Historia Polski po powstaniu listopadowym
Z Wikipedii
Historia Polski w okresie po powstaniu listopadowym (1831-1846).
Po upadku powstania listopadowego i przegranej wojnie z Rosją, Królestwo Polskie praktycznie przestało istnieć. W pierwszym rzędzie zniesione zostały autonomia, konstytucja, sejm i wojsko polskie, zamknięto wyższe uczelnie i stowarzyszenia naukowe, zaś województwa zamieniono na gubernie. Pozostawiono jedynie język polski jako urzędowy i Radę Administracyjną, ściśle uzależniając ją od namiestnika cesarskiego, którym został feldm. Iwan Paskiewicz. Po wprowadzeniu rosyjskiego systemu walutowego, miar i wag, a następnie rosyjskiego kodeksu karnego, oraz likwidacji w 1831 r. granic celnych, nastąpiło faktycznie całkowite włączenie ziem byłego Królestwa Polskiego do Rosji.
Po powstaniu listopadowym we wszystkich trzech zaborach wystąpiły tendencje depolonizacyjne, szczególnie na terenach zaboru pruskiego. Prusy wtedy znacznie ograniczyły autonomię istniejącą dotąd w Wielkim Księstwie Poznańskim, które utworzone zostało na kongresie wiedeńskim pod protektoratem Prus. Politykę germanizacyjną prowadzono tam przez zorganizowane osadnictwo żywiołu niemieckiego, przymusowy wykup ziemi od Polaków i ustanowienie języka niemieckiego jako urzędowego.
Jeszcze gorzej przedstawiały się sprawy polskie na terytoriach, które pozostały pod zaborami Rosji, Austrii i Prus. Działania represyjne wobec ludności polskiej silne były także na wschodnich obszarach zaboru rosyjskiego, to jest na Litwie, Białorusi i Ukrainie. Obejmowały również kościół katolicki, uległy likwidacji klasztory, a na Ukrainie zniesiono kościół unicki. Przeciwko uczestnikom powstania prowadzono procesy, konfiskowano ich majątki, skazywano na deportacje na Kaukaz lub Sybir. Na ziemiach litewskich istniało jedynie polskie szkolnictwo i korpus wojska litewskiego.
Na Śląsku, Pomorzu i w Warmii Polacy nie mieli w ogóle żadnych autonomicznych uprawnień i poddani byli ostrej polityce germanizacyjnej. Polityka germanizacyjna realizowana była również w Galicji, w zaborze austriackim, gdzie szkolnictwo i kler w dużym stopniu obsadzone zostało przez Niemców. W Galicji ludność polska miała lokalny sejm, lecz bez większych kompetencji.
Następstwem powstania listopadowego była też emigracja z kraju ok. 10 tys. Polaków. Obejmowała warstwy szlacheckiej inteligencji, żołnierzy, studentów, arystokrację i mieszczan. Głównymi ośrodkami, gdzie emigracja polska skupiła się, zorganizowała i prowadziła działalność polityczną, były Bruksela, Londyn, a przede wszystkim Paryż. Powstały tam różne patriotyczne organizacje jak: Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Komitet Emigracji Polskiej, Komitet Narodowy Polski, Młoda Polska, Lud Polski, obóz Hotelu Lambert, tworzące dwa dominujące ugrupowania: konserwatywne i demokratyczne.
Wszystkie one miały na celu odzyskanie niepodległości narodowej, ale różniły się w swych programach działania i częściowo zwalczały wzajemnie. Działali w nich: książę Adam Czartoryski, Józef Bem, Joachim Lelewel, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Norwid, Fryderyk Chopin, Stanisław Worcell, Ludwik Mierosławski, Maurycy Mochnacki, Andrzej Towiański i inni. Emigranci polscy angażowali się we wszelkie wolnościowe ruchy w Belgii, Szwajcarii, Włoszech, na Bliskim Wschodzie i na Bałkanach. Zwłaszcza z tymi ostatnimi Polacy wiązali nadzieję na konflikt pomiędzy Austrią i Rosją.
Okres działalności Wielkiej Emigracji polskiej przyniósł liczne dzieła literackie i publicystyczne, związane ze "sprawą polską", a pisane głównie w duchu romantyzmu. Wiele z nich poprzez kordony graniczne przenikało na ziemie polskie. Ich kulturowe i duchowe oddziaływanie silne było zwłaszcza przez pierwsze dziesięciolecie popowstaniowe. Później, co raz bardziej mistyczna i mesjanistyczna, działalność emigracji nie przystawała już do społeczno-gospodarczych realiów życia pod zaborami.
Również pod zaborami Polacy utworzyli wiele tajnych organizacji, mających na celu zbrojne powstania dla przywrócenia niepodległości narodowej. W zaborze rosyjskim działały: Stowarzyszenie Ludu Polskiego, kierowane przez Szymona Konarskiego, a rozbite w 1838 r., Związek Chłopski księdza Piotra Ściegiennego, zesłanego na 25 lat na Sybir, Związek Narodu Polskiego Edwarda Dembowskiego, zlikwidowany w 1843 r. przez władze rosyjskie. W zaborze pruskim ożywioną działalność społeczno-gospodarczą prowadziły Towarzystwo Rolnictwa i Oświaty oraz Towarzystwo Naukowej Pomocy Karola Marcinkowskiego i Karola Liebelta oraz Związek Plebejuszy Walentego Stefańskiego.
