Auguste i Louis Lumière skonstruowali kinematograf. Pozwalał on na wyświetlanie filmu na ekranie, w związku z czym jednocześnie mogło oglądać film wielu widzów. Upowszechnił się on na początku XX w. na całym świecie.

William Dickson odszedł od Edisona i z kilkoma inwestorami założył firmę American Mutoscope Company. Wytwarzał w niej mutoskop – kamerę konkurencyjną wobec kinetoskopu i jak Edison, produkował filmy do tych urządzeń. Rozwijając ideę braci Lumière, American Mutoscope opracował "biograph" – projektor, który pozwalał na pokazywanie filmów na ekranie dla wielkiej publiczności, co zaczęło stanowić potężną konkurencję dla nickelodeonów. Edison odpowiedział wielkim projektorem nazwanym Vitascope. Jednocześnie uważając, że to on ma wyłączność patentową na film w Ameryce, rozpoczął ostrą walkę z wszelką konkurencją.

[edytuj] Pierwsze amerykańskie studia filmowe

• American Mutoscope and Biograph Company
• Christie Film Company
• The Edison Manufacturing Co.
• Essanay Film Manufacturing Co.
• Goldwyn Picture Corporation
• Kalem Company
• Keystone Studios
• Lubin Film Company
• Nestor Motion Picture Company
• Selig Polyscope Company
• Thanhouser Film Corporation
• The Vitagraph Company

[edytuj] Kino nieme

Już na początku XX w. w Stanach zaczęła się masowa produkcja krótkich jedno-, dwuaktowych komedii i melodramatów. Tanie kina, do których bilet kosztował 5 centów (nickel) zwano nickelodeonami. Pokaz odbywał się zwykle z podkładem muzyki granej na żywo na pianinie. Rozgrywki między rosnącymi jak grzyby po deszczu wytwórniami sprawiły, że część z nich przeniosła się na wybrzeże zachodnie, gdzie zresztą warunki do filmowania (a więc np. oświetlenie i pogoda) były lepsze.

Głównie była to ucieczka przed agentami Motion Picture Patents Company Edisona, który miał patenty filmowe na USA i bezlitośnie ścigał wszystkich, którzy chcieli złamać jego monopol na kręcenie filmów. Odległość od New Jersey, gdzie była siedziba The Edison Manufacturing Co., do Kalifornii była tak duża, że niezależni filmowcy czuli się tu bezpiecznie.

Pierwsze studio filmowe w Hollywood to Nestor Studio założone w 1911 r. przez producentów Ala Christie i Davida Horsley. W tym samym roku pojawili się tu inni niezależni producenci.

Wkrótce najważniejszym ośrodkiem amerykańskiej sztuki filmowej stała się dzielnica Los Angeles – Hollywood. W latach 20. powstał tu system pięciu wielkich wytwórni: Fox (później 20th Century Fox), Loew's Incorporated (później Metro-Goldwyn-Mayer), Paramount Pictures, RKO (Radio-Keith-Orpheum) i Warner Bros., działające zarówno jako producenci filmów, jak i dystrybutorzy i właściciele kin. Zatrudniały też własne gwiazdy aktorskie. Znaczenie trzech następnych wytwórni Universal Studios, Columbia Pictures i United Artists było też duże, ale nie posiadały one własnych kin i własnych gwiazd aktorskich. W opozycji do "wielkiej piątki" było ośmiu niezależnych producentów wśród których byli: Samuel Goldwyn, David O. Selznick, Walt Disney i Walter Wanger.

Stany Zjednoczone szybko uległy magii kinematografii. Kino pozwalało oderwać się od niełatwej codzienności, a dużej części społeczeństwa umożliwiało obcowanie z dotychczas dość hermetyczną sztuką. Olbrzymie studia filmowe tworzyły dekoracje, na tle których rozgrywały się wielkie sceny historyczne, ekranizacje wielkich powieści. Rozwijała się technika filmowania, operatorzy zaczęli wykorzystywać grę światła i cienia, a także różne ujęcia kamery.

