Język maltański

Z Wikipedii

Malti
Obszar	Malta, Kanada, Australia i inne
Liczba mówiących	330 tysięcy
Ranking	(poza pierwszą 100.)
Klasyfikacja genetyczna	Języki afroazjatyckie Języki semickie Południowo-zachodnie Język maltański
Pismo	łaciński
Status oficjalny
Język urzędowy	Malta, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej (z pewnymi wyjątkami do 30 kwietnia 2007 r. włącznie)
Regulowany przez	?
Kody języka
ISO 639-1	mt
ISO 639-2	mlt
SIL	?
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Maltańska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka maltańskiego

Maltański to język z grupy semickiej rodziny afroazjatyckiej. Maltański jest używany m.in. przez około 350 tys. osób na Malcie, gdzie jest językiem urzędowym.

Maltański jest blisko spokrewniony z arabskim, czasem uważany jest nawet za jego dialekt. Jednak najnowsze badania lingwistyczne sugerują, że wywodzi się on ze starożytnego języka punickiego^{[potrzebne źródło]}. Wiele zapożyczeń czerpał z języków włoskiego i angielskiego. Jest to jedyny język semicki zapisywany alfabetem łacińskim.

Najstarszym znanym tekstem zapisanym po maltańsku jest "Il Cantilena", wiersz pochodzący z XV wieku, pióra Pietro Caxaro.

Maltański bardzo długo pozostawał w formie mówionej. Gdy zaczęto go zapisywać, początkowo używano alfabetu arabskiego, a dopiero później łacińskiego.

Spis treści

1 Alfabet
- 1.1 Wymowa
2 Język maltański jako język urzędowy Unii Europejskiej
3 Przykładowe zwroty
4 Liczebniki maltańskie
5 Zapożyczenia z języków europejskich
- 5.1 Zapożyczenia z języka angielskiego
6 Przypisy
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Alfabet

Alfabet maltański składa się z 6 samogłosek (a, e, i, o u, ie) i 24 spółgłosek (b, ċ, d, f, g, ġ, għ, h, ħ, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, ż, z)

[edytuj] Wymowa

Litera	Nazwa	IPA	Odpowiednik arabski
A a	a - anġlu (anioł)	a	ـَ ، ـَا
B b	be - ballun (piłka)	b	ب
Ċ ċ	ċe - ċavetta (key)	ʧ	(چ)
D d	de - dar (dom)	d	د
E e	e - envelopp (koperta)	ɛ	(ـَ ، ـَي)
F f	effe - fjura (kwiat)	f	ف
Ġ ġ	ġe - ġelat (lody)	ʤ	ج
G g	ge - gallettina (biszkopt)	ɡ	(ج ، گ)
GĦ għ	ajn - għasfur (ptak)	ʕː, ħː	ع ، ح
H h	akka - hu (on)	ħ^[1]	ه ، ة
Ħ ħ	ħe - ħanżir (świnia)	ħ	ح
I i	i - ikel (stopa)	i	ـِ
IE ie	ie - ieqaf (stop)	iɛ, iː	ـِي
J j	je - jott (jacht)	j	ي
K k	ke - kelb (pies)	k	ك
L l	elle - libsa (sukienka)	l	ل
M m	emme - mara (kobieta)	m	م
N n	enne - nanna (babka)	n	ن
O o	o - ors (niedźwiedź)	o	(ـُ ، ـَو)
P p	pe - paġna (strona)	p	(پ)
Q q	qe - qattus (kot)	ʔ	ء ، ق
R r	erre - reġina (królowa)	r	ر
S s	esse - salib (krzyż)	s	س
T t	te - tieqa (okno)	t	ت
U u	u - uviera (jajecznica)	u	ـُ ، ـُو
V v	ve - vjola (fiolet)	v	(ڤ)
W w	we - widna (ucho)	w	و
X x	exxe - xadina (małpa)	ʃ / ʒ	ش
Ż ż	że - żarbun (buty)	z	ز
Z z	ze - zalza (sos)	ʦ / ʣ	(تْس)

[edytuj] Język maltański jako język urzędowy Unii Europejskiej

Język maltański od dnia przystąpienia Malty do Unii Europejskiej jako język urzędowy tego kraju stał się jednym z języków urzędowych i roboczych Unii. Jednakże na mocy Rozporządzenie Rady (WE) nr 930/2004 z dnia 1 maja 2004 r. w ciągu trzech lat od tego dnia (tj. do 30 kwietnia 2007 r. włącznie) w języku maltańskim nie będą sporządzane ani publikowane wszystkie akty prawne UE, lecz tylko najważniejsze. Pod koniec tego okresu zaległe akty muszą być jednak opublikowane. Przyczyną tego wyjątku były problemy ze znalezieniem odpowiedniej liczby tłumaczy potrzebnych do publikacji Wydania Specjalnego Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej oraz jego wydań bieżących. Opisany wyjątek nie narusza charakteru języka urzędowego i roboczego języka maltańskiego w UE.

[edytuj] Przykładowe zwroty

cześć - bonġu [bondżiu]
dzień dobry - l-għodwa t-tajba [l`odła ttajba]
dobry wieczór - bonswa [bonsła]
do widzenia - sahha [sa'a]
Jak się masz? - Kif Inti?
proszę - jekk-jogħbok [jek jobok]
dziękuję - grazzi [gracci]
dziękuję bardzo - grazzi ħafna [gracci hafna]
przepraszam - skuzzi [skutsi]
tak - iva [iwa]
nie - le [le]
dobranoc - Il-lejl It-tajjeb [il lejl it tajeb]
Jak się nazywasz? - X'jismek? [szijsmek]
nie rozumiem - mhux qed nifhem [musz ed nifem]
nazywam się... - jisimni [jisimni]
Czy mówisz po angielsku? - Titkellem bl-Ingliż? [titkellem blingliz?]
na razie - ċaw [cział]
pa - narak

[edytuj] Liczebniki maltańskie

0 - xejn
1 - wieħed
2 - tnejn
3 - tlieta
4 - erbgħa
5 - ħamsa
6 - sitta
7 - sebgħa
8 - tmienja
9 - disgħa
10 - għaxra
11 - ħdax
12 - tnax
13 - tlettax
14 - erbatax
15 - ħmistax
16 - sittax
17 - sbatax
18 - tmintax
19 - dsatax
20 - għoxrin
30 - tletin
100 - mija
101 - mija u wieħed
200 - mitejn
1000 - elf
2000 - elfejn

[edytuj] Zapożyczenia z języków europejskich

Maltański	Sycylijski	Włoski	Angielski	Polski
Skola	Scola	Scuola	School	Szkoła
Repubblika	Ripùbblica	Repubblica	Republic	Republika
Natura	Natura	Natura	Nature	Natura
Pulizija	Pulizzìa	Polizia	Police	Policja
Ċentru	Centru	Centro	Centre	Centrum
Tejatru	Tiatru	Teatro	Theatre	Teatr

[edytuj] Zapożyczenia z języka angielskiego

Maltański	Angielski	Polski
Futbol	Football	Piłka nożna / Futbol
Baskitbol	Basketball	Koszykówka
Mowbajl	Mobile [Phone]	Telefon komórkowy
Lift	Lift/Elevator	Winda
Friġġ	Fridge	Lodówka
Friżer	Freezer	Zamrażarka
Wejter	Waiter	Kelner
Biljard	Billiard	Bilard
Strajk	Strike	Strajk
Plejer	Player	Gracz
Frejm	Frame	Ramka
Bliċ	Bleach	Bielić
Fowlder	Folder	Folder