Mostar
Z Wikipedii
Współrzędne: 43°20' N 17°48' E
| Mostar | |||
|
|||
| Państwo |  Bośnia i Hercegowina |
||
| Terytorium | Federacja Bośni i Hercegowiny | ||
| burmistrz | Ljubo Bešlić | ||
| Powierzchnia | 1175 km² | ||
| Położenie | 43° 20' N 17° 48' E |
||
| Wysokość | 60 m n.p.m. | ||
| Ludność (2003) • liczba ludności • gęstość |
105 448 90 os./km² |
||
|
Położenie na mapie kraju
  Mostar
|
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Mostar - miasto w południowej Bośni i Hercegowinie, nad Neretwą; 105 tys. mieszkańców (2003). Nieformalna stolica Hercegowiny. Głównym zabytkiem miasta jest XVI-wieczny kamienny Stary Most, wybudowany w 1566. W wyniku wojny w byłej Jugosławii został zburzony przez Chorwatów w listopadzie 1993 roku. Ponownie odbudowany w lipcu 2004 roku.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Mostar położony jest w południowo-zachodniej części Bośni i Hercegowiny, przy drodze wiodącej z Dubrownika do Sarajewa. Miasto leży na wysokości ok. 60 m n. p. m., na równinie Mostarsko polje, na obu brzegach rzeki Neretwy.
[edytuj] Klimat
Mieszają się tu wpływy klimatu umiarkowanego ciepłego i śródziemnomorskiego. Okolice Mostaru uchodzą za region o najcieplejszych latach w całym kraju. Maksymalna zanotowana tu temperatura to 46ºC. Średnia temperatura zimą wynosi 6ºC, a latem 26ºC. Opady nie przekraczają 800 mm.
[edytuj] Skład etniczny
Miasto wieloetniczne. Według spisu ludności w 1991 roku struktura ludności gminy Mostar wyglądała następująco: 35% Bośniacy, 34% Chorwaci, 19% Serbowie, 10% Jugosławianie (osoby nieczujące przynależności do żadnej z grup etnicznych) - w sumie 126 tys. mieszkańców. Według spisu z 2003 roku: 48% Chorwaci, 47% Bośniacy, 4% Serbowie.
[edytuj] Historia
Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z czasów prehistorycznych (neolit). Tereny te zamieszkane były też w czasach rzymskich.
W średniowieczu brzegi rzeki Neretwy były tu połączone stałym drewnianym mostem. Po raz pierwszy nazwa Mostar pojawia się w tureckim spisie z lat 1468-1469. W XVI wieku Turcy założyli tu twierdzę, a w 1566 dotychczasowy drewniany most został zastąpiony kamiennym, który znany jako Stary Most. Po jego obu stronach rozwinęło się miasto, które było tureckim centrum administracyjnym, handlowym i rzemieślniczym w Hercegowinie. W 1875 roku wybuchło tu powstanie anty tureckie. Po jego upadku miasto przeszło pod panowanie Austro-Węgier (do 1918). W tym czasie rozwijała się kultura serbska i serbski ruch narodowy. W Mostarze mieszkało wielu uczonych i literatów. Był to również okres wzrostu ekonomicznego i urbanizacji miasta. Po zakończeniu I wojny światowej Mostar wszedł w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, potem Jugosławii. W czasach komunistycznych powstało wiele nowych budynków. Stare Miasto zachowało jednak średniowieczny charakter. Jeszcze w latach 80. XX wieku niemal beztrosko żyli tu obok siebie Chorwaci, bośniaccy muzułmanie, Serbowie i inne narodowości. W 1991 roku Mostar liczył 126 tys. mieszkańców, był dużym ośrodkiem przemysłowym, gospodarczym i turystycznym. Wydobywano tu węgiel brunatny i boksyty. Na ich podstawie rozwinęła się huta aluminium i przemysł metalurgiczny. Od 1957 w pobliżu miasta działała hydroelektrownia. Tysiące turystów przyjeżdżało tu podziwiać pozostałości kultury islamskiej.
Od marca 1992 roku Mostar znajdował się w granicach niepodległej Bośni i Hercegowiny. Jednak w maju 1992 roku rozpętały się bratobójcze walki. W mieście toczyły się najpierw walki Bośniaków i Chorwatów przeciwko Serbom, a następnie, od maja 1993 roku, Chorwatów z Bośniakami. Przez 10 miesięcy Chorwaci oblegali wschodnią część miasta zamieszkaną przez bośniackich muzułmanów. Została ona niemal doszczętnie zniszczona. Zburzono większość zabytków architektury, w tym wszystkie meczety z XVII-XVIII wieku. Zawieszenie broni pomiędzy Chorwatami i Bośniakami podpisano 25 lutego 1994 roku. Od tego czasu miasto, pod nadzorem międzynarodowym, pozostaje podzielone na dwie niechętne sobie części - bośniacką (muzułmańską) i chorwacką. Jeszcze pięć lat po wojnie miasto nie było bezpieczne. Wciąż dochodziło do utarczek między mieszkańcami obu jego części. Obecnie sytuacja się ustabilizowała, choć ludziom wciąż trudno zapomnieć o zbrodniach i okrucieństwie tamtych dni. Mostar odzyskuje znaczenie głównego ośrodka politycznego, gospodarczego i kulturowego Hercegowiny. Jego odbudowa i rozbudowa rozpoczęła się zaraz po wojnie. Systematycznie odradza się przemysł i rzemiosło. Powstały zakłady: tytoniowe, spożywcze, metalowe, tekstylne. Mostar jest ośrodkiem handlowym dla pobliskiego regionu rolniczego. okolica słynie z produkcji doskonałych win. Działa tu port lotniczy, uniwersytet i Muzeum Hercegowiny. Mostar znów zaczynają odwiedzać turyści, otwiera się restauracje, sklepy z pamiątkami. Powoli odbudowuje się zabytki. W 1997 roku otwarto meczet Karadjozbega z 1564 roku, w 2000 roku meczet Tabacica (ok. XVI wiek) położony w sercu Mostaru nieopodal Starego Mostu. Odbudowano także mury miejskie z połowy XVI wieku.
Nazwa miasta pochodzi od słowa 'mostari' - 'strażnicy mostu'.
9 listopada 1993 roku pod ostrzałem chorwackich czołgów zawalił się Stary Most.
Od zakończenia wojny w 1995 roku miasto jest odbudowywane, głównie przy pomocy finansowej UNESCO i Unii Europejskiej. Zniszczenia i ślady wojny są jednak wciąż wyraźnie widoczne.
23 lipca 2004 roku uroczyście otwarto pieczołowicie odtworzony Stary Most.
W lipcu 2005 Stary Most i jego najbliższe otoczenie zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
