Katedra św. Mikołaja w Bielsku-Białej
Z Wikipedii
| Katedra św. Mikołaja w Bielsku-Białej | |
 Katedra św. Mokołaja w Bielsku-Białej |
|
| Data budowy | 1442-1447; 2 poł. XVII w.; 1750; 1850; 1908-1911 |
| Data poświęcenia | 1447 |
| Data likwidacji | 1559 (do 1630) |
| Data zniszczenia | 1750, 1850 |
| Wyznanie | katolicyzm |
| Rodzaj | katedra |
| Wezwanie | św. Mikołaja |
| Architekt | Leopold Bauer - przebudowa z 1912 r. |
| Budulec | cegła |
| Obecnie | diecezja bielsko-żywiecka |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Katedra św. Mikołaja w Bielsku-Białej - katedra diecezji bielsko-żywieckiej, a także największy kościół w Bielsku-Białej
Katedra położona jest na Starym Mieście przy pl. św. Mikołaja.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwszy kościół w tym miejscu został wzniesiony w latach 1443 - 1447 w stylu gotyckim przez księcia cieszyńskiego Wacława I na miejscu przypuszczalnie stojącego tu od czasu założenia miasta drewnianego kościółka otoczonego cmentarzem (filii parafii w Starym Bielsku).
Budowa kościoła wiąże się z przeniesieniem do Bielska parafii, a patron świątyni - św. Mikołaj - stał się patronem miasta.
Kościół był w latach 1559 - 1630 zamieniony na zbór luterański, a ostatnim pastorem był Jerzy Trzanowski - kaznodzieja i pisarz religijny.
Potem przywrócono go siłą katolikom, ale spalił się doszczętnie w 1659 r. Po pożarze został przebudowany sumptem bielskiego barona Juliusza Gotlieba Sunnnegha, który ufundował także nowe, barokowe wyposażenie. Kościół stał się miejscem pochówków tej węgierskiej rodziny.
W 1682 r. kościół św. Mikołaja został obrabowany przez powstańczy oddział węgierski, który zabił przed kościołem proboszcza Krzysztofa Buriana.
Zniszczony pożarem w 1750 r., kiedy to piorun stopił dzwon, zegar wieżowy i spalił dach, odbudowany został w latach 1751 - 1756.
W 1783 r. zlikwidowano otaczający kościół cmentarz, a w 1808 r. kościół padł ofiarą kolejnego pożaru.
Od 1752 r. kolatorami kościoła byli książęta bielscy Sułkowscy. Książę Jan Nepomucen ufundował w latach 1815 - 1822 nowe, barokowo-klasycystyczne wyposażenie, które przetrwało do lat 60. XX wieku.
W latach 1909 - 1910 dokonano wg projektu architekta wiedeńskiego Leopolda Bauera gruntownej przebudowy przez rozszerzenie nawy i wzniesienie neoromańskiej fasady z wysoką (61 m) wieżą.
W 1992 r. została utworzona diecezja bielsko-żywiecka, a bielski kościół św. Mikołaja podniesiono do rangi katedry.
[edytuj] Architektura
Współczesny wygląd katedra uzyskała dzięki przebudowie, której dokonano w latach 1909 - 1910 wg projektu Leopolda Bauera.
Wtedy wzniesiono 61-metrową wieżę, przedłużono nawę główną i dobudowano nawy boczne. Wieża kojarzy się z włoską kampanilą, ale nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ wzorem dla niej była najprawdopodobniej dzwonnica z Placu św. Marka w Wenecji.
Ozdobiono ją stylizowanymi gałęziami winnej latorośli, symbolizującymi bożą miłość i Kościół. Na wieży dostrzec można zegar z 1918 r.
W 1998 r. wieżę nakryto miedzianą blachą.
Portal katedry zdobi figura Chrystusa otoczona medalionami z wizerunkiem dwunastu apostołów, nad którymi umieszczono posągi św. Mikołaja, Jadwigi Śląskiej i św. Jana Nepomucena. Rzeźby wykonał współpracownik Otto Wagnera - Othmar Schimkowitz.
[edytuj] Wnętrza
Nawa główna
W wyższej części nawy warto zwrócić uwagę na kolorowe secesyjne witraże wiedeńczyka Rudolfa Harflingera z 1912 r.
Odmienne stylistycznie są witraże w niższej części nawy - nie ma w nich cienia monumentalności. Wykonano je w 1894 r. w Pradze.
W wyniku kontrowersyjnych posoborowych zmian z lat 1965 - 1966. Wtedy kościół ogołocono prawie ze wszystkiego - zachowano jedynie konfesjonały z 1910 r. Zamalowano też zdobiące ściany polichromie, które powróciły dopiero w 1998 r. (w tym roku zrekonstruowano również freski w prezbiterium pochodzące z 1936 r.
Ołtarze
W ostatnich latach przywrócono zdjęty w lat 60. XX wieku ołtarz główny z 1821 r. Do niedawna był on zastąpiony płaskorzeźbą Zygmunta Brachmańskiego, przedstawiającą Chrystusa na krzyżu (dziś możemy ją oglądać na łuku tęczy).
W ołtarzu zwraca uwagę obraz z 1845 r. przedstawiający św. Mikołaja ratującego rozbitków z tonącego okrętu. Po bokach umieszczono wizerunki św. Pawła i św. Brata Alberta. Ich autorem jest Piotr Kłosek.
Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej
Kaplica ta jako jedyna przetrwała wszystkie pożary kościoła.
Od 1729 r. w kaplicy wisi łaskami słynący obraz przywieziony z Tokaju przez płk Teodora Sułkowskiego.
Ponadto kaplica jest znana z nabożeństw polskich, jakie odprawiał w niej na pocz. XX wieku sławny ks. Stanisław Stojałowski - wielki obrońca polskości. O tym fakcie wspomina tablica pamiątkowa.
[edytuj] Bibliografia
- Jerzy Polak, Przewodnik po Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2000, Towarzystwo Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej ISBN 83-9020079-7
- Pascal, Beskidy i Gorce, Bielsko-Biała 2006, Pascal ISBN 83-7304-838-3
