Etanol
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
| Etanol | |
|---|---|
 |
|
| Općenito | |
| Hemijski spoj | Etanol |
| Druga imena | Etil-alkohol, špirit |
| Sumarna formula | C2H5OH |
| CAS registarski broj | 64-17-5 |
| Kratki opis | bezbojna tekućina karakterističnog mirisa |
| Svojstva | |
| Molarna masa | 46,07 g/mol |
| Agregatno stanje | tekuće |
| Gustoća | 0,7894 g/cm3 |
| Tačka topljenja | −114,4 °C |
| Tačka ključanja | 78,37 °C |
| Pritisak pare | 58,7 hPa pri 20°C |
| Rastvorljivost | neograničena u vodi |
| Dipolni moment | 1,69 D (gas) |
Etanol (poznat još i kao etilni alkohol, etil-alkohol, špirit ili u narodu jednostavno alkohol) je bezbojna, zapaljiva tekućina koja se u medicini koristi kao sredstvo za sterilizaciju (u koncentracijama od 70-80%), kao komponenta u alkoholnim pićima (obično manje koncentracije) i kao pogonsko gorivo (obično veće koncentracije tj preko 80%). Smatra se da je etanol droga jer izaziva ovisnost, iako je njegova konzumacija dozvoljena u gotovo svim zemljama svijeta. Međutim, ukoliko se pod uticajem alkohola vozi neko prevozno sredstvo (automobil, avion ili brod), uglavnom je zakonski zabranjeno.
Sadržaj |
[uredi] Hemijska struktura
Etanol (formula: C2H5OH) spada u n-alkanole. Izveden je iz alkana etana (C2H6) u kojem je jedan atom vodonika zamijenjen hidroksilnom funkcionalnom grupom (OH). Zbog toga je imenu etan dodan sufiks -ol u skladu sa nomenklaturom IUPAC. Naziv etanol se koristi konkrentno za ovaj hemijski spoj, dok se alkohol može odnositi na cjelokupnu grupu hemijskih spojeva alkohola u koju spadaju, između ostalih, metanol, propanol, butanol i mnogi drugi.
[uredi] Historija
Prvi put čisti etanol je dobio perzijski liječnik, naučnik, filozof i pisac Abu Bekr Muhammed Ibn Zekerijja al-Razi putem destilacije vina. Nazvao ga je Al-Kuhl (cijelo). Ukazao je na sterilizirajuće i dezinfekcijske osobine alkohola i uporjebljavao ga u medicinske svrhe. U arapskom jeziku الكحل al-kuhl se doslovno koristio kao naziv za šminku (za oči) i prah (antimona), a koristio se kao otapalo. Kasnije je ovaj naziv došao u Evropu preko Španije tokom arapskog osvajanja. U španskom jeziku riječ alcohol الكحول se prvobitno koristila za fini, suhi prah, koji su upotrebljavali alhemičari.
[uredi] Alkohol u ishrani
Alkohol se može pronaći prirodno u zrelom voću kao proizvod alkoholnog vrenja voćnog šećera. Količine alkohola u različitim proizvodima (u volumenskom udjelu):
- kruh/hljeb: do 0,3 %
- sok od jabuke: do 0,4 %
- bezalkoholno pivo: do 0,5 %
- sok od grožđa: do 0,6 %
- zrela banana: do 1 %
- kefir: do 1 %
- pivo
- svijetlo pivo: 1-2,5 %
- puno pivo: 3-5 %
- jako pivo: 6-12 %
- vino: uglavnom od 7-14 %
- vino od meda: 5-15 %
- vino od jabuke: 5,5-7 %
- liker: 15-75 %, većinom ispod 30 %
- špirit: od 30-80 %, većinom oko 40 %
[uredi] Tehnička primjena
Najzanimljivija tehnička primjena je kao pogonsko gorivo. Postoji nekoliko klasa goriva koje sadrže etanol:
- E5 sadrži 5% etanola i 95% benzina. Ima oktansku vrijednost od RON95 oktana. Koristi se bez ikakvih izmjena na benzinskim automobilima.
- E85 sadrži 85% etanola, 14% benzina i 1% aditiva koji izazivaju povraćanje. Ima oktansku vrijednost od RON104 oktana. Da bi se koristilo u automobilima potrebno je dodati motoru 40% više E85 u odnosu na benzin. Ovo se postiže stavljanjem većih brizgaljki umjesto originalnih. Radni opseg goriva je -25oC do +78oC vanjske temperature. Kod nas ga još nema na pumpama zbog neizgrađene infrastrukture. Cijena u EU je oko 0,7€/litri goriva, što odgovara cijeni od ca 1€/litri. Mana: veća potrošnja E85 ca 30% u odnosu na gorivo.
- E96 sadrži 96% etanola i 4% vode. Ima oktansku vrijednost od RON118 oktana. Da bi se koristilo u automobilima potrebno je dodati motoru 50% više E96 u odnosu na benzin. Ovo se postiže stavljanjem većih brizgaljki umjesto originalnih. Radni opseg goriva je +13oC do +78oC vanjske temperature, dakle zimi je potrebno predzagrijavanje i vazduha i goriva te se u praksi koristi samo kao ljetno gorivo. Ima odlična rashladna svojstva, bolji stepen iskorištenja i čistije izduvne gasove u odnosu na benzin. Cijena u EU je oko 5€/litar. Mana: veća potrošnja od ca 40% u odnosu na gorivo te je akcioni radius automobila kraći.
Etanol kvaliteta E96 se može dobiti na više načina i to:
- Destilacijom i fermentacijom voća, povrća i biološkog otpada (neefikasno i skupo). Ovaj proces je u narodu dobro poznat kao tradicionalno pečenje rakije tj prepečenice.
- Ekstrakcijom iz zemnog gasa metana CH4 (industrijska primjena korištena niz godina).
- Sintezom ugljen dioksida i hidrogenskog gasa uz pomoć MoS2 ili sličnog katalizatora.
- 2CO2+6H2=C2H5OH
Ovaj proces se vrši na temperaturama preko 255oC.
