Polesie

Z Wikipedii

Polesie
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Niż Wschodniobałtycko-Białoruski
Podprowincja	Polesie
Zajmowane jednostki administracyjne	Białoruś Ukraina Polska

Polesie (845) – kraina geograficzna i historyczna, leżąca na terytorium obecnej Białorusi, Ukrainy i Polski. Stanowi południowo-zachodnią część Niżu Wschodnioeuropejskiego.

Polesie stanowi płaską równinę, leżącą w dorzeczu Prypeci i Bugu. Wysokość nad poziomem morza: 100-250 m (maks. 316 m).

Wody gruntowe zalegające tuż pod powierzchnią tworzą płytkie jeziora i rozległe bagna. Na terenie Polesia występują liczne rzeki, a miejscami wśród bagien nieco wyższe równiny morenowe i lodowcowo-wodne oraz utrwalone wydmy. Na południu wzniesienia ze skał starszego podłoża (margle kredowe i granity). Od początku XX w., zwłaszcza w okolicach Saren, funkcjonują kamieniołomy. Blisko połowę powierzchni zajmują bagna i związane z nimi kompleksy torfowisk. Występują tutaj złoża ropy naftowej, węgla brunatnego i torfu. Niegdyś eksploatowana była także ruda darniowa.

Roślinność obfituje w relikty glacjalne (wierzba lapońska, brzoza niska) oraz bagienne lasy łęgowe i olsy (z olszą czarną). Na terenach wyżej wzniesionych występują bory sosnowe i lasy mieszane, a w południowej części rośnie w nich różanecznik żółty (Rhododendron luteum). Tereny zalesione zajmują ok. 30% powierzchni Polesia.

Główne miasta: Brześć, Pińsk, Mozyrz, Homel.

Spis treści 1 Historia 2 Podział Polesia 2.1 Polesie Zachodnie 2.2 Polesie Wołyńskie

[edytuj] Historia

W średniowieczu Polesie było zamieszkane przez Dregowiczów – w X w. włączone do Rusi Kijowskiej, w czasie rozdrobnienia dzielnicowego księstwo turowsko-pińskie, 1341 przyłączone przez Giedymina do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po 1569 w granicach Rzeczypospolitej, wchodziło w skład województwa brzesko-litewskiego (częściowo również mińskiego i kijowskiego). W Brześciu nad Bugiem zawarto w 1596 r. słynną unię między prawosławnymi a katolikami. Po III rozbiorze Polski 1795 województwo znalazło się w zaborze rosyjskim (w granicach guberni grodzieńskiej i mińskiej). Na mocy traktatu brzeskiego zostało przyłączone do nowopowstałej Republiki Ukraińskiej. W latach międzywojennych zachodnie Polesie z Brześciem n. Bugiem, Pińskiem i Łunińcem należało do Polski, wschodnia natomiast jego część znajdowała się w granicach Rosji Sowieckiej (od 1929 r. Białoruskiej SRR). W międzywojniu na terenie Polesia istniał obóz w Berezie Kartuskiej, w którym internowano antysanacyjnych działaczy. W twierdzy brzeskiej w Brześciu nad Bugiem osadzono aresztowanych w 1930 r. przywódców Centrolewu, osądzonych następnie w słynnym procesie brzeskim. Pod względem cywilizacyjnym Polesie należało do najbardziej zacofanych regionów kraju. Wskaźnik analfabetyzmu był tu największy w Polsce, prawie nie było bitych dróg i wodociągów, drewniane chałupy chłopów zaś przypominały te z XVI wieku. Większość ludności nie potrafiła określić swojej przynależności narodowej (mówili o sobie tutejsi), jakkolwiek uważa się, że pod względem kulturowo-językowym zbliżeni byli do Ukraińców. Zdecydowaną mniejszość na terenie Polesia stanowili Polacy i Żydzi (po ok. 12%). Polacy dominowali liczebnie tylko w Brześciu nad Bugiem, w innych miasteczkach większość stanowili Żydzi.

Od 17 do 18 września 1939 tereny Polesia znajdowały się pod okupacją sowiecką. Dużym zaskoczeniem było przyłączenie ich do Białoruskiej Republiki Radzieckiej (tylko niewielki południowy pas ziemi (okolice Klesowa, Rokitnego, Saren) przypadł Ukrainie). W okresie okupacji niemieckiej Polesie podległe było Reichskommissariat Ukraine z siedzibą w Równem. Po II wojnie światowej powrócono do stanu z 1940 r., zwracając Polsce niewielki skrawek b. województwa poleskiego.

[edytuj] Podział Polesia

[edytuj] Polesie Zachodnie

Polesie Zachodnie (Polesie Podlaskie, Polesie Lubelskie) (845,1), stanowi północno-zachodnią część Polesia, w lewym dorzeczu Bugu. Pod względem geologicznym należy do platformy prekambryjskiej – na północy skały prekambru są przykryte utworami jury, kredy i kenozoiku, na południu utworami paleozoiku, z karbońskimi złożami węgla kamiennego (Lubelskie Zagłębie Węglowe), a także osadami jury, kredy i kenozoiku.

Występowanie na powierzchni lub na małych głębokościach rozpoznanych margli wieku kredowego przyczyniło się do rozwoju na Polesiu Zachodnim zjawisk krasowych. Powstało tutaj skupienia jezior pochodzenia krasowego lub termokrasowego lub ałłasowe na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej. Geneza tych jezior przez wielu badaczy jest poddawana pod wątpliwość, trudno jest jednoznacznie stwierdzić jakiego typu są to jeziora. (największe jez. Uściwierz, in.: Łukie, Bikcze, Krasne, najgłębsze – Piaseczno, 38,8 m). Znaczną powierzchnię (ponad 300 km²) zajmują torfowiska (największe Krowie Bagno oraz Bagno Bieleckie).

[edytuj] Polesie Wołyńskie

Polesie Wołyńskie, lekko pofalowana równina między Polesiem Zachodnim na północy, Wyżyną Lubelską na zachodzie i południu oraz Wyżyną Zachodniowołyńską na południowym wschodzie. Obszar ten jest regionem o cechach przejściowych. Wśród równin wznoszą się garby zbudowane z margli kredowych i piaskowców trzeciorzędowych, często o znacznych wysokościach (najwyższe między Rejowcem Fabrycznym a Chełmem, 240-260 m). W granicach Polski wyróżnia się na Polesiu Wołyńskim 3 mniejsze jednostki fizycznogeograficzne: Obniżenie Dorohuckie i Obniżenie Dubieńskie oraz Pagóry Chełmskie. Na tym obszarze istnieją 3 parki krajobrazowe i 12 rezerwatów przyrody.

W 1990 utworzono na terenach Polesia leżących w Polsce Poleski Park Narodowy.