Niestety nowinkom technicznym nie zawsze wtórowała jakość artystyczna. Znakomici komicy, jak Buster Keaton, Lon Cheney i Charlie Chaplin byli oczywiście wielkim magnesem, ale równie wielkie rzesze szły do kin, by oglądać dość mierne artystycznie produkcje, łzawe melodramaty z nieodłącznie szczęśliwym happy-endem.

W 1919 r. powstała wytwórnia United Artists Corporation założona przez filmowców Charlie Chaplina, D.W. Griffitha, Douglas Fairbanksa, i Mary Pickford, którzy chcieli tworzyć filmy artystyczne.

[edytuj] Wielkie dzieła amerykańskiego filmu niemego

W okresie przed wprowadzeniem filmu dźwiękowego powstawały również dzieła, które obecnie zaliczane są do największych osiągnięć kinematografii, jak:

• Napad na ekspress (The Great Train Robbery) (1903) – pierwszy western,
• pierwsza ekranizacja powieści Frankenstein (1910),
• filmy D.W. Griffitha: Narodziny narodu, Nietolerancja (1916), Złamana lilia (1919), Męczennica miłości (1920);
• Nanook z północy (Nanook of the North) (1922) wybitny film dokumentalny w reżyserii Roberta J. Flaherty'ego,
• Karawana (1923) reż. James Cruze – najwybitniejszy western kina niemego
• komedie slapstickowe Macka Sennetta
• filmy Charlie Chaplina m.in.: Charlie włóczęgą (1916), Imigrant (1917), Pieskie życie (1918), Brzdąc (1921), Paryżanka (1923), Pielgrzym (1923), Gorączka złota (1925), Cyrk (1928), Światła wielkiego miasta – film z muzyką ale bez dialogów (1931);
• komedie Bustera Keatona z najwybitniejszym – Generałem (1926), a także: Rozkosze gościnności (1923), Młody Sherlock Holmes (1924), Marynarz na dnie morza (1924), Marynarz słodkich wód (1928), Człowiek z kamerą (1928).
• komedie Harolda Lloyda m.in. Jeszcze wyżej (1923), Niech żyje sport (1925).

Od samego początku kino amerykańskie nastawione było na lansowanie gwiazd aktorskich. Oprócz ww. komików wielkimi gwiazdami amerykańskiego kina niemego byli także: Mary Pickford, Lillian Gish, Pola Negri, Douglas Fairbanks, Theda Bara, Barbara La Marr, Rudolph Valentino, Gloria Swanson, Ramon Novarro, John Barrymore i in.

[edytuj] Początki amerykańskiego kina dźwiękowego

W październiku 1900, na Wystawie Światowej w Paryżu, publiczność po raz pierwszy miała okazję obejrzeć film dźwiękowy z wielką Sarah Bernhardt. Dźwięk odtwarzano z płyty gramofonowej. Efekt był mizerny, bo asynchron dźwięku z obrazem był duży. Nowy etap w historii kinematografii rozpoczął się w 1927 r., gdy na ekranach ukazał się pierwszy prawdziwy film dźwiękowy Śpiewak jazzbandu z gwiazdą Al Jolsonem. Wynalazek został przyjęty entuzjastycznie przez widzów, a z konsternacją przez twórców kina niemego. Charlie Chaplin twierdził, że jest to sezonowa nowinka techniczna i sam swoje filmy Światła wielkiego miasta (City Lights) (1931) i Dzisiejsze czasy (Modern Times) (1936) nakręcił bez dialogów, chociaż była w tych filmach muzyka i efekty. Główny zarzut dotyczył problemów technicznych z nagrywaniem dźwięku na planie i związanymi z tym wielkimi ograniczeniami w ruchu kamery. Problemy te znakomicie zostały pokazane w dużo późniejszym filmie Deszczowa piosenka. W 1929 r. King Vidor zrealizował Dusze czarnych (Hallelujah!), obraz uważany za pierwsze arcydzieło kina dźwiękowego.

[edytuj] Złote lata Hollywood (lata 30. i 40.)

