Ołeksandr Szumśkyj
Z Wikipedii
Ołeksandr Szumśkyj, ukr. Олександр Якович Шумський (ur. 2 grudnia 1890, zm. 18 września 1946 roku w drodze z Saratowa do Kijowa) - ukraiński polityk komunistyczny, poseł USRR w Warszawie (1921-24) oraz ludowy komisarz oświaty (1919, 1924-27), zwolennik polityki ukrainizacji.
Od 1908 roku zaangażowany w działalność Ukraińskiej Partii Socjalistycznej. Jako przedstawiciel Ukraińskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów wchodził w skład Ukraińskiej Centralnej Rady w 1918 roku. Opowiadał się za współpracą eserów z bolszewikami w budowie radzieckiej Ukrainy, wkrótce znalazł się wśród założycieli ruchu borot'bistów.
Od 1919 do 1920 roku działał w Ukraińskiej Partii Komunistów (UKP), później wraz z jej probolszewickimi działaczami wszedł w skład KP(b)U, jednak opowiadał sie za znaczną autonomią Ukrainy w stosunku do Rosji. Sprawował urząd komisarza oświaty (1919) oraz spraw wewnętrznych (1920) w rządzie Chrystiana Rakowskiego, a w 1921 roku był posłem Ukraińskiej SRR w Warszawie.
Po powrocie z placówki redagował "Czerwonyj szlach", kierował również wydziałem propagandy i agitacji KP(b)U. Od września 1924 do lutego 1927 roku znów sprawował urząd ministra oświaty, opowiadał się polityką ukrainizacji.
W rozmowie ze Stalinem w październiku 1925 roku opowiedział się za usunięciem Łazara Kaganowicza ze stanowiska I sekretarza KP(b)U. Nie spotkało się to jednak ze zrozumieniem genseka, który w liście "Do Towarzysza Kaganowicza i innych członków Politbiura KC KP(b)U" z 26 kwietnia 1926 roku oskarżył Szumśkiego o "szerzenie nastrojów antyrosyjskich na Ukrainie". Od jego nazwiska ukuto określenie "szumskizm", będące synonimem odchylenia nacjonalistycznego w USRR. W czerwcu 1926 roku przeprosił za swoje błędy i wyjechał do Moskwy.
Został aresztowany 13 maja 1933 roku za przynależność do Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (УВО) i zesłany na Sołowki, później do Krasnojarska. Zwolniony w 1943 roku, pozostał w Krasnojarsku, domagając się rehabilitacji przez Sąd Najwyższy ZSRR. W 1946 roku zabity przez NKWD w drodze z Saratowa do Kijowa.