Stare Miasto w Bielsku-Białej

Z Wikipedii

	Stare Miasto
	osiedle Bielska-Białej

Rynek

Status

osiedle

Zespół dzielnic

Śródmieście

Założono

XIII wiek

Położenie

49° 49' N
19° 04' E

Wysokość

338 m n.p.m.

Strefa numeracyjna

Kod pocztowy

43-300

Tablice rejestracyjne

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Zamek książąt Sułkowskich

Katedra św. Mikołaja

Kaplica zamkowa św. Anny

Stare Miasto – osiedle i najstarsza część Śródmieścia w Bielsku-Białej położona na Wzgórzu Miejskim.

[edytuj] Położenie

Stare Miasto założone zostało na Wzgórzu Miejskim mającym w XIII wieku naturalne elementy obronne (skarpa), wzbogacone później murem miejskim. Dziś wzgórze znajduje się w sercu Bielska-Białej.

Dzisiejsze Stare Miasto graniczy z:

Dolnym Przedmieściem
Żywieckim Przedmieściem
Górnym Przedmieściem (wraz z Bielskim Syjonem)

Granice Starego Miasta wyznacza linia dawnych murów miejskich, a więc dzisiejsze ulice:

pl. Chrobrego, ul. Orkana i ul. Waryńskiego – od północy
ul. Zamkowa – od wschodu
pl. św. Mikołaja i ul. Schodowa – od południa
ul. św. Trójcy – od zachodu

[edytuj] Historia i urbanistyka

Stare Miasto jest kolebką dawnego Bielska.

Miasto zbudowano w 4 ćw. XIII w. na wzgórzu zwanym potem Wzgórzem Miejskim, mającym z trzech stron skarpy o naturalnych walorach obronnych.

[edytuj] Układ urbanistyczny

Wzgórze zajmuje powierzchnię 4 ha i ma kształt nieregularnego owalu o wymiarach 300 x 200 m z prostokątnym rynkiem pośrodku, z którego czterech narożników wybiegają po dwie prostopadłe wąskie uliczki oraz terenem kościelnym od południowej strony. Jest to typowy układ urbanistyczny dla lokacyjnych, średniowiecznych miast śląskich powstałych w dobie osadnictwa na prawie magdeburskim.

[edytuj] Zabudowa

Aż do czasu pożarów z 1659 i 1664 r., które doszczętnie spaliły Bielsko, miasto miało zabudowę wyłącznie drewnianą (z wyjątkiem zamku i kościoła). Dopiero w XVII wieku zaczęto stawiać murowane kamienice, które także spłonęły m.in. w 1808 i 1836 r.

[edytuj] Mury miejskie

Już w pierwszej ćwierci XIV wieku miasto było otoczone murami obronnymi z kamienia łamanego wzmocnionymi przez palisady, baszty i trzy bramy – dolną (obecna wieża zamkowa), górną (ul. Piwowarska) i od strony pastwiska północnego (ul. Kręta). Fortyfikacje miały długość około 800 m i wykorzystywały naturalne właściwości wzgórza. W XVI wieku mury zostały poddane rozbudowie – po 1521 r. wzniesiono drugą linię murów (zewnętrznych) w odległości ok. 5-10 m od wewnętrznych. Rozbudowane fortyfikacje, stworzone z myślą o obronie miasta przed niebezpieczeństwem tureckim, nie obroniły jednak mieszkańców przed napadem Szwedów w 1645 r. W czasie pożaru miasta w 1659 r. zostały poważnie uszkodzone, niemniej odbudowano je i do połowy XVIII wieku spełniały swą rolę. Później częściowo je rozebrano, a częściowo zabudowano, podobnie jak to się stało ze starymi fortyfikacjami w innych miastach austriackich.

[edytuj] Mieszkańcy

Miasto w obrębie murów zamieszkiwali tzw. wielkomieszczanie, czyli potomkowie pierwszych osadników. Byli właścicielami 76 działek z domami, korzystali w pełni z praw miejskich i mieli do 1572 r. monopol na prowadzenie rzemiosła i handlu. Wtedy przywilej ten złamali małomieszczanie, czyli mieszkańcy przedmieść bielskich, którzy jednak aż do początku XIX wieku nie mieli pełni praw miejskich

[edytuj] Historia najnowsza

Aż do XIX wieku Stare Miasto było centrum gospodarczym, administracyjnym i kulturalnym Bielska. W tym stuleciu życie miasta zaczęło się przenosić na Dolne Przedmieście (szczególnie po 1890 r.). Po drugiej wojnie światowej rynek przerobiono na skwer, a cała starówka stała się zaniedbaną dzielnicą antykwariatów i kafejek. Dopiero dzięki programowi rewitalizacji Starego Miasta, rozpoczętemu w 2003 r., starówce przywracany jest dawny blask.

[edytuj] Stare Miasto dziś

W 2003 r. wcielono w życie Program Rewitalizacji Starego Miasta, którego efektem jest m.in. gruntowna przebudowa Rynku zakończona w 2006 r. (budowa fontanny, przywrócenie pomnika św. Jana Nepomucena, odsłonięcie reliktów studni i dawnej wagi miejskiej, rekonstrukcja podcieni). Renowacji poddawane są również budynki przy innych staromiejskich uliczkach.

W ostatnich latach przywrócono Staremu Miastu funkcję kulturalnego centrum miasta – wiele imprez, takich jak Festiwal Miast Partnerskich, Jarmark Świętojański czy koncerty bożonarodzeniowe, odbywają się na Rynku.

Dzisiejsze Stare Miasto jest miejscem popularnym nie tylko wśród turystów, ale również mieszkańców Bielska-Białej, którzy znajdują tu galerie sztuki, kluby nocne, restauracje itp.

[edytuj] Zabytki

Stare Miasto zachowało niezmienny, średniowieczny układ urbanistyczny, dlatego w całości jest uznane za zabytek. Pojedyncze obiekty zasługujące na uwagę to:

Zamek książąt Sułkowskich
Katedra św. Mikołaja
Rynek z pomnikiem św. Jana Nepomucena, fontanną, reliktami dawnej wagi miejskiej i studni oraz kamienicami z podcieniami
Pozostałości murów miejskich przy ul. Orkana

[edytuj] Ważniejsze obiekty

Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej (zamek)
Katedra diecezji bielsko-żywieckiej
Muzeum Literatury im. W. Reymonta
Koło Przewodników Beskidzkich PTTK
Galeria Zamkowa
Galeria Wzgórze
Galeria Ars Nova
Galeria Artwood
Klub "Waga"
Klub Number One

oraz restauracje, kluby itp.

[edytuj] Komunikacja

Od XIX wieku Stare Miasto leży poza głównymi traktami komunikacyjnymi. Przez plac Chrobrego biegną jednak:

ul. 3 Maja i ul. Zamkowa – droga wojewódzka nr 942 w kierunku dworca i Żywieckiego Przedmieścia
ul. Wzgórze i ul. Stojałowskiego – od pl. Chrobrego do Białej
ul. Sobieskiego i ul. Cieszyńska – od pl. św. Mikołaja na Górne Przedmieście

Najbliższy przystanek autobusowy w pobliżu znajduje się przy hotelu President. Zatrzymują się tam autobusy: 1, 1s, 2, 4, 5, 7, 8, 10, 18, 22, 24, 27, 28, 30, 50, 57, N1 (nocny), N3 (nocny)