Po I wojnie światowej do Stanów Zjednoczonych przybyło wielu filmowców z Europy zachęconych lepszymi warunkami pracy i wyższymi zarobkami. Przybyli reżyserzy tacy jak: Ernst Lubitsch, Alfred Hitchcock, Fritz Lang i Jean Renoir; aktorzy jak Greta Garbo, Rudolph Valentino, Marlene Dietrich, Pola Negri, Ronald Colman, and Charles Boyer.

To oni przyczynili się do powstania wielkiej gałęzi przemysłu filmowego w USA.

W latach 30. i 40. – określanych też jako "złote lata Hollywood". Powstawało rocznie ponad 400 filmów, a 90 milionów widzów co tydzień było w amerykańskich kinach. Wtedy też ukształtowały się najbardziej typowe gatunki kina amerykańskiego: western, komedie slapstickowe, film noir (czarny film gangsterski), musical, rysunkowy film animowany (Walt Disney), film biograficzny, melodramat itp.

Produkcja filmów stała się wielkim biznesem skoncentrowanym w wielkich wytwórniach zatrudniających setki producentów, reżyserów, scenarzystów, aktorów, kaskaderów i techników kina. Oprócz wielkiej ilości filmów miałkich powstało w tym okresie wiele znakomitych dzieł z Obywatelem Kane w reżyserii Orsona Wellesa na czele (premiera 1 maja 1941).

[edytuj] Filmy "wielkiego kryzysu"

Jedyną dziedziną w czasach wielkiego kryzysu gospodarczego, która się rozwijała, była kinematografia. O dziwo, kina były odwiedzane i filmy produkowane. Powstało wtedy wiele znakomitych obrazów kina popularnego. Na ekrany weszły klasyczne dziś horrory z Draculą i Frankensteinem (1931). W 1933 r. miał premierę King Kong. Howard Hughes zrealizował film wojenny Aniołowie piekieł (Hell's Angels) (1930). Walt Disney wyprodukował swoje pierwsze krótkie filmy animowane w na taśmie kolorowej (Technicolor). Karierę rozpoczęli bracia Marx ze swoimi zwariowanymi komediami – Małpi interes, Końskie pióra, i Kacza zupa. Powstały znakomite filmy gangsterskie, prekursorskie dla gatunku noir – Mały Cezar w reż. Merwyna LeRoya z Edwardem G. Robinsonem, Wróg publiczny Williama Wellmana z Jamesem Cagneyem i Człowiek z blizną Howarda Hawksa.

[edytuj] Gwiazdy lat 30. i 40.

Po wielkim kryzysie gospodarczym w amerykańskim kinie umocnił się system wielkich gwiazd aktorskich i reżyserskich. W największych wytwórniach zawierano długoletnie kontrakty z reżyserami i aktorami:

• 20th Century Fox: reżyserzy – Ernst Lubitsch, Otto Preminger, Henry Hathaway i Elia Kazan; aktorzy – Shirley Temple, Loretta Young, Betty Grable, Marilyn Monroe, Tyrone Power, Don Ameche, Henry Fonda i Gregory Peck.
• Paramount: aktorzy – Mary Pickford, Mae West, W. C. Fields, Bing Crosby, Bob Hope, Gary Cooper, Claudette Colbert, Alan Ladd, Burt Lancaster, Kirk Douglas.
• Metro-Goldwyn Mayer (MGM): reżyserzy – Erich von Stroheim, Fritz Lang, George Cukor, Victor Fleming; aktorzy – Greta Garbo, Clark Gable, Joan Crawford, Spencer Tracy, James Stewart, Mickey Rooney, Judy Garland, Elizabeth Taylor.
• Warner Brothers: aktorzy – Humphrey Bogart, Edward G. Robinson, Jimmy Cagney, Bette Davis, Errol Flynn, Peter Lorre.

Aktorzy byli czasami "wypożyczani" do innych wytwórni. Grali jednocześnie w czterech czy nawet pięciu filmach. Humphrey Bogart wystąpił w 36 filmach pomiędzy 1934 a 1942. Casablanca była jednym z pięciu jego filmów realizowanych w 1943 r.

