گناباد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه آن را تغییر دهید. در پایان، پس از ویکی‌سازی این الگوی پیامی را بردارید. |
گُناباد مرکز شهرستان گناباد واقع در استان خراسان رضوی است. جمعیت آن بر پایه آمار سرشماری سال ۸۵ برابر با ۳۴٬۵۶۳ نفر است.[۱]. بومیان این شهر، آن را جویمند نیز می نامند.
بزرگ‌ترین قنات جهان در گناباد قرار دارد. این قنات از دوره هخامنشیان تا کنون، عامل تولید و حیات در شهر کویری گناباد بوده‌است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نامشناسی
گناباد را در منابع عربی و اسلامی جنابد و کنابد و جویمند نیز ثبت کرده‌اند. جویمند نام پیشین نقطه شهری‌ای است که در دوران پهلوی نام گناباد بر آن نهاده شد. نام گناباد پیش از آن زمان و پس از زمین‌لرزه مهیبی که شهر اصلی گناباد را ویران ساخته بود نام منطقه شده بود و دیگر نام هیچ شهر بخصوصی نبود.
این شهر دارای سه قنات است :قنات ده و قنات علی آباد و قنات حسین آباد. شاید به همبن خاطر آن را جویمند نامیده اند یعنی صاحب جوی ها.
[ویرایش] تاریخچه
بارها در شاهنامه، فردوسی شاعر حماسه سرای ایران از گناباد یا جنابد یاد کرده و این مکان را محل جنگ‌های توران و ایران دانسته‌است. به گفته شاهنامه «پیران ویسه» وزیر کاردان افراسیاب در گناباد به خاک سپرده شده و مدفن او هم اکنون در گناباد است.
از دیگر مواردی که می‌توان اشاره نمود، گذر ناصرخسرواز گناباد و روستای کلات (ازتوابع گناباد)و کوهپایه‌های مشرف می‌باشد که در سفرنامه خود به آن اشاره نموده‌است.
در شهر گناباد نیز آب انبارهای عظیمی وجود داشته‌است که حداقل سه مورد آنها در توسعه شهری تخریب شده‌است. آب انبار مرکز گناباد در خیابان شریعت سابق تا سال ۱۳۶۳ فعال و مورد بهره برداری مردم بود.در زمستان آب برف و یخ را روانه این آب انبار می‌کردند و در تابستان آب سرد و خنک می‌نوشیدند به این آب انبار یخچال خانه هم می‌گفتند. گویا در تابستان‌های قدیم به مردم یخ هم می‌فروخته‌اند بویژه اگر تابستان مصادف با ماه رمضان می‌شده‌است.
یکی از نقاط دیدنی گناباد، قلعه فرود می‌باشد که درحال حاضر به روستای کوه قلعه مشهوراست درآن مکان باقی مانده‌های قلعه‌های ساخته شده از ساروج که ازبتن فعلی محکمتر است وجوددارد. در بعضی ارتفاعات دسترسی به این قلعه‌ها با زحمت زیاد امکان پذیرمی باشد.
[ویرایش] آثار تاریخی
تا اوایل سالهای ۱۳۴۰ بافت این شهر خیلی قدیمی بود و علاقه وافر اهالی به نوسازی شهرشان سبب خراب شدن بعضی از آثار تاریخی شد که از آن میان باید از یک یخدان عظیم که ارتفاع گنبد مخروطی آن در حدود بیست متر بود و در نزدیکی مظهر قنات علی آباد قرار داشت نام برد.
مهمترین آثار تاریخی این شهرستان عبارتست از:
- مسجد جامع: یکی از آثار قدیمی این شهر مسجد جامع است که در سال ۱۰۴۰ قمری توسط شاه حسین منجم و به سعی خواجه محمد قاسم محولاتی بنا شده و روی یک لوحه سنگی می توان خواند:
-
-
- در زمان جلوس شاه صفی
-
- آن که شد کاینات را مرشد
-
- شاه حسین منجم حضرت
-
- مسجدی طرح کرد از سر جد
-
- گفت معمار دهر تاریخش
-
- کعبه خلق آمد این مسجد
-
- در زمان جلوس شاه صفی
-
- جامع عتیق جویمند
[ویرایش] گنابادی‌های سرشناس
- ملا مظفر گنابادی
- پروفسور پاکدامن
[ویرایش] منابع
تابنده، حاج سلطان‌حسین، تاریخ و جغرافی گناباد، سازمان چاپ دانشگاه ۱۳۴۸خ. چاپ دوم, ۱۳۷۹ شمسی .انتشارات حقیقت , تهران.
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
گناباد ما، معرفی و اخبار شهرستان گناباد
