Bitwa pod Zborowem

Z Wikipedii

Bitwa pod Zborowem
Powstanie Chmielnickiego

Juliusz Kossak, Mikołaj Gniewosz ratuje króla w bitwie pod Zborowem

Data

15-16 sierpnia 1649

Miejsce

przeprawa przez Strypę pod Zborowem

Wynik

rozejm

Terytorium

Ukraina

Strony konfliktu
I Rzeczpospolita	Kozacy Chanat Krymski
Dowódcy
Jan II Kazimierz	Bohdan Chmielnicki Islam III Girej
Siły
ok. 25 000	nieznane

Powstanie Chmielnickiego
Żółte Wody (1648) - Korsuń (1648) - Konstantynów (1648) - Piławce (1648) - Murażnowice (1649) - Łojów (1649) - Zahal (1649) - Zbaraż (1649) - Zborów (1649) - Krasne (1651) - Kopyczyńce (1651) - Beresteczko (1651) - Łojów (1651) - Biała Cerkiew (1651) - Batoh (1652) - Żwaniec (1653)

Bitwa pod Zborowem - stoczona w dniach 15-16 sierpnia 1649 w czasie powstania Chmielnickiego na Ukrainie.

Wojska koronne (ok. 25 000 ludzi^[1]) pod wodzą króla Jana Kazimierza, maszerowały na odsiecz obleganemu Zbarażowi. Jan Kazimierz 15 sierpnia z częścią armii przeprawił się w pobliżu Zborowa przez Strypę i nie czekając na resztę sił ruszył na wschód. Tatarzy i Kozacy byli dobrze poinformowani o ruchach armii królewskiej i z tego powodu zostawiając część sił dla blokowania Zbaraża, z większością ruszyli szybkim pochodem naprzeciw armii Jana Kazimierza. Dlatego, gdy na wojska królewskie uderzyli Tatarzy, a jazda kozacka i część Tatarów zaatakowała przeprawy, król, jak i cała jego armia zostały całkowicie zaskoczone. Na lewym brzegu rzeki jazda koronna została pokonana, a dalsze natarcie Tatarów powstrzymał ogień piechoty i czeladzi obozowej. Na prawym brzegu Tatarzy rozbili kilka oddzielonych grup jazdy, lecz i tu powstrzymał ich ogień piechoty strzelającej zza taboru. W nocy na 16 sierpnia wszystkie wojska polskie znalazły się na prawym brzegu Strypy i do rana zajęte były pospieszną budową fortyfikacji ziemnych. Z samego rana Tatarzy zaatakowali prawe skrzydło armii królewskiej, natomiast Chmielnicki ruszył do natarcia na polskie centrum, częścią sił próbując obejść lewe skrzydło. Ponadto wysłał w kierunku osłaniającego przeprawę Zborowa grupę pułkownika Hładkiego z zadaniem zaatakowania polskich tyłów. Atak Hładkiego na polskie umocnienia w Zborowie został jednak odparty. Nie powiodło się także uderzenie kozackie na polskie lewe skrzydło. Walki przerwały pertraktacje, jakie rozpoczął z chanem Islamem III Girejem kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński.

Bitwa trwała dwa dni i była bardzo krwawa. Wielkim męstwem popisał się król Jan Kazimierz, piechota i dragonia oraz admirał Krzysztof Arciszewski dowódca artylerii.

Inicjatywę do pertraktacji wysunęła strona polska. Chan Islam III Girej zmusił Bohdana Chmielnickiego do podjęcia rokowań z Polakami. Zawarto ugodę, mocą której m. in. wydzielono dla Kozaków województwa kijowskie, bracławskie i czernichowskie. Podniesiono rejestr do 40 000. Z chanem zawarła Rzeczpospolita przymierze zaczepno – odporne.