[edytuj] Filmy z Hollywood z lat 1934-1949 które stały się klasyką

• 1934 Ich noce (It Happened One Night) reż. Frank Capra – główne role – Clark Gable i Claudette Colbert,
• 1935 Bracia Marx: Noc w operze (Night at the opera) reż. Sam Wood – występują bracia Marx,
• 1935 Kapitan Blood (Captain Blood) reż. Michael Curtiz – gwiazdy – Errol Flynn, Olivia De Havilland,
• 1936 Pan z milionami (Mr. Deeds Goes to Town) reż. Frank Capra – gwiazda – Gary Cooper,
• 1936 Jestem niewinny (Fury) reż. Fritz Lang – gwiazda – Spencer Tracy,
• 1937 Bohaterowie morza (Captains Courageous) reż. Victor Fleming,
• 1937 Królewna Śnieżka (The Snow White) Walt Disney,
• 1938 Jezebel reż. Wiliam Wyller, gwiazdy – Bette Davis, Henry Fonda,
• 1938 Pieniądze to nie wszystko (You Can't Take It With You) – reż. Frank Capra, gwiazdy – James Stewart, Lionel Barrymore, Jean Arthur,
• 1939 Dyliżans (Stagecoach) reż. John Ford – gwiazda – John Wayne – jeden z najlepszech westernów wszech czasów,
• 1939 Czarnoksiężnik z Krainy Oz (The Wizard of Oz) reż. Victor Fleming – musical z debiutującą Judy Garland,
• 1939 Pan Smith jedzie do Waszyngtonu (Mr. Smith Goes to Washington) – reż. Frank Capra – główne role – Jean Arthur, James Stewart,
• 1939 Przeminęło z wiatrem (Gone With the Wind) reż. Victor Fleming – gwiazdy – Clark Gable, Vivien Leigh, Leslie Howard, Olivia de Havilland, Hattie McDaniel – film będący jedną z największych produkcji Hollywood, na podstawie powieści Margaret Mitchell, zdobył w 1940 roku 8 Oscarów i do dziś cieszy się ogromną popularnością; jest także pierwszym filmem aktorskim wykonanym w technikolorze.
• 1939 Ninoczka (Ninotchka) reż. Ernst Lubitsch – gwiazda – Greta Garbo,
• 1939 Flip i Flap w Legii Cudzoziemskiej (Flying Deuces) reż. A. Edward Sutherland – jeden z wielu filmów ze znakomitą parą komików Flipem i Flapem czyli Stanem Laurelem i Oliverem Hardy,
• 1940 Grona gniewu (The Grapes of Wrath) reż. John Ford – gwiazda – Henry Fonda,
• 1940 Dziewczyna Piętaszek (His Girl Friday) reż. Howard Hawks – gwiazda – Cary Grant,
• 1940 Opowieść Filadelfijska (The Philadelphia Story) reż. George Cukor – gwiazdy – Katharine Hepburn, Cary Grant, James Stewart,
• 1940 Rebecca reż. Alfred Hitchcock – grają – Laurence Olivier, Joan Fontaine,
• 1940 Fantazja (Fantasia) reż. Walt Disney,
• 1940 Dyktator (The Great Dictator) reż. Charlie Chaplin,
• 1941 Obywatel Kane (Citizen Kane) reż. Orson Welles, film uważany przez krytyków za najwybitniejsze dzieło w historii kina,
• 1941 Sokół maltański (Maltese Falcon) reż. John Huston – gwiazda – Humphrey Bogart,
• 1941 Poznajcie Johna Doe (Meet John Doe) reż. Frank Capra – gwiazdy – Gary Cooper, Barbara Stanwyck,
• 1941 Zielona dolina (How Green Was My Valley) reż. John Ford,
• 1941 Sierżant York (Sergrant York) reż. Howard Hawks – gwiazda – Gary Cooper,
• 1941 Pasterz z gór (Shepherd of the Hills) reż. Henry Hathaway – gwiazda – John Wayne,
• 1941 Podejrzenie (Suspicion) reż. Alfred Hitchcock – gwiazda – Cary Grant, Joan Fontaine,
• 1942 Casablanca reż. Michael Curtiz – gwiazdy – Humphrey Bogart, Ingrid Bergman,
• 1942 Wspaniałość Ambersonów (The Magnificent Ambersons) reż. Orson Welles,
• 1942 Ożeniłem się z czarownicą (I Merried A Witch) reż. René Clair,
• 1942 Być albo nie być (To Be or Not to Be) reż. Ernst Lubitsch – komedia, której akcja toczy się w okupowanej Polsce,
• 1943 Mściwy jastrząb (Air Force) reż. Howard Hawks,
• 1943 Konwój (Action In The North Atlantic) reż. Lloyd Bacoin – gwiazda – Humphrey Bogart,
• 1944 Arszenik i stare koronki (Arsenic And Old Lace) reż. Frank Capra – gwiazda – Cary Grant,
• 1944 Podwójne ubezpieczenie (Double Indemnity) reż. Billy Wilder – grają – Barbara Stanwyck, Edward G. Robinson,
• 1944 Zdarzyło się jutro (It Happened Tomorrow) reż. René Clair,
• 1944 Gasnący płomień (Gaslight) reż. George Cukor – gwiazda – Ingrid Bergman,
• 1945 To wspaniałe życie (It's a Wonderful Life) reż. Frank Capra – gwiazda – James Stewart,
• 1945 Stracony weekend (The Lost Weekend) reż. Billy Wilder
• 1946 Osławiona (Notorious) reż. Alfred Hitchcock – gwiazdy – Cary Grant, Ingrid Bergman,
• 1946 Wielki sen (The Big Sleep) reż. Howard Hawks – gwiazdy – Humphrey Bogart, Lauren Bacall,
• 1946 Miasto bezprawia (My Darling Clementine) reż. John Ford – gwiazda – Henry Fonda,
• 1947 Pan Verdoux (Monsieur Verdoux) reż. Charlie Chaplin,
• 1948 Dzwonić Northside 777 (;;Call Northside 777) reż. Henry Hathaway – gwiazda – James Stewart,
• 1948 Rzeka Czerwona (Red River) reż. Howard Hawks – grają – John Wayne, Montgomery Clift,
• 1948 Nagie miasto (Naked City) reż. Jules Dassin,
• 1948 Skarb Sierra Madre (The Treasure Of The Sierra Madre) reż. John Huston – gwiazda – Humphrey Bogart,
• 1948 Przepraszam pomyłka (Sorry, Wrong Number) reż. Anatole Litwak – grają – Barbara Stanwyck, Burt Lancaster,
• 1949 Kopciuszek (Cinderella) prod. Walt Disney,
• 1949 Dziedziczka (The Heiress) reż. Wiliam Wyller – grają – Olivia de Havilland, Montgomery Clift.

