Futro (heraldyka)
Z Wikipedii
Futra stanowią w heraldyce obok metali i emalii trzecią grupę tynktur. W przypadku futer nie obowiązuje zasada alternacji (czyli niekładzenia barwy na barwę i metalu na metal). Futra można dowolnie kombinować z innymi futrami, z metalami i emaliami.
Spis treści |
[edytuj] Futro zwykłe / kuśnierka
fr.: vair au naturel
en.: vair bellies
Futro zwykłe czyli kuśnierka jest pokryciem pola lub figury futerkami bliżej nieokreślonych małych zwierząt. Pierwotnie były to futerka np. wiewiórek, popielic, łasic itp. Jako, iż futra te z pewnej nawet niewielkiej odległości trudno było odróżnić, przyjęło się w heraldyce ogólne określenie futra zwykłego.
Wyjątek stanowią futro gronostajowe opisane poniżej oraz sobolowe, które to stało się pod francuską nazwą sable synonimem tynktury czarnej.
Futro zwykłe w herbie austriackiej gminy Hart-Purgstall w kraju związkowym Styria. |
Futro zwykłe w herbie kraju związkowego Austrii Burgenland. |
Futro zwykłe w herbie angielskiego miasta Wokingham. (Krokiew pokryta futrem zwykłym). |
Futro zwykłe w herbie austriackiej gminy Sankt Oswald bei Plankenwarth |
[edytuj] Futro gronostajowe
fr.: hermine
en.: ermine
W odróżnieniu od innych futer stało się futro gronostajowe samodzielną tynkturą. Można je przedstawiać w postaci naturalnej lub w postaci stylizowanych czarnych ogonków na srebrnym podłożu. Obie te formy są sobie tożsame. Oprócz tego istnieje wiele barwnych odmian postaci stylizowanej.
Futro gronostajowe w herbie Bretanii. |
Futro gronostajowe w herbie francuskiej gminy Ambérieu-en-Bugey. |
Futro gronostajowe naturalne w herbie austriackiego miasta Bregencji. |
Barwna odniana futra gronostajowego w herbie francuskiego miasta Sonchamp. |
[edytuj] Futro vair
fr. i en.: vair
Pierwowzorem futra vair były najprawdopodobniej skrawki futerek popielic luźno poprzyczepianych do tarczy. Skrawki owe mogły być również farbowane. Od farbowanych futerek wywodzą się furta vair o innym niż srebrno-niebieskim ubarwieniu. W wyniku dalszego rozwoju różnych rodzajów podziałów pól tarczy zaczęto i podziały innemi liniami zaliczać do futer typu vair. Starszą odmianą jest vair z dzwonków o zarysie w postaci łuków zwany vairem antycznym.
Futro vair w herbie francuskiego miasta Sonchamp. |
Futro vair w herbie szwajcarskiej gminy Waldenburg. |
||
[edytuj] Futro z łusek (papelone)
fr.: papelonné
en.: scaly / escaillé
Futro z łusek lub ... w łuskę oznacza wzór przypominający pokrycie łuską. Bez nazwania barwy przyjmuje się domyślnie tło srebrne. W przypadku łuski dwubarwnej blazonuje się najpierw barwę łuków samych będących tu figuramią zaszczytną, a następnie główną barwę czyli barwę samej łuski.
Dolna połowa tarczy w łuskę w herbie włoskiej gminy Montecatini Terme |
Przykład z Herbarza Scheiblera |
Futro papelone złoto-czerwone w herbie francuskiego rodu Châteaubriant. |
Futro papelone złoto-czarne w herbie portugalskiej gminy Mexilhoeira Grande. |
oraz w herbie wsi Chmielno w woj. pomorskim. |
a także w herbie francuskiej miejscowosci Kervignac |
[edytuj] Futro z piór (plumete)
fr.: plumeté
en.: plumety
Zielone plumete w herbie portugalskiej gminy Santo Onofre |
Plumete oznacza pokrycie figury szachownicą ukośną z piór naturalnych lub stylizowanych. Forma naturalna i stylizowana czarno-srebrna są tożsame. U form stylizowanych można również używać różnych kombinacji barw.
[edytuj] Tkaniny
W zasadzie nie istnieje w heraldyce pojęcie tkaniny heraldycznej. Istnieją ale dwa wzory pochodzące od (cennych) tkanin używanych we Francji do celów heraldycznych i będące traktowane jak futra. Są to:
[edytuj] Découpé
czyli skrawki czerwonego sukna poprzyczepiane na złotym tle przypominające kształtem nieco nieforemne rożki skierowane rogami ku górze.
[edytuj] Paillé
czyli sukno - najczęściej zielone - ze złotym haftem przedstawiającym trzy obręcze połączone łańcuchami lub trzy wianki połączone gałązkami. Wewnątrz tych obręczy/wianków znajdują się lilie, lwy lub orły. Ze względu na formę wykorzystuje się je wyłącznie do pokrywania podłużnych figur zaszczytnych lub heraldycznych.
Découpé czyli skrawki w herbie francuskiej gminy Anglure. |
Paillé czyli haft. |
[edytuj] Tworzenie nowych futer
Możliwe jest również tworzenie nowych futer poprzez łączenie (elementów) futer już istniejących.
Przykład połączenia dwóch futer, tu: papelone i ogonków gronostajowych w herbie francuskiej gminy Choue. |
[edytuj] Ciekawostki
Niemiecka nazwa futra zwykłego Kürsch wywodzi się od nazwy zawodu Kürschner, która to nazwa jest zniemczeniem polskiej nazwy kuśnierz.
Nazwa papelonné kojarzy się z papillon czyli motyl. Stąd prawdopodobnie niemiecka nazwa Schmetterlingsfeh czyli futro motyle.
Purpura była pierwotnie najprawdopodobniej również cenną tkaniną.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Wizerunek i opis herbu portugalskiej gminy Santo Onofre (port.)
- Przykład z Archiwum herbów, flag i godeł Kanady pokrycia tarczy furtem z piór (plumete) (ang.) i (fr.)
- Przykład z Archiwum herbów, flag i godeł Kanady pokrycia tarczy łuską (papelone) (ang.) i (fr.)
- Przykład herbu z découpé (z opisem) (fr.)
Herby: szlachecki • mieszczański • chłopski • państwowy • miejski • korporacji
Elementy herbu: tarcza herbowa • godło (figury heraldyczne, mobilia herbowe)
klejnot herbowy • korona rangowa • hełm heraldyczny • labry
trzymacze heraldyczne • dewiza herbowa • order herbowy
Oznaki godności: świeckie • kościelne
Inne: herbarz • herold • blazonowanie • szrafowanie • tynktura • krzyż heraldyczny