شاندیز
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
برای اثبات پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به سیاست ویکی پدیا در قبال منابع با ارائهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی منبع ممکن است در آینده حذف شوند. |
| شاندیز |
||
|---|---|---|
|
||
| اطلاعات کلی | ||
| نام رسمی: | شاندیز | |
| کشور: | ایران  |
|
| استان: | خراسان رضوی | |
| شهرستان: | مشهد |
|
| بخش: | طرقبه |
|
| نام محلی: | شندیز |
|
| نام‌های قدیمی: | شاهاندژ، شاندز، شاه‌دژ، شاه‌دیز |
|
| سال شهرشدن: | ۱۳۶۵ |
|
| مردم |
||
| جمعیت | ۶٬۵۷۰ نفر |
|
| زبان‌های گفتاری: | فارسی |
|
| مذهب: | شیعه |
|
| جغرافیای طبیعی |
||
| مساحت: | ۳۷٬۸۲۵ کیلومتر مربع |
|
| ارتفاع از سطح دریا: | ۱٬۴۰۰ متر |
|
| آب‌وهوا |
||
| میانگین دمای سالانه: | ۲۵درجه |
|
| بارش سالانه: | ۴۰۰ میلی‌متر |
|
| اطلاعات شهری |
||
| شهردار: | جواد رجب‌زاده شاندیز |
|
| ره‌آورد: | صنایع دستی پوستین دوزی |
|
| پیش‌شماره تلفنی: | ۰۵۱۲ |
|
| وب‌گاه: | www.shandiz.ir | |
شاندیز شهری زیبا و خوش آب و هوا در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ برابر با ۶٬۵۷۰ نفر بوده‌است[۱].
این شهر در ۳۷ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد[۲]. شاندیز طبق مصوبه دولت و هیات وزیران در سال ۱۳۸۴ به عنوان اولویت اول و تنها منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری ایران شناخته شده‌است.[۳]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] موقعیت جغرافیایی
شهر ییلاقی شاندیز از سطح دریا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۷دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۲۳ دقیقه جای گرفته است. این شهر از شمال به میان ولایت و از جنوب به شهرستان نیشابور و از مشرق با طرقبه و از غرب با گلمکان و چناران مجاور می‌باشد و دارای وسعتی حدود ۳۷٬۸۲۵ کیلومتر مربع است.[نیازمند منبع]
به علت قرارگرفتن در دامنه‌های شمالی سلسله ارتفاعات بینالود و برخورداری از آب و هوای معتدل آب فراوان و باغهای وسیع و مناظر طبیعی دیدنی به عنوان یکی از کانونهای عمده مسافران و گردشگران از شهر مشهد و سراسر ایران است. این شهر دارای پوشش گیاهی انبوه و متراکمی از درختان و فضای سبز مناسبی می‌باشد. سراسر جنوب این شهر ارتفاعات بینالود خراسان واقع که قله شیرباد در زشک شاندیز نیز مرتفع‌ترین نقطه استان به شمار می‌رود.[نیازمند منبع]
طبق مصوبه دولت در مهر سال ۸۶ شهر شاندیز و شهر طرقبه از بخش به طور مشترک به شهرستان ارتقا ء یافتند[نیازمند منبع]طبق پیشنهاد شماره 144293023تاریخ24 مهر 1386هیات دولت ایران
[ویرایش] تاریخچه
با توجه به شواهد این منطقه قبل از ورود دین اسلام نیز مسکونی بوده و با توجه به این که راه قدیم مشهد به نیشابور از این منطقه می‌گذشته دارای رونق فراوانی بوده‌است.
به توپ بستن قلعه تاریخی شاهاندژ (شاندیز) توسط حسام‌السلطنه حاکم خراسان در عهد قاجاریه یکی از مهمترین حوادث تاریخی این شهرستان است که در کتاب روضه‌الصفای ناصری بدان اشاره شده‌است.[نیازمند منبع]
[ویرایش] وجه تسمیه
در کتاب مطلع‌الشمس از اعتماد السلطنه درباره وجه تسمیه این شهر گفته شده، شاندیز را قبلا «شاه‌دژ» یا «شاه‌دیز» به معنای شاه‌قلعه می‌نامیدند و در ابتدا مردم شاندیز به خاطر در امان بودن از حملات راهزنان و همچنین استفاده از موقعیت منطقه‌ای در بالای تپه‌ای مشرف به رودخانه و در قلعه شاندیز مسکن داشته و از سالهای ۷۸۰ تا ۸۰۰ هجری قمری به محل فعلی شهر نقل مکان کرده‌اند.[نیازمند منبع]
روضه الصفا شاندیز را شاهان دژ نامیده به معنی قلعه منسوب به شاهان.