[edytuj] Film noir

Europejscy krytycy bardzo lubią klasyfikowanie filmów nie według gatunków lecz według kierunków, nurtów i szkół filmowych. Termin film noir (czarny film) wymyślony został po II wojnie światowej przez francuskiego krytyka filmowego Nino Franka. W 1946 roku we Francji można było jednocześnie obejrzeć Sokoła maltańskiego (The Maltese Falcon), Johna Hustona (1941), High Sierra Raoula Walsha (1941), Laurę Otto Premingera (1944), Żegnaj laleczko (Murder, My Sweet) Edwarda Dmytryka (1944), Podwójne ubezpieczenie (Double Indemnity) Billy Wildera (1944) i Kobietę w oknie (Woman in the Window), Fritza Langa (1945). Filmy powstałe w pierwszej połowie lat czterdziestych, niezależnie od siebie, niewyświetlane w Europie ze względu na wojnę, oglądane w jednym momencie ukazały wiele wspólnych, nowych jakości formalnych i treściowych, pozwalających na wyodrębnienie nowego zjawiska, które w równym stopniu jak włoski neorealizm wywarło wpływ na powojenne kino. Nino Frank – pisał, że obrazy te określane zwykle mianem "filmu detektywistycznego" lub "gangsterskiego", bardziej zasługują na określenie "przygoda kryminalna" lub "psychologia zbrodni".

