Torfowisko
Z Wikipedii
Torfowisko (ang. peatland, mire, peat bog, niem. Moor, Moos, Ried, Filz) – jeden z typów mokradeł, siedlisk na tyle uwodnionych, że występuje tam specyficzna roślinność i zachodzą procesy akumulacji osadów organicznych. Jest to teren stale podmokły, o podłożu trudno przepuszczalnym, pokryty zbiorowiskami roślin bagiennych i bagienno-łąkowych. Torfowiska występują głównie w strefie klimatu umiarkowanego wilgotnego i chłodnego (północna część Eurazji i Ameryki Północnej, a także obszary górskie). Obszary te są cenne pod względem przyrodniczym, można je także wykorzystać gospodarczo – poprzez wydobywanie torfu. Torfowisko przyrasta średnio o 1 mm w ciągu roku.
Torfowisko stanowi biotop dla biocenozy (geobiocenozy), wykształcającej się w warunkach silnego uwodnienia z warstwą torfu o miąższości powyżej 30 cm.
Torfowisko jest siedliskiem rosnącej na nim roślinności torfotwórczej lub roślinności zastępczej, która została wprowadzona po odwodnieniu torfowiska. W definiowaniu torfowisk botanicy kładą nacisk na zbiorowiska roślinne, natomiast geolodzy i gleboznawcy na parametry jakościowe i zasoby torfu. Przy mniejszej grubości warstwy organicznej (10-30 cm) mówi się o glebach mineralno-organicznych lub murszowatych.
Torfowiska zajmujące duże obszary (rzędu tysięcy hektarów) określane sa mianem kompleksów torfowych.
Torfowiska czasami nazywane są mokradłami. Ostatnio wprowadzany jest nowy termin: suo (z języka fińskiego), oznaczający torfowiska lub obszary gleb mineralnych, na których aktualnie występuje roślinność torfotwórcza.
Zatorfienie – wyrażony w procentach udział torfowisk w powierzchni analizowanego regionu (lub jednostki administracyjnej).
Iwanov w 1953 zaproponował hipotezę dwuwarstwowej budowy torfowiska: akrotelm (acrotelm) i katotelm (catotelm). Torfowisko posiadające obie warstwy i z czynnym procesem torfotwórczym określane jest nazwą diplotelmic, natomiast jednowarstwowe, pozbawione akrotelmu – haplotelmic.
Spis treści |
[edytuj] Typy torfowisk (klasyfikacja)
Klasyfikacje torfowisk uwzględniają trofię siedliska oraz zawartość związku wapnia, które wpływają na skład zbiorowisk roślin torfowiskowych. Dodatkowym kryterium są stosunki wodne, wynikające z rzeźby terenu. W Europie Środkowej wyróżnia się:
- torfowiska niskie – powstające na skutek przepływu lub stagnowania wód eutroficznych, najczęstsze na obszarze Polski, wykształcają się w obrębie dolin rzecznych, żyzne i bogate florystycznie: zbiorowiska szuwarowe (trzcina, pałka) lub darniowe (mchy, turzyce),
- torfowiska wysokie – zasilane przez oligotroficzne wody opadowe, mszary powstające w bezodpływowych zagłębieniach terenu, silnie kwaśne, ubogie w substancje odżywcze, a co za tym idzie - ubogie florystycznie (mchy torfowce, turzyce, rośliny owadożerne); kształtują się tu warunki odpowiednie dla borów bagiennych,
- torfowiska przejściowe – spotykane w pośrednich warunkach siedliskowych. Na torfowiskach tych rosną zbiorowiska mszarno-turzycowe. W ich skład wchodzą turzyca nitkowata, turzyca bagienna, bagnica torfowa, wełnianka wąskolistna, mchy torfowce i mchy brunatne, trzcina pospolita. W wyniku sukcesji naturalnej pojawiają się na torfowiskach sosna i brzoza. Osobliwość Mazur stanowią torfowiska porośnięte świerczynami oraz duże nagromadzenie roślin borealnych i subarktycznych. Torfowiska przejściowe występują gł. w północno-wschodniej Polsce, na Pojezierzu Pomorskim (rezerwaty "Bagno Chłopiny" na północy od Gorzowa, "Smolne Błoto" na zachód od Gdańska) i na Polesiu Lubelskim.W Sudetach występują torfowiska przejściowe porośnięte kosodrzewiną i brzozą karłowatą, znane jako Mszary Izerskie.
Według kryteriów geomorfologicznych wyróżnia się:
- torfowiska dolinowe
- torfowiska kotłowe
W chłodniejszym klimacie:
- torfowiska Aapa
- torfowiska Palsa
- torfowiska kołdrowe.
Ze względu na zasilanie torfowisk w wodę wyróżnia się:
- torfowiska soligeniczne
- torfowiska topogeniczne
- torfowiska telmatyczne
[edytuj] Torfowiska w Polsce
W Polsce jest ponad 49 000 torfowisk, z których zdecydowana większość występuje w północnej części kraju (w pobliżu wybrzeża Bałtyku, na Mazurach i w dolinach Noteci i Biebrzy). Z tego 90% to torfowiska niskie, 6 % - torfowiska wysokie, a resztę tworzą formy przejściowe. Na obszarach górskich torfowiska występują w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej w Karpatach oraz w Górach Izerskich, Karkonoszach, Górach Stołowych i Górach Bystrzyckich w Sudetach.
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Bibliografia
- Piotr Ilnicki: Torfowiska i torf. Wyd. AR w Poznaniu, 2002, s. 606.
- E. Kobojek, S.Kobojek, Z.Rdzany, M. Ziułkiewicz, Ilustrowana Księga Polski - środowisko przyrodnicze, Wydawnictwo Pascal 2003, ISBN 83-7304-196-6.
[edytuj] Linki zewnętrzne