حافظ ابرو در قرن نهم در کتاب جغرافیای تاریخی خراسان از شاندیز با عنوان شاندز یاد کر ده‌است وبه مرور زمان این کلمه تغییر کر ده و به شکل امروزی (شاندیز)shandizدرامده‌است.[نیازمند منبع]
[ویرایش] نماد شاندیز
نماد شهر شاندیز درخت چنار ۲۷۰۰ ساله این شهر است که در زمانی به عنوان نشان شهرداری شاندیز به کار می‌رفته‌است.[نیازمند منبع]
[ویرایش] محصول‌های مهم و سوغات شاندیز=
مهمترین محصول تولیدی باغی در این شهر گیلاس است. سوغات مهم این شهر، صنایع دستی و به ویژه پوستین‌دوزی است. غذای معروف شاندیز، شیشلیک شاندیز است که شهرت جهانی داشته و در بسیاری نقاط ایران و جهان رستورانهایی با نام این شهر زیبا وجود دارد که به عر ضه غذای لذیذ شیشلیک شاندیز می‌پردازند.[نیازمند منبع]
[ویرایش] دیدنی‌های شهر
[ویرایش] مراکز تفریحی
از مهمترین مراکز تفریحی و دیدنی شهر شاندیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارک جنگلی شاندیز در غرب شهر شاندیز
- مجموعه توریستی رفاهی تفریحی گلستان شاندیز
- روستاهای سردسیر و خوش اب و هوا و سرسبز ابرده و زشک از توابع شهر شاندیز
- مجموعه پذیرایی و توریستی پدیده شاندیز
- مجموعه پذیرایی باغ سالار شاندیز
- مجموعه اقامتی (هتل) و تفریحی دشت بهشت شاندیز
خیابان زیبای ابشار
- پیست اسکی ابرده
- پیست موتور سواری ویرانی
- باغات و مناظر زیبای طبیعت
[ویرایش] آثار تاریخی
- آرامگاه شیخ حافظ ابردهی: بقعه و بنایی در غرب شهر شاندیز ابتدای روستای ابرده که متعلق به حافظ بهاء‌الدین عمر ابردهی از مهمترین شیوخ خطه توس بوده وی به سال ۵۸۹ بوده‌است.[نیازمند منبع]
- اخی علی قتلقشاه: وی که پس از شیخ عبدالله غرجستانی به عنوان خلیفه و بزرگترین شیخ فرقه کبروی در ویرانی مستقر بوده به روایت مو لف مجمل فصیحی در سال هشتصد در گذشته‌است اگر چه منابع اولیه محل دفن علی اخی را ذکر نکرده‌اند لکن مرحوم عبد الحمید مولوی مقبره واقع در لنگر ویرانی شاندیز را مدفن همین شیخ معرفی کرده‌است.[نیازمند منبع]
- رباط تاریخی ویرانی شاندیز: رباط بنایی تقریبا مستطیل شکل ساخته شده و از آجر و سنگ و ملاد است این بنا بیشتر در حاشیه مشهد – شاندیز قرار دارد و ۳۰۰ متر از جاده فاصله دارد و از آنجایی که ویرانی بر سر راه مشهد و توس به نیشابور از طریق شاندیز قرار داشته محل استراحت کاروانهای زیارتی بوده‌است.[نیازمند منبع]
- درخت چنار کهن شاندیز: درخت چنار کهن و تاریخی شهر شاندیز که هنوز هم در مرکز شهر واقع است تاریخ دور و درازی را نشان می‌دهد. قدمت آن بیش از ۱۰۰۰ سال است.