Film noir przez jednych uważany jest za nurt w kinie amerykańskim, przez innych za gatunek filmowy. Zaliczane są do niego zarówno filmy detektywistyczne jak i mroczne romanse (np. Rebeka (Rebecca) Hitchcocka (1940) czy Casablanca Michaela Curtiza (1942). Największą gwiazdą, grającą role zarówno detektywów jak i gangsterów był Humphrey Bogart.

Wielki wpływ na twórców filmowych wywarli pisarze tzw. czarnych kryminałów, których powieści i opowiadania były często tworzywem literackim filmów: Raymond Chandler (Żegnaj laleczko, Wielki sen, Dama z jeziora), James Cain (Podwójne ubezpieczenie, Listonosz dzwoni zawsze dwa razy) i Dashiel Hammett (Sokół maltański).

Filmy tego nurtu realizowane były w latach 40. i w pierwszej połowie lat 50. Niektórzy krytycy uznający "czarny film" nie za nurt lecz za gatunek filmu amerykańskiego zaliczają do niego także późniejsze filmy detektywistyczno-gangsterskie.

[edytuj] Kino amerykańskie w epoce telewizji – lata 50.

Srebrne lata Hollywood. System wielkich wytwórni Hollywood zaczął się chwiać pod koniec lat 40. Złożyły się na to dwie przyczyny – rządowa – federalna akcja antytrustowa wymuszająca oddzielenie produkcji filmów od rozpowszechniania oraz gwałtowny rozwój telewizji po II wojnie światowej.

W latach 50. w amerykańskich domach masowo pojawiły się telewizory. Jednocześnie opustoszały kina. Rozpoczęła się dramatyczna walka o widza. Wytwórnie postanowiły wprowadzić do kin szeroki ekran. W 1952 r. opracowano technikę cineramy (projekcja z trzech taśm). W 1953 r. przypomniano francuski wynalazek sprzed lat CinemaScope (tzw "panorama" z zastosowaniem obiektywu anamorficznego). W 1954 r. opracowano format vistavision z klatką umieszczoną poziomo na taśmie filmowej. Później zaczęto stosować taśmę 70 mm. Takich filmów nie można było obejrzeć w telewizji. W USA powstawały też nowe kina pod gołym niebem – kina samochodowe.

Lata 50. to szczyt tzw. zimnej wojny pomiędzy światem zachodnim a Związkiem Radzieckim. W Hollywood działała kongresowa komisja do spraw działalności antyamerykańskiej tzw. komisja McCarthy'ego szukająca szpiegów sowieckich i sympatyków partii komunistycznej. Część filmowców traci pracę. Niektórzy jak Charlie Chaplin emigrują do Europy.

Reżyserzy, którzy zdobyli sławę w latach 40., tacy jak Billy Wilder, John Huston, Elia Kazan, Alfred Hitchcock czy John Ford dalej tworzą dobre filmy. Pojawiają się także nowe twarze. Do grona wielkich gwiazd dołączają miedzy innymi Marilyn Monroe, Marlon Brando, Natalie Wood, James Dean, Burt Lancaster, Debbie Reynolds, Frank Sinatra, Kirk Douglas, Gene Kelly, Steve McQueen, Grace Kelly, Shirley MacLaine.

[edytuj] Ważne filmy lat 50.

