Philipp Scheidemann
Z Wikipedii
Philipp Scheidemann | |
Data urodzenia | 1865 |
Data śmierci | 1939 |
Kanclerz Niemiec | |
Okres urzędowania | od 13 lutego 1919 do 20 czerwca 1919 |
Przynależność polityczna | SPD |
Poprzednik | Friedrich Ebert |
Następca | Gustav Bauer |
Philipp Scheidemann (ur. 26 lipca 1865, zm. 29 listopada 1939) – polityk niemiecki, członek partii SPD, kanclerz. Proklamował powstanie Republiki Niemieckiej, zwanej także Republiką Weimarską.
Przyszły kanclerz urodził się w Kassel. Pochodził z rodziny ubogich rzemieślników (ojciec był tapeciarzem). W wieku czternastu lat, już po śmierci ojca, Scheidemann porzucił szkołę i zatrudnił się jako pomocnik zecera. Następnie wyjechał z rodzinnego miasta i w celu zdobycia nowych doświadczeń zawodowych odwiedził szereg niemieckich miast m.in. Szczecin, Berlin, Hamburg.
Od 1883 roku Philipp Scheidemann związał się z socjaldemokracją, której działalność była zakazana aż do 1890 roku. Od 1886 przez rok z jego inicjatywy wydawany był Der Folksfreund, następnie pracował w innych regionalnych gazetach. Przyszły kanclerz dużo czytał, uczestniczył w różnego rodzaju kursach, starał się wciąż pogłębiać swoją wiedzę.
W 1889 roku poślubił Johannę Friderike Luise i zamieszkał z nią w Marburgu. Tam też przyszły na świat ich trzy córki: Lina, Luisa i Hedwig. Scheidemann był już wtedy cenionym redaktorem lewicowej prasy i aktywnym działaczem socjaldemokracji.
W latach 1903-1918 był socjaldemokratycznym deputowanym do Reichstagu. W 1911 roku wszedł w skład zarządu SPD, a rok później został wybrany wiceprzewodniczącym parlamentu. W początkowym okresie pierwszej wojny światowej Scheidemann był jej zwolennikiem, lecz w późniejszym czasie opowiadał się już za pokojem i powrotem do statusu quo. Od 1916 był razem z Friedrichem Ebertem współprzewodniczącym SPD. W 1918 został ministrem bez teki w rządzie Maksymiliana Badeńskiego.
W obliczu przegranej wojny i trudności gospodarczych Niemcy stanęły na progu rewolucji. W całym kraju wybuchały strajki i zamieszki. Mając na celu uspokojenie nastrojów 9 listopada 1918 Scheidemann około godziny 14 proklamował z balkonu Reichstagu powstanie republiki w Niemczech. Akt ten nie był konsultowany z ówczesnym kanclerzem Friedrichem Ebertem. 19 stycznia 1919 roku odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego, a następnie powołano nowy rząd z Scheidemannem na czele. Do rządu weszło SPD, Centrum i demokraci. Samego Scheidemanna określano mianem nie kanclerza a premierem Rzeszy (Reichsministerpräsident). Scheidemann był kanclerzem od 13 lutego do 20 czerwca 1919. W swoim rządzie nie posiadał zbytniego poważania, nie umiał wypracować także konkretnej koncepcji rządzenia państwem. Do sukcesów gabinetu Scheidemanna należy zaliczyć ustabilizowanie sytuacji w Niemczech. Premier Rzeszy był zdeklarowanym krytykiem traktatu wersalskiego, który odrzucił. Fakt ten, w związku z koniecznością zakończenia wojny, był bezpośrednią przyczyną podania się kanclerza do dymisji.
Po ustąpieniu z urzędu Scheidemann wrócił do Kassel, gdzie pełnił funkcję nadburmistrza, zasiadał także w Reichstagu. Jako jeden z twórców Republiki Weimarskiej, był negatywnie postrzegany przez narodowych socjalistów. Po przejęciu władzy przez NSDAP, by uniknąć aresztowania, Scheidemann udaje się do Czechosłowacji. Następnie podróżował po wielu państwach m.in. Polsce. W końcu osiadł w stolicy Danii, gdzie zmarł 29 listopada 1939.
[edytuj] Bibliografia
- Andrzejewski M., Od Bismarcka do Schrödera. Portrety niemieckich kanclerzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2003, ISBN 83-7326-131-1.
Kanclerze Cesarstwa Niemieckiego (Reichskanzler): Otto von Bismarck | Leo von Caprivi | Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst | Bernhard von Bülow | Theobald von Bethmann-Hollweg | Georg Michaelis | Georg von Hertling | Maximilian von Baden | Friedrich Ebert |
Kanclerze Republiki Weimarskiej (Reichskanzler): Philipp Scheidemann | Gustav Bauer | Hermann Müller | Konstantin Fehrenbach | Karl Joseph Wirth | Wilhelm Cuno | Gustav Stresemann | Wilhelm Marx | Hans Luther | Wilhelm Marx | Hermann Müller | Heinrich Brüning | Franz von Papen | Kurt von Schleicher |
Kanclerze III Rzeszy Niemieckiej (Reichskanzler): Adolf Hitler | Joseph Goebbels | Lutz Schwerin von Krosigk
Zobacz też Listę kanclerzy po 1945 roku