- سنگ نگاره‌های شتر سنگ درخت بید شاندیز؛ اطلاعاتی دقیقی از این سنگ نبشته‌ها در دسترس نیست، ولی به گفته آقای دیز آبادی سنگ نوشته‌هایی که دربین نغندر و شاندیز وجود دارند دارای قدمتی ۱۲۰۰۰ ساله هستند.[نیازمند منبع]
- بقایای قلعه تاریخی شاهاندژ شاندیز[نیازمند منبع]
[ویرایش] راههای ارتباطی
مهمترین راه ارتباطی شهر شاندیز مسیر آسفالته شاندیز-مشهد به طول ۲۰ کیلومتر می‌باشد و فرعی جاده حسن آباد به جاده سنتو از طرفی و از طرف دیگر به جاده شاندیز را می‌توان نام برد. راه شاندیز از طریق گراخک به گلمکان و از آنجا به چناران و از سمت جنوب شاندیز نیز از طریق نغندر به شهر طرقبه و از طریق کوههای زشک و بعد از عبور از خور به نیشابور منتهی می‌شودطبق اطلاعات اطلس راههای ایران
[ویرایش] ترکیب جمعیتی
شاندیز در آبان ۱۳۷۵ دارای ۳۶۴۳ نفر سکنه بالای ۶ سال بوده‌است. از این تعداد ۸۴٫۰۸ درصد باسواد بودند که شامل ۳۵/۸۷ درصد مرد و ۶۲/۸۰ درصد زن بوده‌است. در این سال ۵۹۳ نفر در مقطع ابتدایی، ۳۹۲ نفر در مقطع راهنمایی، ۳۰۰ نفر در مقطع متوسطه و ۵۷ نفر در دانشگاها مشغول تحصیل بوده‌اند.[نیازمند منبع]
در سرشماری آبان ۱۳۸۵ شهر شاندیز دارای ۶۴۰۲ نفر سکنه بوده که از این تعداد ۵۱۴۹ نفر باسواد شامل ۲۷۴۹ نفر مرد و ۲۴۰۰ نفر زن بوده‌اند. همچنین ۵۶۹ نفر بی‌سواد که ۲۱۵ نفر مرد و ۳۴۵ نفر زن بوده‌است.
مردم شاندیز مسلمان و شیعه دوازده‌امامی و از نژاد آریایی بوده و به زبان پارسی صحبت می‌کنند.[نیازمند منبع]
[ویرایش] مشاهیر شاندیز
مشاهیر شاندیز که در کتابهایی مثل کتاب شاندیز بهشت خراسان از محمد محصل و روح‌الله شیخ زاده شاندیز آمده‌است که از این قرارند:[نیازمند منبع (نام کتابها باید دقیقا ذکر شود)]
پروفسور عباس توکلیان، دکتر مجید افشاریان، دکتر حیدر طوسیان، مهندس محمد جودی، استاد هنرمند سید مرتضی حسینی پور شاندیزی، دکتر فاطمه همایی شاندیز، شهریار وفایی شاندیزی، آیت‌الله شمس، آیت‌الله موسوی نژاد، شیخ عباس حجتی، حمید داودی شاندیز، مهندس رضا گلپری شاندیز، محمد رضا شهیدی فر، دکتر محمود زمانی شاندیز، سید مجتبی ذاکری شاندیزی، دکتر مجتبی محمدی شاندیز، فاطمه شاندیزی، حمید شاندیزی، سید محمد محصل، دکتر مهدیزاده شاندیز، مهندس علی زارعی شاندیز، مصطفی علی اکبریِ شاندیز،فریبا قنبری شاندیز، سردار یوزباشی حسن خان شاندیزی (فرمانده شاندیز در عهد قاجاریه) و سید جعفر ماهرخسار-دکتر مجید شایگان فرد دکتر رضا حسن نژادشاندیز، دکتر مهدی حسن نژادشاندیز،مهندس ثا رلله شیخ زاده شاندیز -مهندس فرج شاندیزی -
[ویرایش] اقتصاد
اقتصاد شهری شاندیز بر پایه بیشتر باغداری، کشاورزی، گردشگری، اداری و خدماتی است. از قدیم هم معیشت عمده مردم شهر شاندیز باغداری وخدمات توریستی بوده و مشاغل و بخشهای دیگر اقتصادی در آن توسعه کمتری پیدا کرده است. شهرک صنعتی طوس شاندیز و مجموعه بزرگ ورزشی ثامن شاندیز در شمال شرقی شهر شاندیز از مهمترین مراکز صنعتی و ورزشی استان خراسان به شمار می‌روند.[نیازمند منبع]
[ویرایش] محلات و مناطق شهری
از محلات و مناطق مهم شهری شاندیز می‌توان به پاچنار، گورگاه، خادر، ارچنگ، سرخاندیز، محله، کاریز نو، پشته قلمکار - قلعه کهنه - قرقی و...اشاره کرد.
[ویرایش] پانویس و منابع
- ↑ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
- ↑ اطلس راههای ایران، مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، تهران، ۱۳۸۵
- ↑ مصوبه هیات وزیران به تاریخ ۱۱/۵/۱۳۸۴ و شماره تصویب نامه ۲۶۹۲۵/ت۳۳۵۵۵