• 1950 Wszystko o Ewie (All About Eve) reż. Joseph Mankiewicz – występują – Bette Davis, Marilyn Monroe;
• 1950 Bulwar Zachodzącego Słońca (Sunset Boulevard) reż. Billy Wilder – występują – William Holden, Gloria Swanson, Erich von Stroheim, Buster Keaton,
• 1951 Amerykanin w Paryżu (An American in Paris) reż. Vincent Minnelli – występują – Gene Kelly, Leslie Caron:
• 1952 Deszczowa piosenka (Singin' in the Rain} reż. Stanley Donen – występują – Gene Kelly, Donald O'Connor, Debbie Reynolds,
• 1952 Afrykańska królowa (The African Queen) reż. John Huston – występują – Katharine Hepburn, Humphrey Bogart,
• 1952 W samo południe (High Noon) reż. Fred Zinnemann – występują – Gary Cooper, Grace Kelly, Katy Jurado, Lloyd Bridges, Lee Van Cleef – najsłynniejszy western wszech czasów,
• 1953 Stąd do wiecznosci (From Here to Eternity) reż. Fred Zinnemann – występują – Burt Lancaster, Montgomery Clift, Deborah Kerr, Donna Reed, Frank Sinatra, Ernest Borgnine, Jack Warden,
• 1953 Jeździec znikąd (Shane) reż. George Stevens – klasyka westernu
• 1953 Mężczyźni wolą blondynki (Gentlemen Prefer Blondes) reż. Howard Hawks – występują – Marilyn Monroe, Jane Russe – musical ze słynnym "Diamonds Are a Girl's Best Friend" wykonywanym przez Marilyn Monroe,
• 1953 Niagara reż. Henry Hathaway – występuje – Marilyn Monroe,
• 1954 Bunt na okręcie (The Caine Mutiny) reż. Edward Dmytryk – występuje – Humphrey Bogart,
• 1954 Na nabrzeżach (On the Waterfront) reż. Elia Kazan – występują – Marlon Brando, Karl Malden, Rod Steiger,
• 1954 Okno na podwórze (Rear Window) reż. Alfred Hitchcock – występują – James Stewart, Grace Kelly,
• 1954 Narodziny gwiazdy (A Star is Born) reż. George Cukor – występują – Judy Garland, James Mason,
• 1954 Rzeka bez powrotu (River of No Return) reż. Otto Preminger – występują – Marilyn Monroe, Robert Mitchum,
• 1955 Marty reż. Delbert Mann – występuje – Ernest Borgnine
• 1955 Buntownik bez powodu (Rebel Without a Cause) reż. Nicholas Ray – występują – James Dean, Natalie Wood, Dennis Hopper,
• 1955 Na wschód od Edenu (East Of Eden) reż. Elia Kazan – występuje – James Dean,
• 1956 Poszukiwacze (The Searchers) reż. John Ford – występują – John Wayne, Vera Miles, Natalie Wood,
• 1957 Most na rzece Kwai (The Bridge on the River Kwai) reż. David Lean – występują – Alec Guinness, William Holden,
• 1957 Ścieżki chwały (Paths of Glory) reż. Stanley Kubrick – występuje – Kirk Douglas,
• 1957 12 gniewnych ludzi (12 Angry Men) reż. Sydney Lumet – występują – Henry Fonda, Jack Warden,
• 1958 Osobne stoliki (Separate Tables) reż. Delbert Mann – występują – David Niven, Rita Hayworth, Burt Lancaster, Deborah Kerr,
• 1958 Zawrót głowy (Vertigo) reż. Alfred Hitchcock – występują – James Stewart, Kim Novak,
• 1958 Świadek oskarżenia (Witness for the Prosecution) reż. Billy Wilder – występują – Marlene Dietrich, Tyrone Power,
• 1959 Północ – północny zachód (North by Northwest) reż. Alfred Hitchcock – występują – Cary Grant, James Mason,
• 1959 Pół żartem, pół serio (Some Like It Hot) reż. Billy Wilder – występują – Marilyn Monroe, Tony Curtis, Jack Lemmon,
• 1960 Garsoniera (The Apartment) reż. Billy Wilder – występują – Jack Lemmon, Shirley MacLaine,
• 1960 Psychoza (Psycho) reż. Alfred Hitchcock – występują – Anthony Perkins, Vera Miles,
• 1960 Dzika rzeka (Wild River) reż. Elia Kazan – występują – Bruce Dern, Montgomery Clift, Lee Remick,
• 1960 Siedmiu wspaniałych (The Magnificent Seven) reż. John Sturges – występują – Yul Brynner, Steve McQueen, Horst Buchholz, Charles Bronson, Robert Vaughn, Eli Wallach, James Coburn.

[edytuj] Kino dorastającego pokolenia powojennego – lata 60.

