Andrij Melnyk
Z Wikipedii
Andrij Melnyk, ukr. Андрій Мельник (ur. 12 grudnia 1890 r. w rejonie Drohobycza w Rosji, zm. 1 listopada 1964 r. w Clervaux) - ukraiński działacz nacjonalistyczny, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), zaś po rozłamie frakcji melnykowców (OUN-M)
Urodził się w rodzinie greckokatolickiego organisty (diaka). Z wykształcenia był inżynierem leśnikiem. Podczas pierwszej wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej jako oficer w korpusie Strzelców Siczowych. W 1916 r. został uwięziony przez Rosjan. W ukraińskiej armii Symona Petlury otrzymał stopień pułkownika.
W latach 1922-1924 więziony był za działalność terrorystyczną przeciwko polskiemu rządowi.
W latach 30. przekształcił OUN w organizację podziemną, przejmując jednocześnie faszystowską ideologię Benito Mussoliniego oraz stworzył zbrojne skrzydło OUN odpowiedzialne za wiele aktów terrorystycznych.
Po zamordowaniu w Rotterdamie 1938 r. Jewhena Konowalca przez agenta NKWD Pawła Sudopłatowa, A. Melnyk stał się przywódcą OUN. Od 1938 r. współpracował z Abwehrą, a po wkroczeniu Wehrmachtu na Ukrainę we wrześniu 1939 r. proklamował niezależny rząd ukraiński w Równem. W 1940 r. bardziej radykalni członkowie UON ze Stepanem Banderą na czele dokonali w niej rozłamu. Dwie powstałe frakcje znane były popularnie jako banderowcy i melnykowcy.
Na przełomie 1943/1944 r. A. Melnyk został aresztowany przez Gestapo i osadzony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen w oddziale dla więźniów specjalnych tzw. Zellenbau (przebywali tam również m.in. pierwszy dowódca Armii Krajowej Stefan Rowecki, kanclerz Austrii Kurt Schuschnigg, czy premier Francji Edouard Daladier, a od września 1941 r. aresztowani przywódcy OUN(B) - Stepan Bandera i Jarosław Stećko). Niemcy chcieli wymusić w ten sposób większe zaangażowanie Ukraińców w wojnie z ZSRR, bez koniecznosci koncesji politycznych z własnej strony. Andrij Melnyk uwolniony został wraz z S. Banderą i J. Stećką jesienią 1944 r., w związku ze zmianą polityki III Rzeszy wobec tzw. wojsk ochotniczych (Freiwillige) i koniecznością ustępstw w obliczu zbliżającej się klęski militarnej Niemiec.
Od grudnia 1944 r. A. Melnyk uczestniczył w negocjacjach, w wyniku których 17 marca 1945 r. powstał Ukraiński Komitet Narodowy.
Po wojnie mieszkał w Luksemburgu, RFN i Kanadzie. Zmarł w 1964 r. w wieku 74 lat.
[edytuj] Bibliografia (podstawowe pozycje)
- Roman Wysocki, Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Polsce w latach 1929-1939, Lublin 2003
- Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy: Sprawa ukraińska w czasie II wojny swiatowej na terenie II Rzeczypospolitej Warszawa PWN, 1993
- Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy, 1933-1945, Warszawa, KiW 1972
- Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929 Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1989