Brązowe lata Hollywood. Lata 60. to okres gdy do kin zaczyna przychodzić młodzież wychowana po wojnie, mająca w domach telewizory, szukająca w kinach nie tylko rozrywki. To właśnie młodzi ludzie stanowią większość widowni kinowej. W filmie amerykańskim, podobnie jak to się dzieje w Europie, pojawia się kino autorskie – reżyserów takich jak Mike Nichols, Sidney Lumet, John Cassavetes, Blake Edwards, Stanley Kubrick, John Schlesinger, Paul Mazursky, Sam Peckinpah, Woody Allen, Dennis Hopper, Roman Polański...

• 1960 Kto sieje wiatr (Inherit the Wind) reż. Stanley Kramer – występuje – Spencer Tracy
• 1961 West Side Story reż. Jerome Robbins, Robert Wise – nowe spojrzenie na musical,
• 1961 Śniadanie u Tiffany'ego (Breakfast at Tiffany's) reż. Blake Edwards – występuje – Audrey Hepburn,
• 1961 Skłóceni z życiem (The Misfits) reż. John Huston – występują – Clark Gable, Marilyn Monroe, Montgomery Clift, Thelma Ritter, Eli Wallach,
• 1962 The Man Who Shot Liberty Valance reż. John Ford – występują – John Wayne, James Stewart, Vera Miles, Lee Marvin.
• 1962 Ostatni kowboj (Lonely Are the Brave) reż. David Miller – występują – Kirk Douglas, Gena Rowlands, Walter Matthau,
• 1962 Przeżyliśmy wojnę (Manchurian Candidate) reż. John Frankenheimer
• 1962 Zabić drozda (To Kill a Mockingbird) reż. Robert Mulligan – występują – Gregory Peck, Robert Duvall,
• 1963 Polne lilie (Lilies of the Field) reż. Ralph Nelson – występuje – Sidney Poitier,
• 1963 Ptaki (The Birds) reż. Alfred Hitchcock – występują – Tippi Hedren, Rod Taylor, Jessica Tandy, Annie Hayworth,
• 1965 Major Dundee reż. Sam Peckinpah – występują – Charlton Heston, James Coburn, Richard Harris,
• 1966 Kto się boi Virginii Wolf? (Who's Afraid of Virginia Woolf?) reż. Mike Nichols – występują – Elizabeth Taylor, Richard Burton, George Segal,
• 1967 W upalną noc (In the Heat of the Night) reż. Norman Jewison – występują – Sidney Poitier, Rod Steiger,
• 1967 Absolwent (The Graduate) reż. Mike Nichols – występują – Anne Bancroft, Dustin Hoffman, Katharine Ross – muzyka w wykonaniu duetu Simon and Garnfunkel
• 1967 Bonnie i Clyde (Bonnie and Clyde) reż. Arthur Penn – występują – Faye Dunaway, Warren Beatty, Gene Hackman,
• 1968 2001 Odyseja kosmiczna (2001: A Space Odyssey) reż. Stanley Kubrick – jeden z najwybitniejszych filmów fantastycznych w historii kina.
• 1968 Dziecko Rosemary (Rosemary Child) reż. Roman Polański
• 1968 Noc żywych trupów (Night Of The Living Deads) reż. George A. Romero – film klasy B, który z czasem stał się klasykiem gatunku, jednym z najsłynniejszych horrorów,
• 1969 Dzika banda (The Wild bunch) reż. Sam Peckinpah – występują – William Holden, Ernest Borgnine,
• 1969 Swobodny jeździec (Easy Rider) reż. Dennis Hopper – występują – Peter Fonda, Dennis Hopper, Jack Nicholson – film o ideologii hippisowskiej,
• 1969 Bob i Carol i Ted i Alice (Bob and Ted and Carol and Alice) reż. Paul Mazursky,
• 1969 Bierz forsę i w nogi (Take the Money and Run) reż. Woody Allen,
• 1969 Nocny kowboj (Midnight Cowboy) reż. John Schlesinger – występują – Jon Voight, Dustin Hoffman,

[edytuj] Lata 70.

== Amerykańskie wytwórnie filmowe == zobacz Hollywood